Όλα όσα μάθαμε στο 1ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης

Γράφει ο Γιάννης Τζανάκος 

Aξίζει να ξεκινήσουμε με τα  όσα είπε ο Υπουργός Εργασίας κ. Βρούτσης στο συνέδριό μας. Αναμένεται να κατατεθεί νομοσχέδιο από το Υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων με το οποίο θα ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία η οδηγία IORP ΙΙ της Ε.Ε. (2016/2341 του Ε.Κ.), η οποία έπρεπε ήδη να έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο από τις 13 Ιανουαρίου 2019.

Αυτό το νομοσχέδιο θα ρυθμίσει τις δραστηριότητες και την εποπτεία των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (T.E.A.), διασφαλίζοντας τη χρηστή και συνετή διαχείριση τους.

• Πιο συγκεκριμένα, ενισχύει την ελευθερία των διασυνοριακών μεταφορών κεφαλαίων των ασφαλισμένων μελών των Τ.Ε.Α. εντός της Ε.Ε.
• Συμπληρώνει το νομοθετικό πλαίσιο, αφού θεσπίζονται νέες λεπτομερείς απαιτήσεις αναφορικά με το σύστημα διακυβέρνησης, τις εξωτερικές αναθέσεις, τη διαχείριση επενδύσεων και το θεματοφύλακα.
• Ρυθμίζει θέματα όπως η διαχείριση κινδύνου, η οργάνωση των Τ.Ε.Α. και η παροχή επαρκούς ενημέρωσης στις Αρχές.
• Εισάγει λεπτομερείς διατάξεις σχετικά με τις υποχρεώσεις των Τ.Ε.Α. για παροχή πληροφοριών στα μέλη, στα υποψήφια μέλη και στους δικαιούχους.
• Τέλος, ρυθμίζει τις εξουσίες παρέμβασης και τα καθήκοντα των Αρμόδιων Αρχών εισάγοντας την έννοια της προληπτικής εποπτείας που δύνανται να ασκούν οι επόπτες, ώστε να υπάρχει αυξημένη διαφάνεια, λογοδοσία και προστασία των δικαιωμάτων των μελών και των δικαιούχων.

Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν από τους κεντρικούς ομιλητές (ενδεικτικά κ. Gabriel Bernadino E.I.O.P.A.) ευρωπαϊκά δημογραφικά στοιχεία, στα οποία φαίνεται πως αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων, το οποίο σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες συνταξιοδοτικές δαπάνες υγείας και τις νέες μορφές εργασίας, εντείνει το πρόβλημα του «pension gap» στην Ευρώπη, δηλαδή αυξάνει το ποσοστιαίο κόστος χρηματοδότησης του ασφαλιστικού κάθε χώρας από τον προϋπολογισμό κάθε κράτους μέλους.

Με δεδομένο ότι εφαρμόζονται όρια σε αυτή τη χρηματοδότηση από την Ε.Ε., το σωρευτικό ποσό αναπλήρωσης αναμένεται να χάσει πάνω από 20 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το 2060. Αυτό σημαίνει μείωση παροχών, χαμηλότερες συντάξεις και ουσιαστικά μείωση του βιοτικού επιπέδου του εργαζόμενου μόλις συνταξιοδοτηθεί.

Στο 1ο panel συζητήθηκε η σημαντικότητα της Σύμπραξης των Κοινωνικών Εταίρων και παρουσιάστηκαν τα success stories των ΤΕΑ που ήδη λειτουργούν. Κοινή παραδοχή των ομιλητών ήταν πως πρέπει να δημιουργηθούν σχήματα που είναι «future proof» και αναπτύσσουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των κοινωνικών εταίρων που θα συμμετάσχουν στην δημιουργία των ΤΕΑ και θα αναπτύξουν νέα οχήματα αναπλήρωσης της συνταξιοδοτικής παροχής.

Βασικός παράγοντας εμπλοκής σε ένα Τ.Ε.Α. για έναν εργοδότη είναι οι σταθεροί κανόνες στο νομοθετικό πλαίσιο των Τ.Ε.Α. που βοηθά την αξιοπιστία του θεσμού.

Βασικός παράγοντας εμπλοκής σε ένα Τ.Ε.Α. για τους εργαζόμενους είναι η εμπιστοσύνη στο συγκεκριμένο Τ.Ε.Α., σαφώς και τα φορολογικά κίνητρα για αποταμίευση που βοηθούν την ένταξη και στη συνέχεια καλλιεργούν την αποταμιευτική συνείδηση.

Τέλος, αναφέρθηκε πως Τ.Ε.Α. και ομαδικά προγράμματα ασφάλισης μπορούν και πρέπει να συνυπάρξουν και προς όφελος των ασφαλισμένων αλλά και μέσω της δυνατότητας μεταφοράς των αποθεμάτων από τον ένα πυλώνα στον άλλον χωρίς φορολογική επιβάρυνση.

Οι επόμενοι ομιλητές του συνεδρίου παρουσίασαν στοιχεία για μια νέα επενδυτική πραγματικότητα που εμφανίζεται τα τελευταία δύο χρόνια. Στο τέλος του 2018 είχαμε το παράδοξο και οι 3 βασικές επενδυτικές κατηγορίες, δηλαδή μετοχές, ομόλογα και εμπορεύματα να κινηθούν μειούμενα, ενώ το 2019 έκαναν ακριβώς το αντίστροφο.

