Ανάλογα με το ύψος των αποδοχών των τελευταίων 12 μηνών καθορίζεται και το ύψος των εισφορών που θα πρέπει να καταβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι αναφέρεται σε νέα εγκύκλιο του ΕΦΚΑ. Οι νέες διατάξεις εφαρμόζονται από 1/1/2017
Η εγκύκλιος καθορίζει ποιοι έχουν δικαίωμα προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης και τι ποσά θα πρέπει να καταβάλλουν. Ειδικότερα δικαίωμα υπαγωγής έχουν με τη συγκεκριμένη εγκύκλιο όσοι υπάγονται στην ασφάλιση των πρώην φορέων ασφάλισης ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΟΓΑ, ασφαλισμένων στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, καθώς και εφημεριδοπωλών και πωλητών λαϊκών αγορών (ν. 4387 / 2016, άρθρο 53).
Η ελάχιστη βάση υπολογισμού των εισφορών είναι τα 586,08 ευρώ μηνιαίως,δηλαδή ο σημερινός κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα, εκτός αν πρόκειται για αγρότες,οπότε είναι το 70% αυτού, δηλαδή τα 410,26 ευρώ. Αντίστοιχα η ανώτατη βάση είναι το δεκαπλάσιο του κατώτατου μισθού, δηλαδή 5.860,80 ευρώ.
Επί των αποδοχών του τελευταίου 12μηνου καταβάλλονται εισφορές από 20% έως 27,10% για τους μισθωτούς και έως 26,95% για ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες. Στην εξίσωση μπαίνουν τα εισφοροδοτούμενα εισοδήματα από κάθε πηγή: Μισθός, υπερωρίες, μπόνους, ελεύθερο επάγγελμα, αγροτική δραστηριότητα.
Όσο μεγαλύτερο είναι το εισόδημα του ασφαλισμένου τόσο ακριβότερη καθίσταται η προαιρετική ασφάλιση, η οποία συνήθως χρησιμοποιείται ώστε να συμπληρωθεί ο απαραίτητος χρόνος για συνταξιοδότηση. Ο χρόνος προαιρετικής δεν λογίζεται ως χρόνος σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.
Προαιρετικά μπορούν να ασφαλιστούν στον τελευταίο ενταχθέντα φορέα υποχρεωτικής ασφάλισης όσοι πληρούν αθροιστικά τα εξής:
α) έχουν πραγματοποιήσει στην υποχρεωτική ασφάλιση 5 έτη ή 1.500 ημέρες, εκ των οποίων τουλάχιστον 1 έτος ή 300 ημέρες, εντός της τελευταίας 5ετίας και υποβάλλουν αίτηση εντός 1 έτους από την τελευταία ασφάλισή τους ή
β) έχουν πραγματοποιήσει οποτεδήποτε στην υποχρεωτική ασφάλιση 10 έτη ή 3.000 ημέρες ανεξάρτητα από τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Στη διαδικασία συνυπολογίζεται χρόνος διαδοχικής ασφάλισης στους ενταχθέντες στον ΕΦΚΑ φορείς καθώς και χρόνος ασφάλισης που έχει διανυθεί για την ίδια χρονική περίοδο λαμβάνεται υπόψη μία φορά, ενώ δεν συνυπολογίζονται πλασματικοί χρόνοι.
γ) έχουν διακόψει την ασφάλισή τους στον ΕΦΚΑ
δ) δεν είναι ανάπηροι κατά την έννοια του αναγκαστικού νόμου του 1951
ε) δεν οφείλουν σε ασφαλιστικό φορέα ή έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση και τηρούν τους όρους της.
Ο χρόνος της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης αρχίζει από την ημερομηνία της υποβολής της αίτησης και πραγματοποιείται για κλάδο κύριας σύνταξης (20% για όλους) ή/και ασθένειας (7,10% για μισθωτούς και 6,95% για ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες). Για την άσκηση του δικαιώματος υποβάλλεται αίτηση, με σαφή αναφορά των κλάδων επιλογής.
Οι μισθωτοί καταβάλλουν το σύνολο της εισφοράς εργαζόμενου και εργοδότη επί των πάσης φύσεως εισφοροδοτούμενων αποδοχών (μισθός, υπερωρίες κλπ). Αν το τελευταίο 12μηνο υπάρχει χρόνος ανεργίας και δεν προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης ή ο μισθός υπολείπεται των 586€, λαμβάνονται υπόψη τα 586€.
