Ο δρ Βασίλης Αποστολόπουλος είναι ένας άνθρωπος που ζει με ένταση το «σήμερα», αλλά βλέπει πάντοτε μακριά. Ανέλαβε τη βαριά ευθύνη του διευθύνοντος συμβούλου του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών από τον ίδιο τον ιδρυτή και πατέρα του, Γιώργο Αποστολόπουλο, το 2003, οδηγώντας τον Όμιλο σε διαδοχικές επιτυχίες μέσα σε δύσκολες συγκυρίες.
Ο Όμιλος Ιατρικό Κέντρο διαθέτει σήμερα 8 υπερσύγχρονες νοσηλευτικές μονάδες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και απασχολεί πάνω από 3.000 εργαζομένους. Παράλληλα, δραστηριοποιείται στη Ρουμανία από το 1996 και σήμερα διαθέτει τέσσερα διαγνωστικά κέντρα.
Ο Βασίλης Αποστολόπουλος φοίτησε στο London School of Economics (LSE), όπου αρίστευσε στο Management (BSc). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, ενώ ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2005, με άριστα.
Σήμερα, ο δρ Αποστολόπουλος, στα 48, είναι διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών, μέλος του Advisory Board του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του LSE, ενώ τον Νοέμβριο εξελέγη πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Αποφοίτων του LSE (HAALSE).
Τον Οκτώβριο, του απονεμήθηκε το υψηλού συμβολισμού «Βραβείο Συνολικής Προσφοράς» (Lifetime Achievement Award) του Βρετανικού Συμβουλίου, που δίδεται για πρώτη φορά στη χώρα μας. Η συγκεκριμένη διάκριση αποτελεί το σημαντικότερο βραβείο-αναγνώριση που απονέμει ο έγκριτος βρετανικός θεσμός σε αποφοίτους βρετανικών πανεπιστημίων, και ο δρ Αποστολόπουλος είναι ο πρώτος Έλληνας που το παραλαμβάνει.
συνέντευξη στον Χρήστο Ν. Κώνστα
Τον τελευταίο καιρό, παρατηρούμε μια σειρά από εντυπωσιακές εξαγορές και σημαντικές επενδύσεις στον τομέα των υπηρεσιών υγείας. Εσείς, που έχετε διανύσει μια τόσο μεγάλη διαδρομή στον χώρο, πώς βλέπετε τις εξελίξεις;
Γνωρίζετε πολύ καλά πως είμαι ένθερμος υποστηρικτής όλων των προσπαθειών που καταβάλλει η Ελλάδα για να προσελκύσει επενδυτικά κεφάλαια από το εξωτερικό, γιατί πραγματικά πιστεύω στις προοπτικές της χώρας. Επομένως, κάθε κίνηση, κάθε πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή είναι θετική.
Θέλω όμως να σας επισημάνω κάτι που, κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ σημαντικό. Όταν μιλάμε για επενδύσεις με κεφάλαια από το εξωτερικό στην προοπτική της ελληνικής οικονομίας δεν εννοούμε βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις που στόχο έχουν τις γρήγορες υπεραξίες και το χρηματιστηριακό κέρδος.
Επένδυση είναι μια τοποθέτηση με μακροχρόνια προοπτική –που σίγουρα ξεπερνά την πενταετία– και η οποία στοχεύει στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στις ήδη υφιστάμενες δομές. Οι βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις κερδοσκοπικών κεφαλαίων, είτε από την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό, βοηθούν ενδεχομένως στη ρευστότητα και στην κινητικότητα της αγοράς πρόσκαιρα, αλλά δεν συνεισφέρουν πολλαπλασιαστικό όφελος στην ελληνική οικονομία. Το τι δε αφήνουν πίσω τους, πολλές φορές, είναι αποστραγγισμένες επιχειρήσεις στα χέρια του επόμενου επενδυτή.
Η Ελλάδα έχει ανάγκη από στρατηγικές και μακροχρόνιες επενδύσεις, που δημιουργούν θέσεις εργασίας, παράγουν πλούτο και συμβάλλουν στη δημιουργία σύγχρονων άμεσων και έμμεσων υποδομών για τη χώρα.
Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι όσο το ελληνικό κράτος εκσυγχρονίζεται και αποκτά φιλοεπενδυτικό πρόσωπο, οι ξένες επενδύσεις στη χώρα θα αυξάνονται σημαντικά στα επόμενα χρόνια.
Σε ποια κατάσταση θα βρουν την ελληνική οικονομία οι επενδυτές που θα θελήσουν να τοποθετηθούν τώρα;
Η χρονιά που πέρασε πήρε το χρώμα του πολέμου, της διαρκούς μάχης με τον κορωνοϊό. Η ύφεση στην ελληνική οικονομία θα ξεπεράσει το 10%, κατά τον ΟΟΣΑ, δεν αποκλείεται να προσεγγίσει το 12%. Αυτό σημαίνει, δυστυχώς, πως στο διάστημα 2009-2021 η χώρα θα έχει χάσει κοντά στο 35% του ΑΕΠ της (από τα επίπεδα του 2008). Δεν υπάρχει τρόπος να παραβλέψει κανείς αυτήν την πρόκληση, και κανένα κλισέ περί μετατροπής της κρίσης σε ευκαιρία δεν μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική απάντηση.
