Τα «κυβερνοπαθήματα» του 2021 που πρέπει να γίνουν «κυβερνομαθήματα» το 2022

Του Γιάννη Λεοντάρη

Με την είσοδο του 2022, οι ειδικοί της ESET θεώρησαν σκόπιμο να ετοιμάσουν έναν κατάλογο με 22 στατιστικά στοιχεία για την κυβερνοασφάλεια για τη χρονιά που πέρασε, ελπίζοντας ότι θα βοηθήσει να αντιληφθούμε ότι η κυβερνοασφάλεια επηρεάζει όλες τις πτυχές της ψηφιακής μας ζωής και ότι είναι η ώρα να γίνει μια από τις προτεραιότητές μας.

Ειδικότερα, οι 22 από τις πιο σημαντικές ή ενδιαφέρουσες στατιστικές για την κυβερνοασφάλεια που, σύμφωνα με την εταιρεία, πρέπει να γνωρίζετε για το 2022, είναι οι εξής:

1. Το 2021 σημειώθηκε το υψηλότερο μέσο κόστος παραβίασης δεδομένων των τελευταίων 17 ετών, με το κόστος να αυξάνεται από 3,86 εκατ. δολάρια ΗΠΑ σε 4,24 εκατ. δολάρια ΗΠΑ σε ετήσια βάση (IBM Cost of a Data Breach Report 2021).

2. Η στροφή προς την εξ αποστάσεως εργασία, η οποία οφείλεται στην COVID-19, είχε άμεσο αντίκτυπο στο κόστος των παραβιάσεων δεδομένων. Το μέσο κόστος μιας παραβίασης δεδομένων ήταν κατά 1,07 εκατ. δολάρια ΗΠΑ υψηλότερο όταν η απομακρυσμένη εργασία ήταν παράγοντας πρόκλησης της παραβίασης (IBM Cost of a Data Breach Report 2021).
3. Η συνηθέστερη αιτία παραβίασης δεδομένων ήταν η κλοπή των διαπιστευτηρίων των χρηστών. Ως παράγοντας επίθεσης ήταν υπεύθυνος για το 20% των παραβιάσεων, με τις παραβιάσεις αυτές να προκαλούν μέσο κόστος 4,37 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ (IBM Cost of a Data Breach Report 2021).
4. Στα μέσα του 2021, τα συστήματα της εταιρείας πληροφορικής Kaseya παραβιάστηκαν από το Sodinokibi ransomware, με τους εισβολείς να ζητάνε λύτρα 70 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ– αυτή ήταν η μεγαλύτερη αμοιβή που έχει ζητηθεί μέχρι στιγμής για ransomware (ESET Threat Report T2 2021).

5. Το 36% των παραβιάσεων συνδέθηκε με επιθέσεις ηλεκτρονικού «ψαρέματος», αύξηση 11%, η οποία εν μέρει θα μπορούσε να αποδοθεί στην πανδημία COVID-19. Όπως ήταν αναμενόμενο, παρατηρήθηκε ότι οι φορείς απειλών προσαρμόζουν τις εκστρατείες phishing ανάλογα με τις ειδήσεις που κυριαρχούν στην επικαιρότητα (Verizon 2021 Data Breach Investigations Report).
6. Οι επιθέσεις κοινωνικής μηχανικής αποτελούν τη σοβαρότερη απειλή για τη δημόσια διοίκηση, αντιπροσωπεύοντας το 69% όλων των παραβιάσεων σε συστήματα δημόσιας διοίκησης που αναλύθηκαν από τη Verizon το 2021 (Verizon 2021 Data Breach Investigations Report).

