Του ΧΡΗΣΤΟΥ Ν. ΚΩΝΣΤΑ
Είναι γεγονός –αδιαμφισβήτητο– ότι οι 4 Ελληνικές συστημικές τράπεζες αντεπεξήλθαν με επιτυχία σε μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία.
Tα stress tests έγιναν με τη μέθοδο static balance approach δηλαδή με στατικό ισολογισμό που αποτελεί τη δυσκολότερη μορφή προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων.
Η διαδικασία και το αποτέλεσμα ικανοποίησε ακόμη και το «σκληρό», «επιθετικό» ή μονίμως «επικριτικό» Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Το πρόβλημα όμως με τις Τράπεζες στην Ελλάδα έχει άλλες ρίζες και διαφορετική προέλευση.
Το επισημαίνουν διαρκώς όλοι οι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί τραπεζικοί αναλυτές, επιμένει να αδιαφορεί η κυβέρνηση.
- Με απλά λόγια, το πρόβλημα των Ελληνικών Τραπεζών δεν είναι τα κεφάλαιά τους αλλά η διαθέσιμη ρευστότητα.
Ας υποθέσουμε ότι κάποια στιγμή, στην προσπάθεια της χώρας για «καθαρή έξοδο», η κυβέρνηση αποφασίσει να άρει τα capital controls. Τι είναι πιθανότερο να συμβεί;
Θα αυξηθούν ή θα μειωθούν οι καταθέσεις στις τράπεζες;
Με κομψό, ευγενικό αλλά και τεχνοκρατικό τρόπο ο επικεφαλής της αποστολής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην Ελλάδα, Φραντσέσκο Ντρούντι, στη πρόσφατη συνέντευξή του, μίλησε για «διακυμάνσεις στις τραπεζικές καταθέσεις», τις οποίες θα μπορούσε να προλάβει μια προληπτική γραμμή πίστωσης.
Την ίδια φυσικά θέση μετέφερε και στη συνάντηση με τον Γιάννη Στουρνάρα, η επικεφαλής του SSM, Ντανιέλ Νουί.
Οι ελληνικές τράπεζες σήμερα χρηματοδοτούνται με 21,6 δισ. ευρώ από το Ευρωσύστημα.
- Με βάση τα επίσημα στοιχεία του Απριλίου, οι τράπεζες στον Έκτακτο Μηχανισμό Ρευστότητας (ELA) χρωστούν 10,2 δισ. ευρώ.
- Ο δανεισμός των τραπεζών απευθείας από την ΕΚΤ διαμορφώθηκε στα 11,4 δισ. ευρώ.
Αν δεν υπάρχει ένας ισχυρός, αξιόπιστος Μηχανισμό Εγγυοδοσίας -η προληπτική γραμμή θα ήταν καλύτερη λύση σύμφωνα με την ΕΚΤ- οι τράπεζες δεν θα έχουν πρόσβαση στη φθηνή χρηματοδότηση της Φραγκφούρτης.
Η άρση των capital control προφανώς θα συμβάλλει στην επαναφορά της εμπιστοσύνης.
Για να γίνει όμως αυτό πρέπει πρώτα να απαλλαγούν οι ελληνικές τράπεζες απ’ τον ELA και ταυτόχρονα να επιστρέψουν στις ελληνικές τράπεζες οι καταθέσεις που έφυγαν. Από τα 40 δισ ευρώ που έχασε το τραπεζικό σύστημα έχουν επιστρέψει 10 δισ ευρώ. Υπολείπονται ακόμα 30 δισ ευρώ.
Μόνον εφόσον επιστρέψουν οι καταθέτες στις ελληνικές τράπεζες θα υπάρχει πραγματική ρευστότητα για τη χρηματοδότηση της χώρας. Όλοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα από μήνα σε μήνα, καταγράφει αρνητική πιστωτική επέκταση.
Οι τράπεζες δεν δανείζουν γιατί δεν μπορούν να αναλάβουν μεγάλους κινδύνους αλλά και γιατί δεν διαθέτουν επαρκή ρευστότητα.
Για να μπορούν να χορηγούν νέα δάνεια οι Τράπεζες πρέπει:
- να βελτιωθεί η ποιότητα των κεφαλαίων τους και
- να αυξηθεί θεαματικά η διαθέσιμη ρευστότητα με πρώτη προτεραιότητα την επιστροφή των καταθέσεων.
Η κεφαλαιακή βάση των τραπεζών στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον περιβόητο Αναβαλλόμενο Φόρο.
Πρόκειται για μια λογιστική διευκόλυνση που σίγουρα δεν αποτελεί υπαρκτό κεφάλαιο.
Σίγουρα δεν αποτελεί Ελληνική επινόηση.