Είναι η στιγμή να γίνει αντιληπτό, από όλους, πως αν δεν γίνει εθνικό πρόταγμα να χτίσουμε μια ταχέως αναπτυσσόμενη, «παντός καιρού» οικονομία, θα χάσουμε οριστικά το τρένο και την ευκαιρία να εδραιωθούμε την επόμενη δεκαετία στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου γίγνεσθαι. Είμαστε μια μικρή χώρα σε εποχή μεγάλων ανακατατάξεων και ρευστότητας.
Νέες παγκόσμιες δυνάμεις αναδεικνύονται, νέοι περιφερειακοί «παίκτες» εδραιώνονται και έτσι η πρόκληση εντείνεται, τόσο για την οικονομική μας ευρωστία και την κοινωνική και οικονομική πρόοδο όσο και για την ασφάλεια της χώρας μας στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται.
Οι επενδυτές από το εξωτερικό θα βρουν μια Ελλάδα που θα προσπαθεί να ανακτήσει μια θέση ανάμεσα στους παγκόσμιους «πρωταθλητές», που, παρά το μέγεθός της, όλοι σέβονται και υπολογίζουν.
Αυτό σημαίνει ότι θα αλλάξει και η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα;
Είναι φανερό πως, αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, πραγματοποιείται μια γρήγορη και πολυεπίπεδη αλλαγή της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Καταλύτης της αλλαγής στην πρώτη φάση έχει υπάρξει, αδιαμφισβήτητα, η κρίση του κορωνοΐού, η οποία δεν μας άφησε ιδιαίτερα περιθώρια ανάκαμψης από την προηγηθείσα δεκαετή οικονομική κρίση.
Η πίεση για ψηφιοποίηση και τα σημαντικά άλματα προόδου που έχει επιτύχει η Πολιτεία στον εθνικό ψηφιακό μετασχηματισμό, με αιχμή την τεχνοκρατική πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου, επιτάχυναν σημαντικά την αναγκαία ψηφιακή μετάβαση τόσο στον δημόσιο τομέα όσο και στον ιδιωτικό τομέα, στην κοινωνία και την επιχειρηματικότητα.
Θέλω όμως να υπογραμμίσω ότι η οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία ανέδειξε τον ρόλο των εθνικών «πρωταθλητών» και των μεγάλων επιχειρήσεων. Εμείς, ως Όμιλος, δώσαμε το παράδειγμα, αποδείξαμε με πράξεις και έργα, επαναπροσδιορίσαμε τι σημαίνει ηγεσία και την κρισιμότητά της. Πήραμε αμέσως μέτρα, δημιουργήσαμε νέα, δικά μας πρωτόκολλα ασφαλείας, «χτίσαμε» πάνω στη διεθνή βιβλιογραφία και τις βέλτιστες πρακτικές.
Όλα αυτά πριν ακόμη καταρτιστούν οι επίσημες οδηγίες. Πετύχαμε ο Όμιλός μας να εδραιωθεί στα “Covid-safe” νοσοκομειακά δίκτυα της Ευρώπης, ανάμεσα στους παρόχους-παραδείγματα που ανταλλάσσουν διεθνώς τεχνογνωσία γύρω από τα “best practices” στη διαχείριση της πανδημίας. Βάλαμε την ασφάλεια των ασθενών, των ιατρών και του προσωπικού μας πάνω από τους ισολογισμούς και τα οικονομικά αποτελέσματα.
Ταυτόχρονα, δείξαμε πρώτοι και τον δρόμο της προσφοράς, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ηγεσία. Ο ηγέτης έχει ευθύνη και το αποδεικνύει στα δύσκολα.
Τι άλλαξε, λοιπόν, στην ελληνική αγορά παροχής υπηρεσιών υγείας μετά την πανδημία του κορωνοϊού;
Στην πρώτη φάση της πανδημίας, ο κυρίαρχος φόβος ήταν ο κίνδυνος κατάρρευσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), αφού η υποχρηματοδότησή του τα χρόνια των μνημονίων το είχε καταστήσει σημαντικά αποδυναμωμένο.
Η στενή συνεργασία του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα παροχής υπηρεσιών υγείας έδωσε, μεταξύ άλλων, τα καλά αποτελέσματα που ξεχώρισαν την Ελλάδα ως καλό διαχειριστή μιας πολύπλευρης βασανιστικής κρίσης. Ταυτόχρονα, ο κορωνοϊός ήρθε για να αποδείξει την ανάγκη ενός καλύτερου, ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού σχεδιασμού των συστημάτων υγείας. Αναδείχθηκε η συμπληρωματικότητα της δημόσιας και της ιδιωτικής υγειονομικής περίθαλψης και φυσικά οι προκλήσεις για την αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ τους.
Οι συμπράξεις ιδιωτικού-δημοσίου, οι συντονισμένες προσπάθειες έρευνας και καινοτομίας, οι άνευ προηγουμένου εθνικές και διεθνείς συνέργειες θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος της νέας πυξίδας εάν θέλουμε να αναδειχθούμε νικητές και μακροπρόθεσμα.
