Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα Καταπιστεύματα (Trusts), την ιστορία , την εξέλιξη και τη σημερινή χρησιμότητα τους

Ο καλύτερος τρόπος για να εξοικειωθείτε περισσότερο με την έννοια των καταπιστευμάτων (trust) είναι να παρακολουθήσετε προσεκτικά την ιστορία του θεσμού.

Γράφουν 

Χριστίνα Οικονόμου

Κωνσταντίνος Ιγνατίου

Ντίνα Λοφύτου

 

Σε γενικές γραμμές, η νομοθεσία γύρω από τις μετοχές και τα μετοχικά δικαιώματα είναι περιοριστική και απαγορεύει την άσκηση νόμιμων δικαιωμάτων και εξουσιών, στις περιπτώσεις εκείνες που φαίνεται παράλογο να ασκηθούν πλήρως.

• Αυτό όμως είναι ένα θεμελιώδες δομικό στοιχείο για τα καταπιστεύματα, τα trusts.

 

Ο trustee (καταπιστευματοδόχος), αναλαμβάνει τη νομική κυριότητα του καταπιστευματικού ταμείου.

 

• Ο διαχειριστής είναι ο -εκ του νόμου- ιδιοκτήτης ενώ
• ο δικαιούχος είναι ο ιδιοκτήτης των μετοχών.

 

Τα νόμιμα δικαιώματα των διαχειριστών επί του καταπιστεύματος απορρέουν από τα τα δικαιώματα των δικαιούχων του trust.

 

Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα στη ζωή μας, για την καλύτερη  κατανόηση της έννοιας του trust χρειάζεται μια σύντομη ματιά στην ιστορία της εξέλιξης  του θεσμού.

 

Η ιστορία των μετοχών και κατ’ επέκταση των καταπιστευμάτων χρονολογείται από τη μεσαιωνική Αγγλία.

 

Ξεκινάμε από παλιά. Γύρω στον 12ο αιώνα, ο βασιλιάς Ερρίκος Α ́ θα επιβάλει την κυριαρχία του επί των υπηκόων του με μια Δικαστική Εξουσία που περιδιάβαινε την επικράτεια, συλλέγοντας φόρους και αποδίδοντας δικαιοσύνη.

 

Σ’ αυτή τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ο Βασιλιάς και το Συμβούλιό του στηρίζονταν στις συμβουλές και τις απόψεις του Καγκελάριου ο οποίος ήταν συνήθως ένας μορφωμένος κληρικός.

 

Από τον 13ο αιώνα και μετά, κάθε απόφαση που έπαιρνε ο Βασιλιάς σε μια συγκεκριμένη δικαστική διένεξη, θεωρούνται «δεδικασμένο» και έθετε την βάση για μια μελλοντική απόφαση.

 

Τότε, ξεκίνησε η θεσμοθέτηση της χρήσης γης.

 

Η Χρήση Γης για κάθε σκοπό, θεωρείται από τότε ο πρόγονος του καταπιστεύματος.

 

Η χρήση Γης αναγνωρίζονταν και από τον Καγκελάριο.

 

Ως θεσμός αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντικός σε περιόδους πολέμου.

 

• Όταν οι πλούσιοι γαιοκτήμονες έφευγαν από τη χώρα για να πολεμήσουν στο πλευρό του Βασιλιά, άφηναν στα δικά τους έμπιστα πρόσωπα το δικαίωμα χρήσης και τα οφέλη που κανονικά δικαιούνταν η συζύγος και η οικογένεια. Εκείνη την εποχή ήταν αδύνατο για μια γυναίκα να κατέχει γη και δικαιώματα χρήσης.

 

Στις αρχές του 14ου αιώνα, το εθιμικό δίκαιο του βασιλιά ήταν ήδη καλά εδραιωμένο.

 

Ωστόσο, το εθιμικό δίκαιο ήταν άκαμπτο και περιελάμβανε πολλές αμφίσημες αλλά αυστηρές διατυπώσεις.