7. Λίγο μετά την αποκάλυψη της ευπάθειας Log4Shell το Δεκέμβριο του 2021, η ESET εντόπισε και μπλόκαρε εκατοντάδες χιλιάδες απόπειρες εκμετάλλευσης, με τις περισσότερες από αυτές στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο (ESET Research).
8. Το 2021 σημειώθηκε μεγάλη αύξηση στον εντοπισμό τραπεζικού κακόβουλου λογισμικού Android. Στο πρώτο τετράμηνο η αύξηση έφτασε το 158,7% και στο δεύτερο τετράμηνο η αύξηση συνεχίστηκε κατά 49%. Αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί ανησυχητική τάση, δεδομένου ότι τα τραπεζικά trojans έχουν άμεσο αντίκτυπο στα οικονομικά των στόχων τους (ESET Threat Report T2 2021).

9. Μετά από τέσσερα χρόνια, το WannaCryptor (επίσης γνωστό ως WannaCry) εξακολουθεί να αποτελεί μια παγκόσμια απειλή που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Το δεύτερο τετράμηνο, το διαβόητο trojan που μολύνει μηχανήματα ευάλωτα στο exploit EternalBlue βρέθηκε στην κορυφή των διαγραμμάτων ανίχνευσης ransomware της ESET, αντιπροσωπεύοντας το 21,3% των ανιχνεύσεων (ESET Threat Report T2 2021).
10. Οι απάτες επενδύσεων σε κρυπτονομίσματα παραμένουν δημοφιλείς. Μεταξύ Οκτωβρίου 2020 και Μαΐου 2021, τα θύματα εξαπάτησης έχασαν περισσότερα από 80 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Ο πραγματικός αριθμός είναι υψηλότερος, καθώς πολλοί άνθρωποι ντρέπονται να παραδεχτούν ότι έχουν εξαπατηθεί (Federal Trade Commission).
11. Τα κρυπτονομίσματα είναι η προτιμώμενη μέθοδος πληρωμής για τους κυβερνοεγκληματίες, ειδικά όταν πρόκειται για ransomware. Συναλλαγές Bitcoin αξίας έως και 5,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων μπορεί να συνδέονται με πληρωμές ransomware που αφορούν τις 10 πιο κοινές παραλλαγές ransomware (FinCEN Report on Ransomware Trends in Bank Secrecy Act Data).

12. Στις αρχές του 2021, το διαβόητο botnet Emotet, μια από τις μακροβιότερες και πιο διαδεδομένες απειλές κακόβουλου λογισμικού, δέχθηκε καίριο χτύπημα μετά από μια συντονισμένη επιχείρηση επιβολής του νόμου. Περίπου 700 διακομιστές διοίκησης και ελέγχου τέθηκαν εκτός λειτουργίας κατά τη διάρκεια της επιχείρησης (Europol).
13. Η έκθεση Cybersecurity Workforce Estimate, η οποία αξιολογεί τον αριθμό των διαθέσιμων επαγγελματιών στον τομέα της κυβερνοασφάλειας παγκοσμίως, εκτιμά ότι η δεξαμενή των ειδικών το 2021 θα είναι περίπου 4,2 εκατομμύρια. Πρόκειται για αύξηση κατά 700.000 άτομα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (2021 (ISC)2 Cybersecurity Workforce Study).