Οι μη μισθωτοί καταβάλλουν 20% για τον κλάδο σύνταξης (ακόμη και οι αγρότες) και 6,95% για κλάδο υγείας. Για χρόνο ασφάλισης που ανατρέχει πριν την 1/1/2017 λαμβάνεται η ελάχιστη μηνιαία βάση – 586€ ή 410€ – κατά περίπτωση. Αν κάποιος ήταν μισθωτός και ελεύθερος επαγγελματίας ή αγρότης ταυτόχρονα το επίμαχο 12μηνο, δηλαδή παράλληλα ασφαλισμένος, επιλέγει τον φορέα της προαιρετικής ασφάλισης και η βάση υπολογισμού είναι το άθροισμα του εισοδήματος που είχε από κάθε πηγή. Άσκηση δικαιώματος επί παράλληλης ασφάλισης.
Ο ασφαλισμένος που κατά τη λήξη του δωδεκάμηνου υποχρεωτικής ασφάλισης υπάγεται παράλληλα σε περισσότερους του ενός ενταχθέντες φορείς του ΕΦΚΑ έχει δικαίωμα επιλογής του φορέα στον οποίο θα υπαχθεί στην προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης. Ο χρόνος προαιρετικής ασφάλισης που θα διανυθεί σύμφωνα με τα ανωτέρω θεωρείται χρόνος ασφάλισης στον επιλεγέντα ενταχθέντα πρώην φορέα υποχρεωτικής ασφάλισης.
Προθεσμία καταβολής εισφορών – Επιβαρύνσεις
Οι εισφορές για την προαιρετική ασφάλιση καταβάλλονται εντός των προβλεπομένων από την ισχύουσα νομοθεσία προθεσμιών για τις ασφαλιστικές εισφορές υποχρεωτικής ασφάλισης. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής της ασφαλιστικής εισφοράς, αυτή επιβαρύνεται με τις προβλεπόμενες από την ισχύουσα νομοθεσία επιβαρύνσεις.
Αναστολή της προαιρετικής ασφάλισης
Η προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης αναστέλλεται:
α) Με τη συνταξιοδότηση του ασφαλισμένου λόγω αναπηρίας ορισμένου χρόνου.
β) Με την επιδότηση ασθενείας. Στην περίπτωση αυτή η αναστολή είναι δυνητική, συνεπώς θα πρέπει ο ασφαλισμένος να γνωστοποιήσει την εν λόγω επιδότηση, αιτούμενος την αναστολή. Μετά την παρέλευση του χρόνου αναστολής κατά τα ανωτέρω, συνεχίζεται η προαιρετική ασφάλιση χωρίς εκ νέου εξέταση των προϋποθέσεων.
Διακοπή – Λήξη της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης
Η διακοπή – λήξη της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης επέρχεται:
α) Με την γραπτή αίτηση-δήλωση του ασφαλισμένου. Στην περίπτωση αυτή η διακοπή-λήξη της προαιρετικής ασφάλισης επέρχεται από την πρώτη του επομένου μήνα της υποβολής της αίτησης.
β) Με τη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος ή επ’ αόριστον αναπηρίας του ασφαλισμένου.
γ) Με τον θάνατο του ασφαλισμένου.
δ) Με την ανάληψη εργασίας ή δραστηριότητας ή απόκτηση ιδιότητας ασφαλιστέας στον ΕΦΚΑ.
Επισημαίνεται ότι οι ασφαλισμένοι που διακόπτουν την προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης με γραπτή αίτησή τους λόγω ανάληψης εργασίας ή δραστηριότητας/ιδιότητας ασφαλιστέας στον ΕΦΚΑ δύνανται να υπαχθούν στην προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης, υποβάλλοντας εκ νέου αίτηση και εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις.
Απώλεια του δικαιώματος της συνέχισης της προαιρετικής ασφάλισης
Απώλεια του δικαιώματος της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης επέρχεται:
• Σε περίπτωση καθυστέρησης της πληρωμής της μηνιαίας εισφοράς για περισσότερο από δύο έτη από την ημερομηνία που αυτή κατέστη απαιτητή.
• Σε περίπτωση απώλειας ρύθμισης οφειλών ασφαλιστικών εισφορών υποχρεωτικής ασφάλισης.
Σε περίπτωση που επέλθει απώλεια του δικαιώματος για συνέχιση προαιρετικά της ασφάλισης, ο ασφαλισμένος μπορεί να ζητήσει την υπαγωγή του στην προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης, μετά την παρέλευση τριών ετών, με την υποβολή εκ νέου γραπτού αιτήματος. Σε αυτήν την περίπτωση, δεδομένου ότι πρόκειται για νέα υπαγωγή στην προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης εξετάζονται εκ νέου οι προϋποθέσεις.