 

Ο Καγκελάριος ήταν υποχρεωμένος να προεδρεύει σε υποθέσεις στις οποίες η κατάφωρη αδικία θα «έφερνε σε δύσκολη θέση την συνείδηση του βασιλιά» και ήταν απαραίτητη η διορθωτική παρέμβαση του.

 

• Στην πραγματικότητα, αυτές οι παρεμβάσεις του Βασιλιά που την εποχή εκείνη στηρίζονταν στην βάση της εκκλησιαστικής ηθικής, σηματοδότησαν την γέννηση του μετοχικού Δικαίου.

 

Κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο αιώνων, η αυλή του Καγκελάριου μεγάλωσε σε προσωπικό αλλά και σε εμβέλεια. Μόνιμη έδρα καθιερώθηκε το Westminster.

 

Έτσι, δημιουργήθηκε το Court of the Chancery.

 

• Οι κληρικοί αντικαταστάθηκαν από δικηγόρους και οι παρεμβάσεις του Καγκελαρίου για «λόγους συνείδησης», καθιερώθηκαν επίσημα ως κλάδος δικαίου – Μετοχικό Δίκαιο

 

Κατά την ίδια περίοδο, αυξήθηκε επίσης ο αριθμός των μηνύσεων και των αναφορών από υπηκόους  που επεδίωκαν να αντιμετωπίσουν την ακαμψία του συστήματος εθιμικού δικαίου εκεί δηλαδή που η Δικαιοσύνη θα μπορούσε να αποτύχει λόγω τεχνικών λεπτομερειών ή διατυπώσεων.

 

Εάν μια απόφαση των δικαστηρίων του common law δεν θεωρούνταν δίκαιη υπήρχε η δυνατότητα έφεσης  στο Court of the Chancery.

 

Εκείνη ακριβώς την χρονική περίοδο, η Χρήση Γης καθιερώθηκε, ως ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο, για το διαχωρισμό του νόμιμου τίτλου ιδιοκτησίας των γαιών από την επικαρπία, το όφελός τους.

 

• Με τον τρόπο αυτό , το όφελος από την γη παρέμεινε στον αρχικό ιδιοκτήτη, ο οποίος ωστόσο μπορούσε να αποφύγει να πληρώσει φόρους και τέλη που επέβαλε το Στέμμα στους τίτλους ιδιοκτησίας.

 

Κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα, ο Ερρίκος ο 8^ος κατάργησε αποτελεσματικά αρκετές χρήσεις γης θεσπίζοντας το Καταστατικό Χρήσεων. Σύμφωνα με το Καταστατικό Χρήσεων, εάν υπήρχε χρήση με έναν μόνο δικαιούχο, ο νόμιμος τίτλος θα μεταβιβάζονται απευθείας στο όνομα του δικαιούχου.

 

Όπως συμβαίνει συχνά, το Καταστατικό Χρήσεων γέννησε πολλούς δημιουργικούς νομικούς τρόπους παράκαμψης του.

 

• Η πιο σημαντική τεχνική που αναπτύχθηκε ήταν η «χρήση κατά τη χρήση».

 

Σ’ αυτή την περίπτωση, ο Α μπορούσε να κατέχει γη για χρήση από τον Β, ο οποίος με τη σειρά του θα την κατείχε για χρήση από τον Γ.

 

Το Καταστατικό Χρήσεων του Ερρίκου του 8^ου, θα «σκότωνε» την πρώτη χρήση, από το Α έως το Β. Ωστόσο, η χρήση του Β στο Γ θα εξακολουθούσε να ισχύει.

 

Η Καγκελαρία αναγνώρισε τη «χρήση κατά τη χρήση», η οποία αργότερα έγινε γνωστή

ως Trust (εμπιστοσύνη).

 

Υπήρχε ένας νόμιμος ιδιοκτήτης ενός τίτλου ιδιοκτησίας (ο διαχειριστής) και ένας

• νόμιμος κύριος του τίτλου ιδιοκτησίας (ο δικαιούχος).

 

Ο τελευταίος θα μπορούσε να επιβάλει τη δική του δίκαιη ιδιοκτησία έναντι της πρώτης.