Το στοίχημα είναι να αλλάξουμε τις πρακτικές που μας καθιστούν τρωτούς σε ασύμμετρους εξωτερικούς κινδύνους, όπως οι πανδημίες ή οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, και παράλληλα να θωρακίσουμε την οικονομία, την κοινωνία μας, με την αναγκαία επάρκεια στα κρίσιμα αγαθά και υποδομές υγείας και πρόνοιας.
Χωρίς αμφιβολία, καταλύτης γι’ αυτήν τη μετεξέλιξη θα αποτελέσει το πακέτο χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και το δημοσιονομικό πλαίσιο που θα επικρατήσει στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια…
Θέλω να μιλήσω στο σημείο αυτό όχι μόνο ως επιχειρηματίας, αλλά, κυρίως, ως πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών, γιατί η ερώτησή σας αφορά ευρύτερα το θέμα της αλλαγής του επιχειρηματικού σκηνικού που συζητούσαμε νωρίτερα.
Χωρίς αμφιβολία, αυτά τα 72 δισ. ευρώ, που συνολικά προορίζονται για τη χώρα τα επόμενα χρόνια, αποτελούν μια ιστορική ευκαιρία. Παράλληλα, όμως, αποτελούν και μια ιστορική πρόκληση. Τόσο σε επίπεδο έξυπνης αξιοποίησης, σωστής και αποτελεσματικής επένδυσης, όσο και σε σχέση με την ικανότητα της Πολιτείας και της εγχώριας επιχειρηματικότητας να απορροφήσει, δηλαδή να διεκδικήσει και να επενδύσει έγκαιρα, αυτούς τους πόρους.
Δεν παραγνωρίζω το γεγονός ότι σήμερα δεν υπάρχει προηγούμενο συγκρίσιμο με τη σημερινή αυτή αποστολή. Ως Ελληνική Ένωση Επιχειρηματιών, καταθέσαμε από την αρχή της κρίσης μια σειρά από θέσεις, τόσο στη δημόσια σφαίρα όσο και ως υπομνήματα στα αρμόδια υπουργεία, για το τι πρέπει να γίνει αμέσως…
Δώστε μου μερικά παραδείγματα…
Κεντρικός στόχος είναι η μετάβαση σε ένα πιο ανθεκτικό στις κρίσεις παραγωγικό μοντέλο, με αιχμή την υψηλή ποιότητα τόσο στα παραγόμενα προϊόντα όσο και στις παρεχόμενες υπηρεσίες, ενισχύοντας την πρωτογενή παραγωγή και την επαναβιομηχανοποίηση, τις υψηλές τεχνολογίες και τη μεταποίηση.
Θέλουμε καλύτερη ισορροπία στο μείγμα της οικονομίας, ανάμεσα στις υπηρεσίες, το μερίδιο αγοράς που αντιπροσωπεύουν σήμερα ο τουρισμός και η εστίαση και τα προϊόντα, τα παραγόμενα αγαθά, με ενίσχυση τόσο της βιομηχανίας και της μεταποίησης όσο και του πρωτογενή αγροδιατροφικού τομέα.
Πρέπει να δώσουμε έμφαση σε τελικά προϊόντα, των οποίων η καλλιέργεια, παραγωγή και συσκευασία αξιοποιεί και ενσωματώνει την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Δηλαδή να κλειδώνουμε τη μέγιστη δυνατή υπεραξία στα παραγόμενα προϊόντα και υπηρεσίες, με αιχμή την ποιότητα.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει στοχευμένα να ενισχυθεί η διασύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία. Να ενισχυθεί στρατηγικά η εργασία με ειδικά και καλά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης και ανάπτυξης ικανοτήτων (συμπεριλαμβανομένων των soft skills). Προφανώς, όλα αυτά πρέπει να εξασφαλιστούν με τη μέγιστη δυνατή κοινωνική συναίνεση, στη βάση ενός νέου συμβολαίου μεταξύ του κόσμου της εργασίας, της παραγωγής και της πολιτικής.
Στρατηγικά, ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι των αλλαγών;
Εξωστρέφεια, εξαγωγές, ανταγωνιστικότητα. Θα αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μετατρέποντας τα κλισέ σε επενδύσεις και μετουσιώνοντας τις πολυπαιγμένες συνταγές και προτάσεις σε έργα με αρχή, μέση και τέλος, και μετρήσιμο αποτέλεσμα.
Η επαναβιομηχανοποίηση της οικονομίας είναι απαραίτητη. Πρέπει να στραφούμε στην παραγωγή. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες για παγκόσμια ανταγωνιστικές υπηρεσίες και στον τουρισμό, αλλά πρέπει να επικεντρωθούμε στη διαφοροποίηση του μοντέλου, την ενίσχυση της ποιότητας, την καλύτερη διασύνδεσή του με τον αγροδιατροφικό τομέα, τη διεύρυνση της σεζόν προς ένα μοντέλο 365 ημερών τον χρόνο.