Αυτή η σοβαρή αλλαγή στο οικονομικό περιβάλλον καταδεικνύει πως πλέον η διασπορά των επενδύσεων μεταξύ των επενδυτικών κλάσεων (διαφοροποίηση) δεν είναι επαρκής από μόνη της για τη μείωση του κίνδυνου της αγοράς. Προτάθηκε λοιπόν μία νέα μορφή διαφοροποίησης μέσω επιλογής διαφορετικού στυλ διαχειριστών επενδύσεων και πιθανώς μέσω δημιουργίας υπό χαρτοφυλακίων επενδύσεων που θα είναι άλλα ανθεκτικά στην ύφεση, άλλα ανθεκτικά στον πληθωρισμό και άλλα ανθεκτικά στον στασιμοπληθωρισμό.

Περαιτέρω, παρουσιάστηκαν στοιχεία για το πώς οι άνθρωποι εστιάζουν πλέον στο «well being» και πως αλλάζει η 4η βιομηχανική επανάσταση τον τρόπο ζωής μας. Επίσης έγινε αναφορά σε ακαδημαϊκές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στις Η.Π.Α. που ποσοτικοποιούν τις επιπτώσεις του «Financial distress» στην οικονομία και στην κοινωνία, ενώ αφέθηκε να εννοηθεί πως τα Τ.Ε.Α. από μεριάς τους, μπορούν να συμβάλλουν στο well being μετριάζοντας τις επιπτώσεις του financial distress στην κοινωνία και την οικονομία.

Το 2ο panel ανέλυσε τη σύσταση και διαχείριση λειτουργίας Τ.Ε.Α. Έβγαλε συμπέρασμα πως πρέπει να εκσυγχρονιστεί το θεσμικό πλαίσιο, ειδικά για τις χρονοβόρες διαδικασίες σύστασης και τον τρόπο εποπτείας των Τ.Ε.Α. με εξειδικευμένες νομοθετικές παρεμβάσεις που θα λαμβάνουν υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες.

• Πρόταση άλλωστε και του κεντρικού ομιλητή του συνεδρίου ήταν η εποπτεία των Τ.Ε.Α. να περάσει σε μία ενιαία ανεξάρτητη εποπτική αρχή και πιο συγκεκριμένα στην Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία έχει τους πόρους να αναπτύξει συστήματα reporting, να στελεχώσει ένα τμήμα εποπτείας και γενικότερα την εμπειρία να εποπτεύσει το θεσμό τώρα που μεγαλώνει.

Σε αυτό το panel αναφέρθηκε επίσης πως τα νέα πανευρωπαϊκά προϊόντα «PEPP» μπορεί δυνητικά να απειλήσουν τα προϊόντα του 2ου πυλώνα (επαγγελματική μη κερδοσκοπική ασφάλιση) και 3ου πυλώνα (ιδιωτική κερδοσκοπική ασφάλιση).

Τέλος, αναφέρθηκε με έμφαση πως χρειάζεται σύγχρονη τεχνική υποδομή για την παρακολούθηση της πληροφορίας μέσα στα Τ.Ε.Α. και πως μόνο με αυτοματοποιημένες διαδικασίες μπορεί το αυξημένο κόστος λειτουργίας να μειωθεί.

Στο 3ο panel συμμετείχαν μέσω των νόμιμων εκπροσώπων τους όλες οι μεγάλες Ελληνικές Α.Ε.Δ.Α.Κ. (εταιρίες επαγγελματικής διαχείρισης κεφαλαίων) και η μεγαλύτερη Α.Ε.Ε.Α.Π. (εταιρία εκμετάλλευσης ακινήτων με τη μορφή μετοχών). Έγινε αντιληπτό πως εφαρμόζουν υψηλά standard εταιρικής διακυβέρνησης ενώ ελέγχονται και συνεργάζονται άρτια με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς που είναι κοινός επόπτης με τα Τ.Ε.Α.

• Μάλιστα τονίστηκε πως οι ελληνικές Α.Ε.Δ.Α.Κ. προσαρμόζονται στα προγράμματα νομισματικής χαλάρωσης που εφαρμόζουν οι Κεντρικές Τράπεζες και ανταγωνίζονται επί ίσους όρους τις ξένες Α.Ε.Δ.Α.Κ. σε αποδόσεις επενδύσεων ενώ ταυτόχρονα χρεώνουν λιγότερα.
• Τέλος, αναφέρθηκε πως τα προαιρετικής ασφάλισης Τ.Ε.Α. ήρθαν για να μείνουν εφόσον κοιτούν το μέλλον μακρόπνοα, εφαρμόζοντας επενδυτικές επιλογές «Lower for Longer», δηλαδή χαμηλότερες αλλά ασφαλέστερες αποδόσεις με μακροπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα που δεν υπόσχονται μεγάλες αποδόσεις ή εγγυημένες παροχές, άρα δεν εκτίθενται σε μεγαλύτερο επενδυτικό κίνδυνο από αυτόν που χρειάζεται σε ένα περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων.

{Ο κ. Ιωάννης Τζανάκος είναι Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.).}