Με τη θέση ότι, το πρώτο στοιχείο σε μια σταδιοδρομία, είναι να έχεις εμπιστοσύνη στις ικανότητες σου, η Κυριακή Μπακιρτζή, μοιράζεται το όραμα υλοποίησης, του πολυσήμαντου έργου Athens LifeTech Park – το πρώτο Πάρκο Βιοτεχνολογίας της χώρας. Το οποίο, με δυναμικό υψηλού επιπέδου στον σχεδιασμό του, φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα ανταγωνιστικό οικοσύστημα πόλο ανάπτυξης των Επιστημών ζωής και υγείας, με την Ελλάδα στο προσκήνιο, σε διεθνές επίπεδο.
Βιολόγος, η ίδια, με διδακτορικές σπουδές στην Ιατρική Σχολή του Boston University και ερευνήτρια, στην Ιατρική Σχολή David Geffen στο UCLA της California και το Center for Systems Biomedicine, επέστρεψε στην Ελλάδα το 2018 για να ασχοληθεί αποκλειστικά με την έρευνα σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Σήμερα, κατ έχει την Επιστημονική Διεύθυνση του Ερευνητικού, Εκπαιδευτικού & Πειραματικού Κέντρου της ELPEN, το Συντονισμό Ακαδημαϊκών Προγραμμάτων της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας ενώ είναι μέλος της ομάδας που υλοποιεί το Athens LifeTech Park. Πολύ φιλόδοξο και πρωτοπόρο για τα ελληνικά δεδομένα, επισημαίνει και είναι το πρώτο Πάρκο Βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα.
«Είμαι πολύ νέα στο χώρο των επιχειρήσεων, θα πει στο WIBS. Ξεκίνησα ως Βιολόγος, υπήρξα μέλος της ομάδας που δημιούργησε μια κάμερα οπτικής βιοψίας, στο Τμήμα Ηλεκτρονικής Δομής και Laser του ΙΤΕ Κρήτης. Από εκεί, διεκδίκησα υποτροφία από τις Η.Π.Α. για την Ιατρική Σχολή του Boston University όπου έκανα το διδακτορικό μου».
Γιατί επιλέξατε αυτό τον τομέα επιστήμης- τι σάς προσέλκυσε.
Ανήκω στη γενιά μαθητών που δίναμε εξετάσεις σε δέσμες. Αν θέλουμε να είμαστε εντελώς ειλικρινείς, στα δεκαπέντε μας -τελείωσα το σχολείο στα δεκαεπτά- επιλέγαμε κατεύθυνση πάνω κάτω ανάλογα με το πόσο καλοί μαθητές ήμασταν. Ξεκίνησα λοιπόν, όπως τόσοι άλλοι τότε – «η απουσιολόγος που θα γίνει γιατρός, δικηγόρος ή μηχανικός». Ούτε με τα μαθηματικά ούτε με τα αρχαία είχα ιδιαίτερη αγάπη. Η Δεύτερη Δέσμη ήταν μονόδρομος. Μετά από σειρά επιλογών, σπούδασα βιολόγος και ομολογώ ότι μέχρι και που τελείωσα εκείνες τις πρώτες σπουδές δεν ήμουν σίγουρη για το μέλλον- απλώς ήμουν μια πολύ καλή φοιτήτρια.
Το μεταπτυχιακό μου, Ανοσολογία του Καρκίνου, το επέλεξα επειδή ήταν δύσκολο, και όχι γιατί το προτιμούσα. Ευτυχώς όλα αυτά γίνονται, όταν ακόμη είσαι μικρή και έχεις περιθώριο να βρεις το δρόμο σου! Από το μεταπτυχιακό και έπειτα, μπορώ να πω ότι μπήκα σε μια ευθεία και θεωρώ ότι ήμουν από τις τυχερές. Έστω και με αυτόν τον ανορθόδοξο τρόπο πήρα τον δρόμο που με έκανε: να ξυπνάω κάθε πρωί με λαχτάρα να πάω στη δουλειά μου, ενώ έχω ήδη πίσω μου πράγματα, ενέργειες, που με πείθουν ότι όλα πήγαν πάρα πολύ καλά.