Με έναν ισχυρό πυλώνα για τον «ασημένιο τουρισμό», δίνοντας επιτέλους μια ελληνική «νότα» στο Silver Tourism trend, με ιατρικό τουρισμό, ενσωματωμένες υπηρεσίες ομορφιάς και ευεξίας, καθώς και μια σύγχρονη επαναπροσέγγιση και rebranding της ελληνικής μεσογειακής διατροφής.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει ιδιαίτερη αξία να θεσπίσουμε ευκαιρίες και κίνητρα για τους εύρωστους μεσήλικες που βλέπουν θετικά την Ελλάδα και σκέφτονται την Ελλάδα σαν προορισμό για τη συνταξιοδότησή τους.
Στο μεταξύ, όμως, το 2020 προκάλεσε τεράστιες ζημιές στις επιχειρήσεις εξαιτίας του κορωνοϊού…
Πέραν του προφανούς, που είναι η γενική ανάγκη στήριξης των πληγεισών επιχειρήσεων, ειδική μέριμνα θα πρέπει να ληφθεί και για τη στήριξη επιχειρήσεων με υγιή χαρακτηριστικά. Η πρόκληση είναι να ενισχύσουμε στρατηγικά τις επιχειρήσεις εκείνες που έχουν αποδείξει πως μπορούν να λειτουργήσουν ως πυλώνες σταθερότητας και ανάπτυξης ακόμα και στις πιο δύσκολες περιόδους για τη χώρα, και όχι μόνο.
Είναι αναγκαίο να μην πέσουμε στην παγίδα να στηρίξουμε και πάλι τα «ζόμπι», επιχειρήσεις που δεν μπορούν να σταθούν χωρίς κρατική βοήθεια στην αγορά, εγχώρια και διεθνή, καθώς αυτές δεν έχουν, αποδεδειγμένα, πραγματική αναπτυξιακή υπόσχεση. Αν το κάναμε αυτό, όπως λένε οι Αγγλοσάξονες, “we would be throwing good money after bad money”.
Μια που πιάσαμε τους αγγλικούς όρους, τι είναι αυτό που λέτε συχνά για την ανάγκη ενός “scale-up” σε ολόκληρο το φάσμα του ελληνικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος;
Είναι απλό και είναι στόχος της Ελληνική Ένωσης Επιχειρηματιών. Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν και να μεγαλώσουν οι μεσαίες και οι μεγάλες επιχειρήσεις. Να δοθούν κίνητρα για συγχωνεύσεις και εξαγορές, με στόχο να αλλάξει σταδιακά κλίμακα η ελληνική επιχειρηματικότητα –κάτι που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια των επιχειρήσεων. Ακόμα ισχυρότερα και διευρυμένα κίνητρα θα χρειαστούν και για την παραγωγική ανασυγκρότηση στον αγροτικό τομέα, να προκύψουν ακόμα περισσότεροι συνεταιρισμοί, να μεγαλώσει ο κλήρος, να γίνουν μεγάλες επενδύσεις, να ενισχυθεί η εντάσεως τεχνολογίας παραγωγή, να χτιστούν οικονομίες κλίμακας, να πολλαπλασιαστούν οι ενεργειακές κοινότητες, να αυξηθούν οι εξαγωγές και η επάρκεια, μειώνοντας και υποκαθιστώντας τμήμα των εισαγωγών.
Από την άλλη όμως πλευρά, το 90% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα ήταν, είναι και θα είναι μικρές ή πολύ μικρές…
Η περίφημη «ραχοκοκκαλιά» της ελληνικής οικονομίας, οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, πρέπει να λάβουν τα σωστά κίνητρα ώστε μέρος αυτών να μεγαλώσει, να αποκτήσει αναπτυξιακή προοπτική και να δώσει άλλη ώθηση στην τοπική και την περιφερειακή οικονομία στην οποία σήμερα δραστηριοποιείται.
Με αυτόν τον τρόπο θα αλλάξει και η κουλτούρα και το όραμα στην ελληνική επιχειρηματικότητα. Θα πάμε σε ένα βιώσιμο, αειφόρο μοντέλο, με πυξίδα την ποιότητα και την αξιοπιστία, με σεβασμό στο περιβάλλον, με υπεύθυνες πρακτικές, με μεγιστοποίηση της εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας, με σύγχρονη εταιρική διακυβέρνηση και ένα πιο πράσινο αποτύπωμα.
Ξεκινήσαμε τη συζήτησή μας, κύριε Κώνστα, για την ανάγκη προσέλκυσης επενδυτών από το εξωτερικό. Ο πολυεπίπεδος ψηφιακός μετασχηματισμός και ένας ορίζοντας σταθερότητας μπορεί να επιτρέψει έναν πιο στέρεο μεσομακροπρόθεσμο σχεδιασμό για τους ξένους στρατηγικούς επενδυτές να έρθουν και στους επιχειρηματίες που είναι εδώ για να μείνουν.
Κίνητρο, φυσικά, θα αποτελέσουν και τα 72 δισ. ευρώ, συνδυαστικά, αναπτυξιακών πόρων που προορίζονται για την Ελλάδα την επόμενη επταετία. Αυτό το ιστορικό αναπτυξιακό παράθυρο ευκαιρίας πρέπει να κεφαλαιοποιηθεί με τον πλέον αποφασιστικό και ουσιαστικό τρόπο τόσο από την Πολιτεία όσο και την ιδιωτική πρωτοβουλία.
