γράφει ο Θεόδωρος Γιαμιάς

• ‘’H ζωή και οι επιχειρήσεις είναι σαν τις εποχές του έτους  αλλάζουν , εσύ δεν μπορείς να τις αλλάξεις , μπορείς να αλλάξεις όμως τον εαυτό σου’’

 Jim Rohn

Σήμερα θα μιλήσουμε για δώδεκα κανόνες που εγώ προσωπικά πολύ θα ήθελα να γνωρίζω όταν ξεκινούσα το (μακρύ) αλλά πολύ όμορφο ταξίδι στον κόσμο των χρηματιστηρίων …

1. Στο χρηματιστήριο βγαίνουν ‘’εύκολα λεφτά’’

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ψευδαίσθηση από την παραπάνω , η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται πολύς χρόνος , μελέτη , και συλλογή μιας σειράς πολλών και διαφορετικών δεξιοτήτων , μέχρι να έρθει το πλήρωμα του χρόνου και ο trader-επενδυτής να έχει αποκτήσει τις δεξιότητες που απαιτούνται ώστε να επιχειρεί με επιτυχία στο χώρο . Οι περισσότεροι άνθρωποι διαλέγουν σαν timing να ασχοληθούν με τα χρηματιστήρια όταν ο περίγυρός τους ασχολείται και αυτός ,  είναι σαφές ότι αυτό είναι ίσως το πρώτο και συνήθως μοιραίο λάθος , διότι ‘’όταν ασχολείται ο γείτονας’’ είναι πια ήδη αργά …

2. Συναισθηματικό δέσιμο με μετοχές

Ένα κοινό λάθος είναι το συναισθηματικό δέσιμο με τις μετοχές στις οποίες επενδύουμε , το λάθος αυτό πηγάζει από την ανάγκη μας να συνδέσουμε τα κέρδη μας με την εταιρεία και να αισθανθούμε σπουδαίοι για την επιλογή μας , στην ουσία είναι μια εγκεφαλική αυτόνομη λειτουργία χωρίς κανένα υπόβαθρο , που το μόνο αποτέλεσμα που μπορεί να έχει είναι να καταστρέψει τον trader μιας και θολώνει την κρίση του με αποτέλεσμα να μην κάνει τις κινήσεις που πρέπει την ώρα που πρέπει .

Στο κάθε trade παραμένουμε ενεργοί μόνο για όσο πληρούνται οι προϋποθέσεις που είχαν τεθεί από την αρχή.

3.   Συγκεκριμένο σχέδιο για κάθε trade

Η επιτυχία θα έρθει μόνο αν έχει εκπονηθεί ένα συγκεκριμένο πλάνο , σαφές , βάσει του οποίου θα εκτελέσει ο επενδυτής το trade , ενώ γνωρίζει εκ των προτέρων ποιες είναι οι επόμενες κινήσεις του ανάλογα με κάθε πιθανή εξέλιξη , όπως στο σκάκι ο καλός σκακιστής γνωρίζει  χ  κινήσεις μπροστά τι πρέπει να κάνει , έτσι και ο trader πρέπει να έχει συγκεκριμένο πλάνο.

4. Αποκομιδή κερδών στην άνοδο

Ένα κοινό λάθος πολλών traders είναι η μη αποκομιδή κερδών στην άνοδο μιας αξίας , εδώ πρέπει να γίνει μια σαφής επισήμανση : Υπάρχει ο γνωστός κανόνας ‘’let the profits run’’ ο οποίος είναι σωστός , όμως πρέπει να γίνει σαφές ότι το μέλλον δεν το γνωρίζει κανείς , οπότε βάσει του πλάνου που έχει ο trader πρέπει να παίρνει κέρδη στην άνοδο , και μπορεί να αφήνει και ένα μικρό ποσοστό των μετοχών του για την περίπτωση του ‘’μεγάλου ταμείου’’… Κανείς δεν χρεοκόπησε παίρνοντας κέρδη , μην παίρνοντας  πολλοί …