Γιατί λέτε ανορθόδοξο;
Πολλοί νομίζουν ότι εάν σπουδάσεις μια επιστήμη, αποκτάς τη «μαγική» ιδιότητα να μη μένεις ποτέ στάσιμος. Είναι ακριβώς το αντίθετο. Ο ανταγωνισμός είναι τέτοιος, που οι περισσότεροι, επί της ουσίας μένουμε στάσιμοι. Δεν είναι κατηγορώ, αλλά παρατήρηση. το κυνηγητό, η αβεβαιότητα, η αφιέρωση ανθυγιεινής μερικές φορές ποσότητας χρόνου σε μια δουλειά, δεν είναι για όλους, ευχάριστο. Στο κάτω κάτω, μια δουλειά είναι!
Η ανέλιξη όμως, ή μια αλλαγή καριέρας απαιτεί να νικήσεις τον ανταγωνισμό, ειδικά στην Αμερική, για την οποία έχω πλέον άποψη, εκεί, όπου δεν υπάρχει μονιμότητα όπως συχνά είναι στην Ελλάδα. Απαιτείται η δουλειά σου, να ξεχωρίζει σε κάθε στάδιο και χωρίς κάμψη στην απόδοση, όχι γιατί για παράδειγμα, δε θα πάρεις επιπλέον χρηματοδότηση για την έρευνα, για το εργαστήριό σου, αλλά γιατί σύντομα, δεν θα έχεις καθόλου δουλειά η ίδια! Θέλει πολύ πείσμα, αρκετό θάρρος, λίγο θράσος και πάνω απ’ όλα εμπιστοσύνη στις ικανότητές σου, ακόμη κι εάν τις υπερεκτιμάς. Τελικά πήγαν όλα πολύ καλά για μένα ευτυχώς.
Μεγαλώσατε συντηρητικά ή με ελευθερία απόψεων;
Αν ήταν να δώσω μια απλή απάντηση θα ήταν απερίφραστα Ναι, με ελευθερία απόψεων. Αισθάνομαι πολύ τυχερή που μπορώ να το πω αυτό. Στην Ελλάδα, με όλα της τα προβλήματα, μπορεί κανείς να πει πράγματι ότι είναι και σκέφτεται σαν ελεύθερος- ή όσο ελεύθερος γίνεται. Κυρίως όμως, γίναμε ό,τι είμαστε, εξαιτίας των γονιών μας και οι δικοί μου, είναι οι πιο δημοκρατικοί άνθρωποι που ξέρω. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν άποψη ή δεν εκφράζουν τυχόν αντιρρήσεις τους, κάθε άλλο! Σημαίνει, ότι θα στηρίξουν τελικά πλήρως και άνευ όρων, τόσο εμένα όσο και τον αδερφό μου, σε αυτό που μόνοι μας αποφασίζουμε!
Είναι προνόμιο αυτή η στήριξη.
Ναι, και βέβαια, δεν ήταν ακριβώς έτσι, όλος ο περίγυρος μας, τόσο στα μικρά μέρη που μεγάλωσα όσο και στο Λονδίνο, τη Βοστώνη και το Λος Άντζελες όπου έζησα συνολικά 20 χρόνια. Κλειστά μυαλά θα βρεις παντού και από την εμπειρία μου, ειδικά στις μεγάλες πόλεις, δεν έχεις ούτε την δυνατότητα, ούτε και τη διάθεση να τα αλλάξεις. Απλώς, τα αποφεύγεις. Σκεφτόμουν κάποια στιγμή, ότι στα μεγάλα μέρη ο κόσμος μπερδεύει την ανωνυμία – άρα την αδιαφορία για συμπεριφορές – με τον προοδευτισμό και την ανοιχτή σκέψη. Δε νομίζω ότι είναι έτσι. Στις μεγαλουπόλεις, ο κόσμος σε αγνοεί, δε σε «αφήνει ελεύθερο». Ευκαιρίας δοθείσης και θα σε κρίνει και θα σε κατακρίνει, σκληρά μάλιστα.
Μιλάτε για μικρά μέρη και για μεγαλουπόλεις- από που η καταγωγή σας;
Εμείς καταγόμαστε από ένα χωριό της Ξάνθης, τον Πολύσιτο και έχουμε μεγαλώσει σε διάφορα μικρά μέρη της Βορείου Ελλάδος, μεγαλύτερα εκ των οποίων η Αλεξανδρούπολη και η Δράμα. Σε αυτά τα μέρη δε μπορείς να αποφύγεις κανέναν, αναγκαστικά συζητάς περισσότερο κι έτσι ο ένας ίσως έχει μια ευκαιρία, να πείσει τον άλλο. Η δική μας γενιά, εγώ, ο αδελφός μου και οι παιδικοί μας φίλοι τουλάχιστον, δε «συνάντησε» κάποια μη φιλελεύθερη ιδέα, ακραία ή αδιάλλακτη που να μας έφερε σοβαρό εμπόδιο. Μια χαρά τα καταφέραμε οι περισσότεροι και το σημαντικότερο, αγόρια και κορίτσια, το ίδιο.