Χρειάζεται δε ένα έξυπνο και λειτουργικό μοντέλο για την επένδυση αυτών των πόρων. Να είναι απλό, σαφές, ευέλικτο και γρήγορο, και να διέπεται από διάφανους κανόνες και αδιάβλητες διαδικασίες.
Μάλιστα, σε μια πρόσφατη δημόσια συζήτηση που είχαμε με τον πρόεδρο της Επιτροπής του Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης, σερ Χριστόφορο Πισσαρίδη, πρότεινα μια συγκεκριμένη κεντρική προσέγγιση στην πρόκληση: να αφεθεί η πρωτοβουλία των κινήσεων στον ιδιωτικό τομέα. Να αναλαμβάνει το ρίσκο ο επιχειρηματίας, να σχεδιάζει και να αναπτύσσει ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό σχέδιο, ένα βιώσιμο εγχείρημα, και πάνω σε αυτήν τη βάση να έρχεται η Πολιτεία και να συμπληρώνει εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους σαν πρόσθετο αναπτυξιακό καύσιμο. Να λειτουργεί η χρηματοδότηση σαν επιταχυντής, σαν καταλύτης.
Παλιά, δυστυχώς, συνέβαινε το αντίστροφο. Καταρτίζονταν “business plans” και προτάσεις από το μηδέν, με στόχο τη χρηματοδότηση, και όχι ως τμήμα μιας στέρεης εταιρικής στρατηγικής και στη βάση άρτιων επιχειρηματικών σχεδίων. Και έχουμε δει τα αποτελέσματα…
Επίσης, είναι εξίσου κρίσιμο να χτιστούν ευέλικτοι και συνάμα στέρεοι μηχανισμοί που θα αξιολογούν με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα τις κατατεθειμένες προτάσεις, ώστε να ενισχύουν τις πιο αξιόλογες με έξυπνους πόρους, επιταχύνοντας τις επενδύσεις και την ολοκλήρωση των “project”. Αυτό θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες επιτυχίας και θα συμβάλει στο να ξεκλειδώσει γρηγορότερα την επόμενη φάση ανάπτυξης.
Δεδομένων και των νέων κινήτρων που αναμένονται για συγχωνεύσεις και εξαγορές, η ως άνω προσέγγιση θα συμβάλει καταλυτικά και στην επιτάχυνση του πολυεπίπεδου “scaling-up” σε όλο το φάσμα του ελληνικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος.
Μια προσέγγιση σαν αυτή που προτείνω, με τα σωστά κίνητρα, ώστε η ανάπτυξη να εστιαστεί πρωτίστως στους άξονες και τους τομείς εκείνους που θα συμβάλουν στη διαφοροποίηση και την ενίσχυση του εθνικού παραγωγικού μοντέλου, μπορεί να δώσει την αναγκαία ώθηση που χρειάζεται η ελληνική οικονομία για να αλλάξει ταχύτητα, δυναμική, και να ισχυροποιήσει τη θέση της στο απαιτητικό διεθνές περιβάλλον.
Αν ξαναγυρίσουμε όλη αυτή τη συζήτηση πίσω, στον τομέα στον οποίο εσείς δραστηριοποιείστε, στην παροχή υπηρεσιών υγείας, τι αλλαγές νομίζετε ότι πρέπει να γίνουν;
Μα δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε πάλι τον τροχό, στην Ελλάδα, κύριε Κώνστα. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά τι συμβαίνει σε άλλες αναπτυγμένες χώρες, εντός και εκτός Ευρώπης, όπου υπάρχουν πολλές καλές πρακτικές, πολλά επιτυχημένα παραδείγματα και μοντέλα συνεργασίας που μεγιστοποιούν το όφελος για τους πολίτες και τους ασθενείς.
Η διαρκής, σταθερή και καλά δομημένη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα υγείας είναι απαραίτητη. Η δράση και λειτουργία τους είναι παράλληλη, συμπληρωματική και όχι ανταγωνιστική. Προβλήματα προφανώς υπάρχουν και στους δύο χώρους. Εντοπίζω περισσότερες παθογένειες στον δημόσιο τομέα, τον οποίο λυμαίνονται κυκλώματα. Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν κλινικές που βασίζουν την επιβίωσή τους στην απομύζηση των ασφαλιστικών ταμείων, εκθέτοντας τον κλάδο. Αυτό πρέπει να αλλάξει οριστικά, μέσα από μια στρατηγική αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών και υποδομών, καθώς και σύγχρονους, έξυπνους και αποτελεσματικούς μηχανισμούς αξιολόγησης, για τον δραστικό έλεγχο, σε πραγματικό χρόνο, όλου του συστήματος.
Στην πόλη της καταγωγής μου, τη Θεσσαλονίκη, μέσα στην πιο κρίσιμη στιγμή της εξέλιξης της πανδημίας, δώσατε το παράδειγμα αυτών που λέτε με την παραχώρηση του Διαβαλκανικού Κέντρου.
Δεν κάναμε τίποτα περισσότερο από το αυτονόητο. Η Θεσσαλονίκη βρέθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Δεν υπήρχε ούτε χρόνος ούτε χώρος για στενά επιχειρηματικά συμφέροντα και ιδεολογικές προκαταλήψεις. Ήταν επιτακτική η άθροιση των δυνάμεων του ιδιωτικού και δημόσιου συστήματος υγείας προς την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.