5. Παραμαονή σε μη κερδοφόρα trades

H παραμονή σε trades που  χάνουν είναι μια ολέθρια συνήθεια που στην ουσία είναι ‘’εγκεφαλική άρνηση παραδοχής του λάθους’’ , δεν πρέπει να συμβαίνει ποτέ , είναι εντελώς καταστρεπτική και δεν οδηγεί πουθενά , εδώ βέβαια πρέπει να γίνει μια επισήμανση: Είναι διαφορετικό μια θέση να χάνει αλλά οι προοπτικές είναι εντός του πλάνου που σχεδιάσαμε , και είναι τελείως διαφορετικό πράγμα απλά το trade να μην πηγαίνει καλά και εμείς να επιμένουμε … Η διάκριση βέβαια των δυο παραπάνω καταστάσεων είναι δυσδιάκριτη και απαιτεί εξαιρετική εμπειρία.

6. To λάθος του πτωτικού moyenne

 ‘’Δεν κάνουμε ποτέ επαναληπτικές αγορές σε μια αξία που πέφτει σε σχέση με την τιμή πρώτης τοποθέτησης’’. Αυτός είναι επίσης ένας θεμελιώδης κανόνας , αλλά αφορά την περίπτωση που διαφοροποιήθηκε η κατάσταση της αξίας σε σχέση με τις παραδοχές που ετέθησαν όταν σχεδιάστηκε το trade , το μουαγιέ επιτρέπεται μόνο αν ήταν μέρος του πλάνου που εκπονήσαμε πριν την έναρξη του trade ή αν ουσιωδώς άλλαξαν κάποια δεδομένα σε μια αξία (πχ νέο προϊόν , εξαγορά , κλπ).

Γενικά σωστό είναι το ‘’πυραμίδωμα’’ (δηλαδή επαναγορές όσο ανεβαίνει μια αξία) αλλά και εδώ χρειάζεται πολύ μεγάλη εμπειρία για το πώς και πότε ,  για την αποφυγή της καταπάτησης του κανόνα 4.

7. Χρήστη μόχλευση

Το καλύτερο εργαλείο που μπορεί να έχει στη διάθεσή του ένας trader είναι η δυνατότητα μόχλευσης , το 95% όμως των συμμετεχόντων την χρησιμοποιούν με τελείως λανθασμένο τρόπο με αποτέλεσμα απλά να μηδενίζουν τα κεφάλαιά τους , γενικά μοχλεύουμε μόνο με συγκεκριμένο τρόπο και  εφόσον έχουμε κλειδώσει με profit stop το μέρος του κεφαλαίου μας που είναι εκτεθειμένο στο ρίσκο της αγοράς , ‘’αν ξεκινάς την τοποθέτησή σου στην αγορά μοχλευμένος δεν έχεις καμία ελπίδα ακόμη και αν ένα ή περισσότερα trades είναι κερδοφόρα’’

8. Η διασπορά κάνει τη διαφορά

‘’Ποτέ μα ποτέ μην βάζεις όλα τα αυγά στο ίδιο καλάθι’’ λέει η ρήση , και πολύ σωστά … Οι άπειροι επενδυτές τείνουν να ψάχνουν για την ‘’ευκαιρία’’ που θα τους κάνει τη διαφορά (διότι η παιδεία τους στο αντικείμενο δεν τους επιτρέπει να  σκεφτούν διαφορετικά) , έτσι μόλις βρουν αυτή την περίφημη ευκαιρία πέφτουν με ‘’τα μούτρα’’ διότι ‘’που και πότε θα ξαναβρώ μια ίδια’’…. Το αποτέλεσμα είναι βέβαια ολέθριο για μια ακόμη φορά διότι ακόμη και αν σε μια οι περισσότερες περιπτώσεις κερδίσουν θα έρθει εκείνη η μία …. Που θα τους κατεβάσει με το ασανσέρ πάλι στο μηδέν… Οι έμπειροι επενδυτές σχεδόν ποτέ δεν τοποθετούν σε μια αξία πάνω από το 5%-10% max του κεφαλαίου τους