Ποια είναι τα χόμπι σας- οι διαφυγές σας να πούμε.
Καταπιάνομαι με την παλιά μου «τέχνη», το κολύμπι, και προπονούμαι σχετικά συστηματικά. Εξακολουθώ να ζωγραφίζω, αν και γεμίζει ο τόπος μπογιές, ενώ πιο σπάνια γράφω. Η πραγματική διαφυγή, είναι όταν βλέπω τους φίλους μου που είμαστε μαζί από το Πανεπιστήμιο. Μένει λίγος χρόνος αλλά δε το λέω με παράπονο. Η δουλειά μου σήμερα με ικανοποιεί όσο ένα χόμπι.
Ως σύγχρονη γυναίκα, ποιες κοινωνικές αξίες υπερασπίζεστε;.
Θα ήθελα να αποφύγω τα cliché όπως αξιοκρατία, ισονομία και τα λοιπά. Αυτά δυνητικά τα θέλουμε όλοι, άλλο αν δεν τα κάνουμε πράξη. Αξίες, που θα ήθελα να υπερασπιστώ αλλά δε ξέρω αν έχω τη δύναμη, είναι η πραγματική ελευθερία του λόγου και η διαφύλαξη της προσωπικής ταυτότητας του καθένα μας, χωρίς ταμπέλες.
Εγώ, ως γυναίκα για παράδειγμα, ενοχλούμαι όταν θεωρούν στην εποχή μας ότι χρειαζόμαστε ειδική μεταχείριση. Μπορούμε τα πάντα- άλλα περισσότερο, άλλα λιγότερο και είμαστε από μόνες μας, ικανότατες- ευχαριστούμε πολύ!
Σάς θίγει δηλαδή, αυτή η άποψη.
Όλα αυτά νομίζω ότι συμβάλουν και στον ευτελισμό των ατομικών μας απόψεων. Σε ολοένα και πιο πολωτικό κλίμα, οι ταμπέλες μπαίνουν τρομερά εύκολα σε όποιον ξεφύγει έστω και λίγο από ό,τι προτάσσει-προστάζει, θα έλεγα, κάθε ιδεολόγημα. «Αν δεν είσαι μαζί μας σε ένα, δεν είσαι μαζί μας σε τίποτε, άρα είσαι με τους άλλους!». Νομίζω ότι στην Αμερική το λένε «group identity» και μας πάει πολύ πίσω. Κατά την άποψή μου, κάθε άτομο έχει εντελώς προσωπικό κράμα απόψεων, που είναι, κάτι σαν «δακτυλικό αποτύπωμα». Για παράδειγμα, μια γυναίκα δε σημαίνει ότι συμφωνεί με όλες τις φεμινιστικές απόψεις, η καθεμιά μας έχει τα δικά της βιώματα! Από την άλλη, ένας άντρας δεν απαγορεύεται να συμφωνεί με κάποιες αρχές του φεμινισμού, ούτε να έχει άποψη για ζητήματα που αφορούν στο γυναικείο φύλο!
Να υποστηριχτεί, λέτε, η διαφορετικότητα του καθενός.
Ναι, παρατηρώ, ότι σε αντίθεση με τα παιδικά μου χρόνια, που άκουγα τους μεγάλους να συζητούν και να αντιπαρατίθενται με σθένος, άνθρωποι από άλλες ομάδες- πολιτικές, ιδεολογικές, θρησκευτικές, ή άλλου φύλου- αποφεύγουμε να μιλήσουμε σοβαρά για όσα διαφωνούμε, ακόμη κι αν επί της ουσίας έχουμε να λύσουμε κοινό πρόβλημα. Με το φόβο μήπως χαρακτηριστούμε έτσι ή αλλιώς, σταματήσαμε να δείχνουμε ένα πρόβλημα με το δάχτυλο, πάψαμε να λέμε ελεύθερα την άποψή μας για λύση, δεν ακουγόμαστε και δεν κατανοούμαστε πραγματικά, πριν κρίνουμε ή κριθούμε. Αν οι απόψεις μας διαφέρουν, δε συζητάμε καν. Αν τύχει και συζητήσουμε πάλι, τις πιο πολλές φορές πάμε στα άκρα.