14. Η ίδια μελέτη κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι για δεύτερη συνεχή χρονιά μειώθηκε το χάσμα του εργατικού δυναμικού στην κυβερνοασφάλεια. Ενώ το 2020 ο αριθμός των πρόσθετων ειδικών στον τομέα της κυβερνοασφάλειας που χρειάζονταν οι οργανισμοί για να υπερασπιστούν τα περιουσιακά τους στοιχεία ήταν 3,12 εκατομμύρια, ο αριθμός αυτός μειώθηκε σε 2,72 εκατομμύρια το 2021 (2021 (ISC)2 Cybersecurity Workforce Study).
15. Για να καλυφθούν οι θέσεις επαγγελματιών κυβερνοασφάλειας που απαιτούνται για την αποτελεσματική υπεράσπιση των κρίσιμων περιουσιακών στοιχείων των οργανισμών, το παγκόσμιο εργατικό δυναμικό στον τομέα της κυβερνοασφάλειας θα πρέπει να αυξηθεί κατά 65% (2021 (ISC)2 Cybersecurity Workforce Study).
16. Συνολικά το 82% των οργανισμών παραδέχθηκαν ότι αύξησαν τους προϋπολογισμούς τους για την κυβερνοασφάλεια κατά το προηγούμενο έτος, με τα κονδύλια αυτά να αντιστοιχούν έως και στο 15% των συνολικών δαπανών του τμήματος πληροφορικής (έκθεση State of cybersecurity resilience 2021 της Accenture).
17. Τα τελευταία χρόνια οι απειλητικοί φορείς έχουν μετακινηθεί από την απλή προσβολή των συστημάτων με ransomware σε διπλό εκβιασμό, απειλώντας επίσης να αποσπάσουν τα δεδομένα και να τα δημοσιοποιήσουν ή να τα πουλήσουν. Οι απειλές για διαρροή των κλεμμένων δεδομένων σημείωσαν απότομη αύξηση, από 8,7% το 2020 σε 81% το δεύτερο τρίμηνο του 2021 (ENISA Threat Landscape 2021).
18. Έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση του συνολικού κόστους αποκατάστασης μιας επίθεσης ransomware. Ενώ το 2020 το κόστος ήταν 761.106 δολάρια ΗΠΑ, το 2021 το συνολικό κόστος αποκατάστασης μιας επίθεσης ransomware εκτοξεύτηκε στα 1,85 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (ENISA Threat Landscape 2021).
19. Ο αριθμός των επιθέσεων DDoS παρουσιάζει επίσης ανοδική τάση, εν μέρει λόγω της πανδημίας COVID-19. Το 2020 σημειώθηκαν περισσότερες από 10 εκατομμύρια επιθέσεις, 1,6 εκατομμύρια επιθέσεις περισσότερες από το προηγούμενο έτος (ENISA Threat Landscape 2021).
20. Το 2020, το Κέντρο Εγκλήματος Διαδικτύου (IC3) του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ερευνών (FBI) έλαβε 791.790 καταγγελίες για κυβερνοεγκλήματα, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ, ενώ οι αναφερθείσες επιθέσεις ευθύνονται για απώλειες ύψους περίπου 4,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ (FBI’s 2020 Internet Crime Report).
21. Οι απάτες Business Email Compromise (BEC – απάτη μέσω εταιρικού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) παραμένουν το πιο δαπανηρό κυβερνοέγκλημα, με απώλειες που θα ξεπεράσουν τα 1,86 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του FBI. Συγκριτικά, η δεύτερη πιο δαπανηρή μορφή απάτης – οι ρομαντικές απάτες ή απάτες εμπιστοσύνης – κατέγραψε απώλειες «μόνο» 600 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. (2020 Internet Crime Report).
22. Οι ηλικιωμένοι πλήττονται δυσανάλογα από το κυβερνοέγκλημα, καθώς άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών υπέστησαν περίπου το 28% των συνολικών ζημιών από απάτες. Αυτό αντιστοιχεί σε απώλειες ύψους περίπου 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ για τα ηλικιωμένα θύματα (IC3 2020 Elder Fraud Report).

Αυτά τα στατιστικά στοιχεία είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου όσον αφορά στις απειλές κυβερνοασφάλειας που αντιμετωπίζουν τόσο τα άτομα όσο και οι οργανισμοί. Σε καθημερινή βάση οι ψηφιακές απειλές είναι πολύ περισσότερες και σε πολλές περιπτώσεις ο κίνδυνος δεν προέρχεται από κάποια εξωτερική απειλή, αλλά από το εσωτερικό της εταιρείας, είτε πρόκειται για σκόπιμη δολιοφθορά, είτε για ψηφιακό «ρήγμα» που προκάλεσε κάποιος εργαζόμενος χωρίς να το θέλει, ή να το ξέρει.