9. Μην προσπαθεί να σώσεις ένας χαμένο trade

Ένα trade που δεν πάει καλά , απλά το σταματάς τόσο απλά και τόσο … δύσκολα για τον μη έμπειρο… , η προσπάθεια να σώσουμε ένα trade που δεν πάει καλά είναι μια διαδικασία του μυαλού που αρνείται να δει την πραγματικότητα , είναι ένας στείρος εγωισμός άρνησης αποδοχής του λάθους. Είναι αδύνατον ακόμη και για τους πιο δεινούς traders να μην έχουν χαμένα trades , η διαφορά είναι ότι έμπειρος ΔΕΝ ΤΟ ΠΑΙΡΝΕΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ …Eίναι μέρος της διαδικασίας το αποδέχεται σαν τέτοιο και απλά προχωρά στο επόμενο .

10. Aντιγράφοντας άλλους traders

Πολλές φορές ψάχνουν να δουν οι συμμετέχοντες τι κάνουν οι διακεκριμένοι και αντιγράφουν τις κινήσεις τους , ‘’mirroring the pros’’ λέγεται η διαδικασία . Εδώ πρέπει να γίνει μια σαφής επισήμανση , αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να πάρεις trading ideas από τους πιο έμπειρους αλλά μέχρι εκεί , η εκτέλεση διατήρηση και έξοδος από το trade είναι αποκλειστικά δικιά σου δουλεία , αυτός ο οποίος αντέγραψες δεν θα σου πει ποτέ πότε και γιατί πούλησε , μπορεί να το κάνει ακόμη και 5 λεπτά μετά την στιγμή που μπήκε σε ένα trade … Όταν προσωπικά με ρωτούν την άποψη μου για μια αξία λέω πάντα ‘’αυτή τη στιγμή’’ διότι σε 5 λεπτά , ώρες , μέρες ή μήνες μπορεί να έχω τελείως διαφορετική άποψη αλλά αυτός που με κάνει mirroring δεν θα είναι εκεί … έχει μιλήσει επαρκώς για αυτό το θέμα ο μέγας George Soros στο πόνημα Flexibility …

11.  Kατανόηση Κέρδους έναντι Ζημίας

Εδώ τα πράγματα είναι πολύ απλά , πρέπει να κατανοήσει ο trader τον τελείως διαφορετικό τρόπο ανάπτυξης του κέρδους έναντι της ζημιάς.

Αν έχουμε ένα κεφάλαιο πχ 1.000 ευρώ για να φτάσουμε στα 128.000 θα χρειαστεί να το διπλασιάσουμε επτά φορές …. 1.000 , 2.000 , 4.000 , 8.000 , 16.000 , 32.000 , 64.000 , 128.000 ….. και αφού το πετύχουμε θα χρειαστεί ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ένα -100% για να ξαναπάμε στο …0…. Σκεφτείτε το …

        Οι νικητές επενδύουν στον εαυτό τους

• Ο κανόνας στον οποίο δεν μπαίνει νούμερο , πχ κανόνας Νο 11 , κλπ , διότι είναι το άλφα και το ωμέγα των κανόνων όλων , όσοι πέτυχαν στις αγορές (και όχι μόνο) , το κατάφεραν όχι μαθαίνοντας καλύτερα τις αγορές κλπ , αλλά μαθαίνοντας καλύτερα τον εαυτό τους , είναι απλά αδύνατον να επιτύχει ένας trader αν πρώτα δεν κάνει ένα βαθύ , αδιαμφισβήτητο , ουσιαστικό και λυτρωτικό deep dive μέσα του , ώστε να ανακαλύψει όλες τις εσωτερικές δυνάμεις που έχει , τις παραδοχές , τις πεποιθήσεις του , τον τρόπο σκέψης , τους φόβους , αλλά και το destination στο οποίο και ανήκει …

Είναι η καθολική αλλαγή τρόπου σκέψης που τελικά θα κάνει τη διαφορά.

{Ο κ. Θεόδωρος Γιαμιάς είνσι Γενικός Διευθυντής της Kyros Financial Group www.kfg.com.gr}