Είμαστε ξεχωριστές προσωπικότητες με διαφορετικές απόψεις!
Θα ήθελα να προστατεύσουμε πιο φωναχτά το ιδεολογικό, «δακτυλικό» μας αποτύπωμα, και να αποφύγουμε, όσο τίποτε, τις ταμπέλες και να μην επιτρέπουμε να «κρεμούν» ταμπέλες επάνω μας!
Μια woman in business πως συνδυάζει την προσωπική της ζωή;
Νομίζω πως δεν είμαι κατάλληλη για να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση. Όσα χρόνια ήμουν στο εξωτερικό δεν έδωσα μεγάλο βάρος στην προσωπική μου ζωή. Τώρα στην Ελλάδα, βέβαια, η κοινωνική ζωή είναι πολλαπλάσια και οι καταστάσεις πιο εύκολες και πιο ευχάριστες. Για το παρόν πάντως, δεν συντρέχει λόγος να συνδυάσω τη δουλειά μου με καμία μεγαλύτερη υποχρέωση από το να αφιερώνω χρόνο για φίλους και τους γονείς μου. Βλέπω όμως τι κάνουν άνθρωποι που εκτιμώ και θαυμάζω.
Τι δηλαδή;
Η προσωπική τους ζωή μοιάζει να συνδυάζεται με την εργασία, την προάγει και τη συμπληρώνει μάλιστα, την κάνει καλύτερη ίσως λόγω της ισορροπίας που πετυχαίνουν μεταξύ των δύο. Έτυχε, επιστρέφοντας στην Ελλάδα να έχω μέντορες, και οι τρεις γυναίκες, με θέσεις πολύ μεγαλύτερης ευθύνης από ό,τι η δική μου, αλλά και οι τρεις με υπέροχες οικογένειες! Οι κυρίες αυτές – Sushma Rajput (Head of Quality Assurance at Pharmathen International), Φαίη Κοσμοπούλου (Γενική Διευθύντρια της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας) και Ελένη Πενταφράγκα (Chief Strategy Officer, Member of the Board at ELPEN, Chair of the Board at Athens Life Tech Park) – προέρχονται από διαφορετική αφετηρία ζωής, ανήκουν σε άλλες γενιές και έχουν όλες σημαντικότατη πορεία στον επιχειρηματικό χώρο. Παράλληλα είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι στηρίζουν με ποιοτικό χρόνο και προσωπική προσπάθεια, επιτυχημένες και εύρυθμες οικογένειες. Κατά συνέπεια συνδυάζουν ηγετικές θέσεις με ένα υγιέστατο και ευτυχές οικογενειακό περιβάλλον. Εάν ποτέ χρειαστεί, έχω λαμπρά παραδείγματα να ακολουθήσω! Μου δίνουν τη σιγουριά ότι πράγματι γίνεται.
Τι πρέπει λοιπόν να διεκδικεί μια σύγχρονη επαγγελματίας;
Ο τρόπος που βλέπω τον σύγχρονο επαγγελματία, τον σύγχρονο άνθρωπο ο οποίος αγωνίζεται για να γίνει καλύτερος στη δουλειά του, είναι σαν έναν πρωταθλητή. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι έχουμε μια πρωταθλήτρια των 100 μέτρων, η οποία κάποια στιγμή μπαίνει στη διαδικασία να αποκτήσει ένα παιδί. Το επιλέγω ως παράδειγμα, γιατί είναι ο νούμερο ένα λόγος, για τον οποίο οι γυναίκες καθυστερούν ή και τερματίζουν την καριέρα τους. Από την ημέρα που απέκτησε το παιδί της μια πρωταθλήτρια λοιπόν, θα μπορούσε να παλέψει για ένα από τα δύο: είτε να απαιτήσει από όσους λένε πως θέλουν να προάγουν τη μητρότητα, ένα βρεφονηπιακό σταθμό μέσα στο γήπεδο για να αρχίσει προετοιμασία άμεσα και να διεκδικήσει μια καλή θέση στο επόμενο πρωτάθλημα… είτε να μείνει στο σπίτι με το παιδί της αλλά να απαιτήσει στο επόμενο πρωτάθλημα να ξεκινήσει ένα δευτερόλεπτο πριν από τις υπόλοιπες.
Η άποψή μου είναι ότι πρέπει να παλεύουμε για την πρώτη εκδοχή.
