Γράφει ο Γιώργος Προκοπάκης.
Ο κ. Χριστόφορος Πισσαρίδης συντάσσεται με την πρόταση για διαγραφή του χρέους των ομολόγων που διακρατεί η ΕΚΤ.
Ο κ. Γιάννης Στουρνάρας (ως Συμβούλιο ΕΚΤ) δηλώνει απερίφραστα πως διαγραφή χρέους είναι αδύνατη – μόνο μετά από αναθεώρηση ευρωπαϊκών συνθηκών, η οποία απαιτεί ομοφωνία.
Ο κ. Χρήστος Σταϊκούρας, αποφεύγει επί της ουσίας την απάντηση.
Ο κ. Νίκος Βέττας (Πρόεδρος του ΙΟΒΕ) επίσης αποφεύγει ευθεία τοποθέτηση και τονίζει τη σημασία της ανάπτυξης.
- Ο κ. Φραγκίσκος Κουτεντάκης (συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού στη Βουλή), κάνει την πιο διασκεδαστική τοποθέτηση.
Λέει (σωστά βέβαια) πως η ζημία της ΕΚΤ θα περάσει στις εθνικές κεντρικές τράπεζες, οπότε δεν υπάρχει όφελος.
Τι έλεγε ο ίδιος στο πολύ πρόσφατο παρελθόν;
Το 2015 οι σύντροφοι του ΣΥΡΙΖΑ “τρομοκρατούσαν” την Ευρώπη με το φέσι που απειλούσαν στα ομόλογα SMP/ANFA που διακρατούσε η ΕΚΤ και με το giga-φέσι στο σύστημα TARGET2 της εκκαθάρισης συναλλαγών σε ευρώ.
Τώρα, ο κ. Κουντεντάκης βασιλικότερος του Στουρνάρα, προασπίζεται το ευρωσύστημα. Νεο-μονεταριστής ούτε καν νεοφιλελεύθερος!
Δεν ξέρω πως εκλαμβάνεται η Παρέμβαση Πισσαρίδη – είναι ο επικεφαλής της ομάδας οικονομικού σχεδιασμού, κατ’ εντολήν Μητσοτάκη, των οικονομικών παρεμβάσεων για τα επόμενα 10 έως 20 χρόνια. Στην έκθεση Πισσαρίδη, πλην μιας ευχής εν παρόδω, δεν αναφέρεται κάτι για το χρέος. Πολύ περισσότερο που προτείνει κάτι το οποίο απαιτεί αναθεώρηση συνθηκών.
- Η (μη) τοποθέτηση Σταϊκούρα είναι η σωστή θεσμική θέση. Η Ελλάδα δεν έχει καμιά δουλειά πρόωρης τοποθέτησης σε θέμα που δεν είναι προτεραιότητα της χώρας.
Προφανώς υπάρχει κάποιο όφελος για την Ελλάδα από διαγραφή χρέους. Υπάρχει όμως και η ουρά της αχλάδας.
- Όμως, όποια διαγραφή δεν μπορεί παρά να είναι οριζόντια και δεν μπορεί παρά να ακολουθήσει τον τερματισμό των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Τα προβλήματα που θα ανακύψουν για την Ελλάδα θα είναι πολύ πιο σοβαρά και υψηλότερου κόστους από το όφελος διαγραφής χρέους. Η αγορά ελληνικών ομολόγων θα είναι εξαιρετικά ρηχή – πιο ρηχή από το 2018 – σε περιβάλλον (σχετικής τουλάχιστον) αύξησης αποδόσεων και με μαζεμένους τους επενδυτές, λόγω της διαγραφής.
Η Ελλάδα θα βρεθεί με πρόβλημα αναχρηματοδότησης του χρέους της.
- Προτεραιότητα της Ελλάδας πρέπει να είναι η ύπαρξη αγοραστών στην αγορά χρέους της – για τη διαγραφή, βλέπουμε αν αξίζει τον κόπο.
Η Πρόταση Πισσαρίδη αφορά ΟΛΟ το χρέος που διακρατεί η ΕΚΤ – και από τα δύο προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, ΑΡΡ και ΡΕΡΡ.
- Σήμερα συζητούμε για ποσόν μεταξύ €3 και €3.5 τρισεκατομμύρια Ευρώ.
Το ποσόν αυτό είναι πάνω από το 25% του συνολικού χρέους των χωρών της Ευρωζώνης.
Εάν γινόταν σήμερα η διαγραφή Πισσαρίδη, κατά μέσο όρο το χρέος κάθε χώρας της ευρωζώνης θα μειωνόταν κατά 25%.
Πλην της Ελλάδος της οποίας το χρέος θα μειωνόταν μόνον κατά 5.5%.
- Η διαγραφή χρέους ελαφρύνει μεν το κόστος εξυπηρέτησης, όμως διευρύνει το χάσμα Ελλάδας-Ευρωζώνης.
Δηλαδή, η Ελλάδα για να προλάβει το τρένο της Ευρώπης πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα στη διαχείριση των δημοσιονομικών της. Αν υποθέσουμε πως η διαγραφή γίνεται μόνο για το πρόγραμμα ΡΕΡΡ, στο οποίο συμμετέχει η Ελλάδα (είναι αποκλεισμένη από το ΑΡΡ), η διαγραφή σήμερα θα αφορούσε περίπου το 9% του χρέους των χωρών της Ευρωζώνης – πλην Ελλάδος με μόνο 5.5%.