Εμείς θέσαμε στη διάθεση του Υπουργείου Υγείας μια νοσηλευτική πτέρυγα δυναμικότητας 60 κλινών του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης προς χρήση από το Εθνικό Σύστημα Υγείας για non-Covid-19 περιστατικά. Το ΕΣΥ απέκτησε αμέσως τη δυνατότητα να αποφορτιστεί από τη νοσηλεία περίπου 450 ασθενών σε μηνιαία βάση. Για τη νοσηλεία των ασθενών αυτών, το Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, το κορυφαίο νοσηλευτικό ίδρυμα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, θα διαθέσει τις υπερσύγχρονες υποδομές του, το έμπειρο νοσηλευτικό προσωπικό του και τους κορυφαίους ιατρούς του.
Σαν Όμιλος Ιατρικό Κέντρο είμαστε και θα είμαστε παρόντες, αρωγοί και πρωτοπόροι σε κάθε κάλεσμα της ελληνικής κοινωνίας.
Παράλληλα, και αυτό αξίζει να το σημειώσετε κύριε Κώνστα, πρωτοπορήσαμε για άλλη μία φορά, εντάσσοντας ουσιαστικά το Διαβαλκανικό στο σύστημα εφημεριών του ΕΣΥ, συνεπικουρώντας τα εφημερεύοντα νοσοκομεία στη συμπρωτεύουσα για non-Covid περιστατικά.
Ενώ, βλέποντας τις μεγάλες ανάγκες σε εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, προχωρήσαμε στη δημιουργία και την άμεση αποστολή διεπιστημονικής ομάδας εξειδικευμένων ιατρών στη Θεσσαλονίκη, η οποία τέθηκε στη διάθεση του Υπουργείου Υγείας, προκειμένου να καλυφθούν ανάγκες των νοσοκομείων του ΕΣΥ στη Βόρεια Ελλάδα.
Πώς περιγράφετε, λοιπόν, τον χαρακτήρα και τις ιδιότητες του επιχειρηματία στην επόμενη εποχή;
Ο επιχειρηματίας του 21ου αιώνα καλείται να συνδυάζει το όραμα για το «αύριο» σεβόμενος το «σήμερα», να χτίζει με ορίζοντα βιωσιμότητας και αειφορίας, να έχει σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον, να δημιουργεί χωρίς να καταστρέφει, να παράγει πλούτο και κέρδος αναλαμβάνοντας ρίσκο και επενδύοντας αποφασιστικά, αλλά παράλληλα να ανταποδίδει γενναιόδωρα στους συνεργάτες του, τους εργαζομένους του και την κοινωνία.
Η επιχειρηματική πρακτική και η ηθική στην επιχειρηματικότητα δεν μπορεί παρά να είναι πλέον έννοιες ταυτόσημες. Λέξεις-«κλειδιά» η προσαρμοστικότητα, η διαρκής εξέλιξη και αναζήτηση, η διορατικότητα και η σύνθετη αντίληψη, ώστε να αποκωδικοποιεί έγκαιρα και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις τεκτονικές αλλαγές που συντελούνται με τα διαρκή άλματα της τεχνολογίας και την πολυεπίπεδη ψηφιοποίηση, προκειμένου, όπως λέμε στον Όμιλο Ιατρικού, «να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά».
Μου είπατε προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Τι καινούργια χαρακτηριστικά φέρνει αυτή η νέα εποχή στο επιχειρείν;
Η πανδημία του Covid-19 έχει αλλάξει τον κόσμο με τρόπους και σε έκταση που μόλις τώρα έχουμε αρχίσει να κατανοούμε. Η οικονομία, η πολιτική, οι διεθνείς σχέσεις και η διακυβέρνηση σε όλα τα επίπεδα φαίνεται να αλλάζουν ριζικά. Οι σταθερές υποχωρούν, οι ισορροπίες επαναπροσδιορίζονται ταχύτατα, η αβεβαιότητα μεγιστοποιείται. Οι πρακτικές με τις οποίες λειτουργούν επιχειρήσεις, κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμοί, κοινωνίες, ακόμη και οικογένειες και άτομα, θα αλλάξουν –πιθανώς για πάντα. Ακόμη και μετά το εμβόλιο, η κοινωνική αποστασιοποίηση, τα περιοριστικά μέτρα στην εργασία και τα ταξίδια, ο φόβος και η ανασφάλεια, η αστάθεια και η αβεβαιότητα, θα είναι μέρος της ζωής μας.
Η σημαντικότερη ωστόσο πρόκληση θα είναι η μεγάλη παγκόσμια προσπάθεια πρόληψης της επόμενης πανδημίας. Πρέπει να οικοδομήσουμε ένα βιώσιμο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, με σταθερές διασφαλίσεις και μηχανισμούς ταχείας αντίδρασης σε ολόκληρο τον κόσμο και εντός των κρατών και των κοινωνιών.