Οι πρωταθλητές του εργασιακού στίβου κρίνονται από το πόσο γρήγορα τρέχουν, δηλαδή, από το πόσο καλά μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους. Η ανάγκη μιας γυναίκας να μείνει για καιρό εκτός δουλειάς – όταν δεν είναι επιλογή της, δεν είναι σωστό. Ειδικά, όταν μιλάμε για θέσεις ευθύνης που απαιτούν συνεχή παρακολούθηση της προόδου. Εφόσον διεκδικούμε θέσεις ευθύνης, αυτοί που θέλουν πραγματικά να βοηθήσουν θα πρέπει να μας υποστηρίζουν να μην μένουμε πίσω ως επαγγελματίες. Να διευκολύνουν το δυνατόν περισσότερο την ανάγκη μας να είμαστε παράλληλα και καλές μητέρες με δομές που θα μας το επιτρέπουν και μέσα στη δουλειά μας! Αλλιώς μας βάζουν στη διαδικασία να επιλέξουμε τι θα μείνει πίσω ή δε θα γίνει καθόλου. Αυτό είναι πάρα πολύ σκληρό.
Πως αντιμετωπίζετε τον ανταγωνισμό;
Κατά μέτωπο. Καλώς η κακώς, δεν είμαι διπλωμάτης και από το να κρυφτώ, επιλέγω τη σύγκρουση. Συμβαίνει ακόμη και με ανωτέρους. Όμως θα συμβούλευα όποιον έχει την ίδια θέση, να κάνει το ίδιο, και να συγκρουστεί κατά μέτωπο, παρά να κρυφτεί. Δεν είναι εύκολο αλλά πιστεύω, ότι όταν δεν κρύβεις τίποτε, εμπνέεις εμπιστοσύνη.
Από την άλλη, στον ανταγωνισμό δεν πονάει, εάν σε ξεπεράσουν δίκαια. Πονάει μόνον η αδικία για την οποία, δε φέρεις ευθύνη. Φροντίζεις λοιπόν, όσο είναι δυνατόν, να μην έχει κανείς περισσότερα προσόντα από εσένα για να αποφύγεις το πρώτο ενδεχόμενο, μόνον εκείνο είναι στο χέρι σου. Αν ασχολείσαι και δίνεις απαντήσεις σε όσα όντως ξέρεις, φροντίζεις να τα ξέρεις πάρα πολύ καλά, καλύτερα από όλους γύρω σου, ενώ από την άλλη φανερώνεις από την αρχή -τι δεν ξέρεις και τι πας άμεσα να το μάθεις- τότε, δύσκολα θα αντέξει κάποιος τον ανταγωνισμό. Δε θα πιαστείς ποτέ αδιάβαστος!
Το επαγγελματικό σας όραμα.
Η επιτυχία του Athens LifeTech Park! Έχω την ευτυχία να δουλεύω για ένα εγχείρημα το οποίο από μόνο του ενσαρκώνει το όνειρο οποιουδήποτε επιστήμονα στη θέση μου. Για την ακρίβεια, πολύ λίγοι στον κόσμο έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν στην πραγμάτωση ενός τέτοιου έργου από τα θεμέλια, πόσο μάλλον στη χώρα μας! Η οικογένεια της ELPEN οραματίστηκε το Athens LifeTech Park με την πρόθεση να εκκινήσει την προσπάθεια, να γίνει η Ελλάδα κόμβος βιοτεχνολογικής επιχειρηματικότητας. Μεταξύ άλλων, φιλοδοξεί να φιλοξενήσει τμήματα έρευνας και ανάπτυξης, αυτό που ξέρουμε ως R&D, νεοφυών επιχειρήσεων από όλο τον κόσμο και αναπτύσσει εξειδικευμένες ομάδες με στόχο την παροχή αξιόπιστων και ανταγωνιστικών για την Παγκόσμια αγορά υπηρεσιών προκλινικής έρευνας. Το ελληνικό Πανεπιστήμιο τροφοδοτεί με εξαιρετικούς επιστήμονες τις πιο προηγμένες χώρες του κόσμου. Η επίτευξη αυτής της συλλογικής προσπάθειας, θα δώσει χώρο – ώστε κάποιοι να επιστρέψουν και άλλοι να μη φύγουν ποτέ. Η επιτυχής έκβαση της, περιγράφει απόλυτα το επαγγελματικό μου όραμα!
Aπό το women-in-business.gr (συνέντευξη στην Άννα Γριμάνη)