 

Καθιερώθηκε δηλαδή ένα νόμιμο δικαίωμα ή συμφέρον πάνω από τον τίτλο ιδιοκτησίας ο οποίος το οριοθετούσε.

 

• Έτσι δημιουργήθηκε το σύγχρονο Trust, το Καταπίστευμα.

 

Ο  Equitable Title αναφέρεται στη χρήση και την απόλαυση του ακινήτου.

Ο νόμιμος τίτλος (Legal Title) αναφέρεται στην πραγματική ιδιοκτησία.

 

Σε πολλές περιπτώσεις υπήρξαν διαφορές απόψεων μεταξύ του Δικαστηρίου των

Chancery και των Δικαστηρίων εθιμικού δικαίου.

 

Οι υποστηρικτές των δικαστηρίων εθιμικού δικαίου υποστήριζαν ότι οι αποφάσεις βασίστηκαν σε προηγούμενα δεδικασμένα και -ως εκ τούτου- παρείχαν βεβαιότητα, η οποία όμως τέθηκε υπό αμφισβήτηση λόγω των αποφάσεων της Καγκελαρίας.

 

Το αντεπιχείρημα ήταν ότι η βεβαιότητα των δεδικασμένων δεν οδηγούσε πάντα στη δικαιοσύνη, και η Καγκελαρία υπήρχε για να λειτουργήσει ως παράγων εξισορρόπησης και διόρθωσης των  μεμονωμένων άδικων περιπτώσεων, όπου γενικές αρχές του εθιμικού δικαίου οδηγούσαν σε δύσκολες καταστάσεις.

 

Φτάσαμε ήδη στον 17ο αιώνα, όταν οι διαφορές μεταξύ των Δικαστηρίων κορυφώθηκαν στις περιπτώσεις Heath v. Rydley και Courtney v. Granvil, όπου το Court of the Chancery παρενέβη και απάλλαξε και «διόρθωσε» και τις δύο αποφάσεις.

 

Οι διαφορές μεταξύ του Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Λόρδου Καγκελάριου παραπέμπονταν στον ίδιο τον Βασιλιά.

 

• Το 1616, ο βασιλιάς Ιάκωβος ζήτησε την άποψη του Συμβουλίου του και πήρε τη γνωμοδότηση του Γενικού Εισαγγελέα του, Sir Francis Bacon.

 

Τελικά ο Βασιλιάς αποφάσισε υπέρ του Μετοχικού Δικαίου.

 

Από τότε κάθε φορά που το μετοχικό δίκαιο συγκρούονταν με το εθιμικό δίκαιο, υπερίσχυε το Equity, το μετοχικό.

 

Κατά τη διάρκεια των επόμενων αιώνων, στο αγγλικό νομικό σύστημα ενοποιήθηκε η Καγκελαρία με τα Δικαστήρια του common law, αν και οι δύο κλάδοι δικαίου παρέμειναν διακριτοί.

 

Το σύγχρονο Δίκαιο των Καταπιστευμάτων (Trust Doctrine) αναπτύχθηκε περαιτέρω και η θεσμική ενοποίηση οδήγησε σε συγκεκριμένους κανόνες που ρύθμιζαν τη δημιουργία και τη λειτουργία των καταπιστευμάτων.

 

• Το καταπίστευμα χρησιμοποιήθηκε ευρέως για να διατηρήσει την ιδιοκτησία μέσα στις οικογένειες για τις επόμενες γενιές.

 

Σήμερα το σύγχρονο καταπίστευμα προσφέρει πολύ μεγαλύτερη ευελιξία χρήσης.

 

Αυτό που ξεκίνησε στη μεσαιωνική ιστορία ως μέθοδος για τη φροντίδα της γης, κατέληξε σε ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα εργαλεία διεθνώς στον σύγχρονο φορολογικό και κτηματομεσιτικό σχεδιασμό….

=================================================

• Trident Trust is a leading independent provider of corporate, trust and fund administration services to the financial services sector worldwide.

=================================================