Σας βλέπω ανήσυχο ήδη για το ξέσπασμα μιας νέας πανδημίας ενώ καλά-καλά δεν έχουμε ξεμπερδέψει με τον Covid;
Η πρόληψη της επόμενης πανδημίας αποτελεί την κύρια συλλογική ευθύνη και πρόκληση για τους ηγέτες όλων των τομέων. Από τους πολιτικούς έως τους ιατρούς, από τους εμπειρογνώμονες υγείας έως τους εταιρικούς ηγέτες, από τους ερευνητές έως τα άτομα που δραστηριοποιούνται σε κοινωφελείς σκοπούς, όλοι πρέπει να συμβάλουμε στον αγώνα για ένα εμβόλιο και για αποτελεσματικές και προσβάσιμες θεραπείες.
Όλοι πρέπει να αναπτύξουμε το σχέδιο δράσης που θα αλλάξει τις συνήθειες, τις κακές πρακτικές και τους φαύλους κύκλους, που δημιουργούν νέους ιούς.
Είδατε τι συνέβη πριν από έναν χρόνο. Οι κακές συνθήκες υγιεινής σε μια αγορά νωπών προϊόντων στην Κίνα έθεσαν ολόκληρο τον πλανήτη σε ακινησία.
Η παγκόσμια διακυβέρνηση πρέπει να αναθεωρηθεί. Το ίδιο ισχύει και για την αντιμετώπιση των βασικών αιτίων, των “root causes” μολυσματικών ασθενειών, όπως η γρίπη. Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα case studies, που έπρεπε να μας είχαν προβληματίσει πιο ουσιαστικά, αποτελούν η γρίπη των πτηνών, καθώς και η γρίπη των χοίρων –η προηγούμενη πανδημία– για την οποία είχαμε προειδοποιηθεί έναν χρόνο νωρίτερα, το 2008, και δεν είχαμε ενεργήσει.
Πρέπει, λοιπόν, να αναπτυχθούν πιο οργανωμένα μοντέλα παρακολούθησης (monitoring), έγκαιρης προειδοποίησης (early warning systems) και πρόληψης (prevention) σε παγκόσμιο επίπεδο. Κρίσιμοι διεθνείς θεσμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα Ηνωμένα Έθνη, θα πρέπει να ανανεωθούν, να ενισχυθούν και να αναβαθμιστούν στρατηγικά.
Αυτά σε υγειονομικό επίπεδο… Στην οικονομία τι αλλάζει;
Η παγκόσμια πολιτική οικονομία έχει αλλάξει. Το ίδιο και η παγκόσμια ισορροπία ισχύος. Ο κόσμος έχει ήδη μεταβεί σε μια πολυπολικότητα. Αρκετές προϋπάρχουσες τάσεις και δυναμικές, όπως η ψηφιοποίηση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, το e-learning, έχουν επιταχυνθεί και έχουν αναδυθεί νέες τάσεις με δυνητικό “game-changing” χαρακτήρα. Αναρωτιέμαι, για παράδειγμα, ποιος πιστεύει σήμερα ότι το ταξίδι και η κινητικότητα θα επιστρέψουν γρήγορα στο “status quo ante”; Ή ποιος μπορεί τώρα να φανταστεί ότι όλες αυτές οι βολικές πλατφόρμες τηλεδιασκέψεων και διαδικτυακών συναντήσεων θα σταματήσουν ξαφνικά να αποτελούν μέρος της νέας μας καθημερινότητας; Εξοικονομούνται χρόνος, χρήματα και ενέργεια και απελευθερώνεται παραγωγικότητα.
Άρα μιλάμε για μια νέα κανονικότητα, όχι μια επιστροφή στην προηγούμενη πραγματικότητα…
Το ηλεκτρονικό εμπόριο, μεγαλύτερα επίπεδα ενεργειακής αυτονομίας, η επανεξέταση της αγροδιατροφικής οικονομίας, ο ρόλος της αγροτεχνολογίας, η καλύτερη παρακολούθηση της παραγωγής τροφίμων παγκοσμίως, τα επίπεδα αυτάρκειας, είναι μόνο μερικές από τις δυναμικές τις οποίες θα κληθούμε να διαχειριστούμε και να αξιολογήσουμε τους επόμενους μήνες.
Οι εφαρμογές τρισδιάστατης εκτύπωσης, η σημασία της καλής πρόσβασης στο Διαδίκτυο, το κόστος της ρύπανσης και η ανάγκη για ανακύκλωση, καθαρές και έξυπνες πόλεις, η σημασία των καλά οργανωμένων κρατών και κοινωνιών, η καλή υγιεινή και οι έννοιες της συλλογικής και ατομικής ευθύνης είναι μερικές από τις κτήσεις του «σήμερα» που δεν μπορεί να επιτραπεί να χαθούν «αύριο». Με άλλα λόγια, ο δρόμος είναι προς τα εμπρός, και δεν μπορούμε να προχωρήσουμε γρήγορα αν συνεχίσουμε να κουβαλάμε τα βάρη του παρελθόντος.
Προσθέτως, στον ψηφιακό χώρο φαίνεται ότι η παγκοσμιοποίηση θα συνεχίσει να επιταχύνεται. Ωστόσο, στη φυσική σφαίρα, η επιστροφή των εθνικών συνόρων και τα διαφορετικά επίπεδα απομονωτισμού υποδηλώνουν ότι η παγκοσμιοποίηση όπως τη βιώσαμε πριν από το 2020 θα αλλάξει.