Είναι χαρακτηριστικό πως στο πλαίσιο του ΡΕΡΡ, η ΕΚΤ διακρατεί περίπου το 11% του γερμανικού χρέους και το 5.5% του ελληνικού (στοιχεία Ιανουαρίου).
- Η Ελλάδα, με το μεγαλύτερο πρόβλημα χρέους, θα βρεθεί με το μισό όφελος της Γερμανίας που είναι πνιγμένη στα πλεονάσματα! Αυτά είναι τα ζητήματα που ανακύπτουν από το οριζόντιο του μέτρου.
Η Ελλάδα δεν έχει κανένα λόγο να ρίχνει την πέτρα στη λίμνη και εάν προκύψει το ζήτημα, πρέπει να διαπραγματευθεί με πολλαπλούς στόχους.
Στην πραγματικότητα, τα οριζόντια μέτρα έχουν και άλλες συνέπειες.
Με τη λήξη των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, θα ακολουθηθεί ένα πρόγραμμα ομαλής μετάβασης στη νέα κανονικότητα.
Βασική πρόβλεψη θα είναι υποχρεωτικώς – καταστατική υποχρέωση του Ευρωσυστήματος – η αναδιάρθρωση του χαρτοφυλακίου ΕΚΤ, ώστε να μη διακρατείται πάνω από 33% από καμιά έκδοση ομολόγων της ευρωζώνης.
Με τα σημερινά δεδομένα (€19 δισ αγορών ΕΚΤ μέχρι Ιανουάριο) το ελληνικό χαρτοφυλάκιο πρέπει να ελαφρύνει!
Πράγμα που σημαίνει πως και οι επόμενες αγορές από την ΕΚΤ δεν μπορεί να είναι μακροπρόθεσης διακράτησης.
- Οι προτεραιότητες της Ελλάδας είναι άλλες από τη διαγραφή χρέους.
Το πολυδιαφημισμένο πλεονέκτημα του να έχουμε το 80% στα χέρια των θεσμών, λειτουργεί ανάποδα στην ενδεχόμενη διαγραφή.
- Προτεραιότητα της Ελλάδας είναι η επιλεξιμότητα στα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ – και η διατήρησή τους – και το waiver για τα τραπεζικά ενέχυρα.
Η εκτίμησή μου είναι πως ακόμη και εάν η Ελλάδα αναβαθμιστεί σύντομα (ας πούμε τέλος 2022, αρχές 2023) σε επενδυτική βαθμίδα, χρειάζεται τη βαθειά τσέπη της ΕΚΤ για μερικά χρόνια μέχρις ότου αποκτήσει βάθος η αγορά ομολόγων της χώρας.
Αυτό σημαίνει πως η πρώτιστη προτεραιότητα είναι η εκπόνηση στρατηγικής και η ενεργός συμμετοχή στο σχεδιασμό του σχεδίου μεταβατικής κατάστασης μετά το ΡΕΡΡ.
Οι συζητήσεις για διαγραφή χρέους είναι αντιπαραγωγικές. Στην τελική γραμμή, ενδέχεται το κόστος για την Ελλάδα να είναι σημαντικά μεγαλύτερο από το όφελος.
Ένα τελευταίο σχόλιο.
Ακούγεται από πολλούς πως “και με τη λήξη του ΡΕΡΡ έχουμε χρόνο μιας και θα επανεπενδύονται τα χρήματα για δύο χρόνια”.
Η μέση ωρίμανση των ελληνικών ομολόγων που έχει αγοράσει μέχρι τώρα η ΕΚΤ είναι 9 χρόνια – της Γερμανίας 5 χρόνια.
Θα επανεπενδύονται ισόποσα όσων λήγουν. Τα 19 δισ επενδύθηκαν σε 9 μήνες, πόσο θετικός μπορεί να είναι ο αντίκτυπος εάν “ανακυκλωθούν” σε 9 χρόνια (εάν υπάρχει ακόμη η δυνατότητα επανεπένδυσης).
Εν ολίγοις, τώρα που αναγκαζόμαστε να κοιτάξουμε κομματάκι και την επόμενη μέρα, ας έχουμε υπ’ όψιν πως τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα από τις γενικές τοποθετήσεις “διαγραφή χρέους”, “η ΕΚΤ αγοράζει”, “η ΕΚΤ επανεπενδύει”.
- Η δική μου εκτίμηση είναι πως κάποιου είδους διευθέτηση με το υπό διακράτησιν χρέος, θα γίνει – όχι με διαγραφή χρέους όμως.
Αφού κλείσει ο κύκλος της “απεμπλοκής” της ΕΚΤ από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης – τουλάχιστον το ΡΕΡΡ.
Η έκταση της παρέμβασης θα εξαρτηθεί από την εκτίμηση των επιπτώσεων του Ταμείου Ανάκαμψης μετά τα πρώτα δύο ή τρία χρόνια.
- Προτεραιότητα έχει το πλάνο μετάβασης από την ποσοτική χαλάρωση στην “κανονικότητα”, το roll-off plan.