Συνολικά, ο ασφαλισμένος μπορεί να υπαχθεί σε καθεστώς προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης μέχρι τρεις φορές.
Επιστροφή εισφορών
Οι εισφορές που έχουν καταβληθεί και αντιστοιχούν σε χρονικά διαστήματα μετά τη διακοπή-λήξη-αναστολή της προαιρετικής ασφάλισης επιστρέφονται άτοκα. Σε αυτή την περίπτωση και κατόπιν γραπτού αιτήματος του ασφαλισμένου, εκδίδεται απόφαση επιστροφής από την κατά περίπτωση αρμόδια Υπηρεσία.
Διευκρινίζεται ότι σε καμία άλλη περίπτωση δεν επιστρέφονται καταβληθείσες εισφορές από την προαιρετική ασφάλιση στην οποία νόμιμα ο ασφαλισμένος έχει υπαχθεί και έχει διανυθεί ο χρόνος ασφάλισης.
Παραδείγματα:
1. Μισθωτός υποβάλλει αίτηση προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης τον 5/2017 για τον Κλάδο Σύνταξης και για τον Κλάδο Υγείας. Έχει διακόψει την υποχρεωτική ασφάλισή του τον 2/2017 και πληροί τις προϋποθέσεις για υπαγωγή στην προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης.
Οι συνολικές αποδοχές του δωδεκαμήνου είναι 8.840+790=9.630€. Αναπροσαρμόζουμε με τον δείκτη ΕΛ.ΣΤΑΤ., που για το έτος 2017 είναι 1, ήτοι 9.630€. Ο μέσος όρος των ως άνω αποδοχών είναι 9.630/12=802.50€. Άρα οι αποδοχές επί των οποίων υπολογίζονται οι καταβαλλόμενες εισφορές είναι 802.50€ μηνιαίως. Επομένως για την προαιρετική συνέχιση του Κλάδου Σύνταξης θα καταβάλλεται το ποσό 802.50*20%=160.50€, ενώ για τον Κλάδο Υγείας 802.50*7,10%=56.98€.
2. Ο ως άνω μισθωτός είναι ταυτόχρονα και ελεύθερος επαγγελματίας έως τον 7/2016.
Οι συνολικές αποδοχές και τα εισοδήματα από ελεύθερο επάγγελμα είναι 8.840+790+3.516,48=13.146,48€. Αναπροσαρμόζουμε με τον δείκτη ΕΛ.ΣΤΑΤ., που για το έτος 2017 είναι 1, ήτοι 13.146,48€. Ο μέσος όρος των αποδοχών και των εισοδημάτων είναι 13.146,48/12=1.095,54€. Άρα οι αποδοχές και τα εισοδήματα επί των οποίων υπολογίζονται οι καταβαλλόμενες εισφορές είναι 1.095,54€ μηνιαίως. Επομένως για την προαιρετική συνέχιση του Κλάδου Σύνταξης θα καταβάλλεται το ποσό 1.095,54*20%=219.11€, ενώ για τον Κλάδο Υγείας 1.095,54*7,10%=77.78€.
* Η αναπροσαρμογή με τον δείκτη ΕΛ.ΣΤΑΤ. δεν ισχύει για το ελεύθερο εισόδημα (περίοδος 2016 και πριν) αλλά επειδή είναι 1 δεν αλλοιώνει το αποτέλεσμα.
3. Μισθωτός υποβάλλει αίτηση προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης τον 5/2017. Έχει διακόψει την υποχρεωτική ασφάλισή του τον 2/2017 και πληροί τις προϋποθέσεις για υπαγωγή στην προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης. Υπολογισμός Αποδοχών για το τελευταίο δωδεκάμηνο 3/2016 έως 2/2017.
Οι συνολικές αποδοχές του δωδεκαμήνου είναι 7.474,72+150= 7.674,72€. Αναπροσαρμόζουμε με τον δείκτη ΕΛ.ΣΤΑΤ., που για το έτος 2017 είναι 1, ήτοι 7.674,72€. Ο μέσος όρος των αποδοχών και των εισοδημάτων είναι 7.674,72/12= 635,39€. Άρα οι αποδοχές επί των οποίων υπολογίζονται οι καταβαλλόμενες εισφορές είναι 635,39€ μηνιαίως. Επομένως για την προαιρετική συνέχιση του Κλάδου Σύνταξης θα καταβάλλεται το ποσό 635,39*20%= 127,08€, ενώ για τον Κλάδο Υγείας 635,39*7,10%= 45,11€.