Έχει νομοθετηθεί τόσο στην Ισπανία όσο και στην Ελλάδα και έχει γίνει αποδεκτή από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όσο και από το ΔΝΤ.
- Συνολικά η αναβαλλόμενη φορολογία στο σύνολο των 4 συστημικών τραπεζών ανέρχεται στα 21 δισ. ευρώ.
Από τη στιγμή που οι τράπεζες υποχρεούνται να μειώσουν θεαματικά το χαρτοφυλάκιο «κόκκινων δανείων και ανοιγμάτων», με πωλήσεις δανείων και «χαριστικές ρυθμίσεις», είναι σίγουρο ότι θα γράψουν ζημιές στους ισολογισμούς τους.
Οι ζημιές καλύπτονται από τις προβλέψεις των ισολογισμών. Με απλά λόγια οι τράπεζες «βάζουν λεφτά στην άκρη» για να καλύψουν τις ζημιές που κρύβονται πίσω από τα κόκκινα δάνεια.
Το συμπέρασμα είναι απλό:
Δεν αποτελεί αρρωστημένη Εμμονική ιδέα η Προληπτική Γραμμή Πίστωσης. Δεν είναι ανόητοι οι καταθέτες που κρατούν τις αποταμιεύσεις τους σε σεντούκια αντί να τα φέρνουν στην τραπεζική επιφάνεια, σε καταθετικούς λογαριασμούς.
Αυτοκτονικός ιδεασμός είναι η επιμονή των κυβερνώντων να πωλούν «παραμύθια» στους ιθαγενείς για «καθαρή έξοδο», για προφανείς μικρο-κομματικές και ανυπόστατες στοχεύσεις…
Δυο σχόλια, το πρώτο πολιτικό. Δεν πρόκειται για “αυτοκτονικό ιδεασμό”, ούτε για ανυπόστατες στοχεύσεις. Αντίθετα διαπιστώνεται συνεπής (ιδεοληπτική) προσέγγιση και συστηματική άρνηση της πραγματικότητας – δηλ. των οικονομικών εξελίξεων και κινδύνων -, όπως συνέβαινε από την αρχή άλλωστε. Οι κυβερνώντες δεν “απόκτησαν ποτέ την κυριότητα” του Προγρ/τος και τώρα το δηλώνουν ευθέως και, επιπλέον, θέλουν με κάθε τρόπο να απαλλαγούν από ό,τι συνδέεται – και μάλιστα στα μάτια των χαχόλων συμπατριωτών μας – μ’ αυτό. Εξού και δεν μπορούν παρά να “ξορκίζουν” και τώρα να αρνούνται την λεγόμενη “πιστοληπτική γραμμή”. Το δεύτερο σχόλιο, πιο “τεχνοκρατικό”. Ως ταπεινός πολίτης και ολίγον υποψιασμένος μελετητής, αυτή η “απόσταση” μεταξύ της κατάστασης των διαθεσίμων των τραπεζών, όπως διαπιστώνεται με αντικειμενικό τρόπο και στην ανάλυση του αρθρογράφου εδώ, και των κινδύνων που εξ αυτής απορρέουν (όπως μάλιστα η διεθνής κεφαλαιαγορά τους προσλαμβάνει), και των υποτίθεται “καθαρών αποτελεσμάτων” των, επίσης αντικειμενικά απαιτητικών, “stress tests”, πρέπει να μας προβληματίζει περισσότερο, έως να μας τρομάζει. Γιατί, πώς είναι δυνατόν να “καθαρίζουν” τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, μέσω των “απαιτητικών ελέγχων” (με σφραγίδα ΔΝΤ άλλωστε) και από την άλλη, τα ίδια και η οικονομία να αντιμετωπίζει τέτοιους κινδύνους. Η απάντηση είναι απλή, επειδή οι έλεγχοι δεν γίνονται για να αποδείξουν την τεχνοκρατική αρτιότητα των μηχανισμών, αλλά για να προφυλάασουν κοινωνίες και οικονομίες διεθνώς και ιδιαίτερα – για τη “γούνα” μας – της Ευρώπης, από κινδύνους που ως έναν βαθμό είδαμε να επιβεβαιώνονται στην Ελλάδα του 2009/10 και 2015, χρειάζεται αρκετή (τεχνοκρατική) δουλειά ακόμη για τη διαμόρφωση και εφαρμογή ενός ελεγχτικού μηχανισμού, που δεν θα εμφανόζει παρόμοιαν απόσταση της πραγματικότητας από τα εκάστοτε αποτελέσματα ελέγχου. Και μέχρι τότε, στην Ελλάδα τουλάχιστον, ας κάνουμε τον σταυρό μας – κι εμείς που είμαστε άθεοι, άντε να βρούμε απάγκιο!..