Πρέπει, λοιπόν, να συμφωνηθεί ένα νέο σύνολο κανόνων για την υγειονομική περίθαλψη, την ιατρική έρευνα, τη βιωσιμότητα, τη βιομηχανία τροφίμων, τη μετανάστευση και τις περιβαλλοντικές πολιτικές.
Εσείς, ως όμιλος, επενδύετε πολύ στην τεχνολογία και την καινοτομία…
Εμείς επενδύουμε αταλάντευτα στην τεχνολογία και την καινοτομία, την οποία συνδυάζουμε με το “brain gain” και τη διαρκή επένδυση σε Έρευνα και Ανάπτυξη. Είμαστε ανάμεσα στους εθνικούς «πρωταθλητές» στον επαναπατρισμό ελληνικού ταλέντου από το εξωτερικό, κορυφαίους ιατρούς, εκλεκτούς επιστήμονες, διακεκριμένους ερευνητές, όλοι κορυφαίοι στους τομείς τους, που επιστρέφουν ως πλούτος για τη χώρα, με απίστευτα πολλαπλασιαστικά οφέλη, ένας σημαίνων πυρήνας γνώσης και τεχνογνωσίας. Έτσι προσφέρουν καθοριστικά στην ελληνική υγεία και το μέλλον της υγείας στη χώρα μας, συμβάλλουν στην εξέλιξη της επιστήμης εδώ, στον τόπο τους και στον τόπο που άλλωστε γεννήθηκε η Ιατρική, και φυσικά έτσι προσφέρουν σημαντικά στην ελληνική κοινωνία.
Στην υγεία δε, η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι ήδη εδώ, και –σας το λέω με περηφάνια– ο Όμιλός μας είναι στην πρώτη γραμμή των παγκόσμιων εξελίξεων. Τόσο στην τεχνολογία υγείας όσο και στην τεχνογνωσία, όπου τα κέντρα αριστείας του Ομίλου και το κορυφαίο ανθρώπινο δυναμικό του συμμετέχει στα σημαντικότερα διεθνή ιατρικά συνέδρια και φόρουμ ανταλλαγής τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών.
Κατά τη διάρκεια και των δύο μεγάλων κρίσεων –την οικονομική του 2009-2019 και του κορωνοΐού σήμερα–, αποφασίσαμε να κινηθούμε αντίθετα στο ρεύμα. Απαντήσαμε στην κρίση με επενδύσεις, με όραμα και μεγάλη αποφασιστικότητα –σε όλα τα επίπεδα που σας προανέφερα.
Έτσι εδραιώσαμε τη θέση μας ως ο πρωτοπόρος και μεγαλύτερος ελληνικός ιατρικός όμιλος και ενισχύσαμε ακόμη περισσότερο την προτίμηση της ελληνικής κοινωνίας προς τον Όμιλό μας. Μια σχέση που τιμούμε διαχρονικά, ανταποδίδοντας γενναιόδωρα προς την ελληνική κοινωνία, ως ένα έμπρακτο «ευχαριστώ» για την εμπιστοσύνη που μας δείχνει όλα αυτά τα χρόνια.
Σε επίπεδο επιχειρηματικών ομίλων, η διακυβέρνηση αλλάζει;
Οι εταιρικοί ηγέτες που ενήργησαν γρήγορα για την αντιμετώπιση της πανδημίας –τοποθετώντας την εταιρική κοινωνική ευθύνη και την πατριωτική ως πρώτη προτεραιότητα– πιθανότατα θα τύχουν μιας θερμότερης υποδοχής από το κοινό στη νέα εποχή. Θα ανταμειφθούν για το γεγονός ότι έθεσαν την υγεία πάνω από τα κέρδη και την ανθρώπινη ζωή πάνω από τους ισολογισμούς. Η ανάγκη για μια νέα ηγεσία από τις επιχειρήσεις θα είναι και πάλι καθοριστική για τη διάσωση της οικονομίας και τη διασφάλιση της ταχείας ανάκαμψης.
Η καινοτομία, οι νέες επιχειρηματικές στρατηγικές, τα νέα μοντέλα εσόδων, τα πιο κυκλικά επιχειρηματικά οικοσυστήματα, τα πιο βιώσιμα έργα και επενδύσεις και, ευρύτερα, οι πιο καθαρές και πιο οικολογικές πρακτικές οφείλουν να αποτελούν μέρος της νέας επιχειρηματικής ατζέντας. Πιο θωρακισμένες και ασφαλέστερες εφοδιαστικές αλυσίδες, ολοκληρωμένα παγκόσμια αγροδιατροφικά πρότυπα, αναβαθμισμένοι μηχανισμοί παρακολούθησης, ισχυροποιημένοι διεθνείς οργανισμοί και πιο ισχυρά, υπεύθυνα, κράτη. Όχι απλά επειδή αυτό είναι το σωστό. Όχι μόνο εξαιτίας της ηθικής μας δέσμευσης απέναντι στις μελλοντικές γενιές. Αλλά επειδή, πλέον, όλοι γνωρίζουμε ότι από αυτό εξαρτάται η ίδια μας η επιβίωση.
………………….
Περιοδικό ΧΡΗΜΑ, τευχ. Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2020
