Ένα έμπειρο τραπεζικό στέλεχος που έχει καθίσει και στις δυο πλευρές του τραπεζιού στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα, διοικεί μια δυναμική συνεταιριστική τράπεζα και προτείνει συγκεκριμένες λύσεις στα προβλήματα του χώρου που είναι ταυτόχρονα ρεαλιστικές και αποτελεσματικές. Ο κ. Γιάννης Βουγιούκας προτείνει την συμμετοχή των συνεταιριστικών τραπεζών στη νέα Εταιρεία Διαχείρισης Ενεργητικού που προτείνει ο Γιάννης Στουρνάρας αλλά και στον ΗΡΑΚΛΗ ΙΙ.
Ο κ. Βουγιούκας έχει να επιδείξει χρηστή διαχείριση μέσα σε δύσκολες συνθήκες και αποτελέσματα που θα τα ζήλευαν κάποιες από τις συστημικές μας τράπεζες…
Συνέντευξη στον ΧΡΗΣΤΟ Ν. ΚΩΝΣΤΑ
- Συμπληρώσατε ήδη 18 μήνες στη διοίκηση της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για την μέχρι σήμερα πορεία και το μέλλον της;
Η Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου έχει διανύσει την πιο μακρόχρονη διαδρομή στην ιστορία του συνεταιριστικού τραπεζικού συστήματος της χώρας μας. Ιδρύθηκε το 1978 ως πιστωτικός συνεταιρισμός με την επωνυμία “Στόχος”. Το 2015 αναζήτησε στρατηγικό επενδυτή και το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ασφαλιστών (ΤΕΑ ΕΑΠΑΕ) αποφάσισε να συμμετάσχει στο κεφάλαιο της κατά 50% περίπου, ανακεφαλαιοποιώντας ουσιαστικά την τράπεζα. Εγώ ανέλαβα -όπως είπατε- τον Ιούνιο του 2019 με στόχο η Τράπεζα να μετατραπεί, από μία μικρή συνεταιριστική τράπεζα, σε μια ισχυρή περιφερειακή τράπεζα πρώτης επιλογής για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Να γίνει “η Τράπεζα του Τόπου μας” βασιζόμενη στα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα που είναι η εντοπιότητα, ευελιξία στις λύσεις και αμεσότητα στη λήψη των εγκρίσεων.
- Δικαιώθηκαν οι προσδοκίες των μετόχων που σας επέλεξαν; Εσείς πως αισθάνεστε 18 μήνες αργότερα;
Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα δείχνουν σημαντική αύξηση (+30%) των κερδών πριν από προβλέψεις. Μείωση στα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα από 75% στο 55% του συνόλου των δανείων, αύξηση του μεριδίου αγοράς και περαιτέρω αύξηση του συνεταιριστικού κεφαλαίου με τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας να ανέρχεται στο 15%. Θέλω να σημειώσω ότι ο αναβαλλόμενος φόρος στην Συνεταιριστική Ηπείρου αποτελεί μόνο το 30% του συνολικού κεφαλαίου, σε σχέση με τον μέσο όρο του Ελληνικού Τραπεζικού συστήματος που είναι πάνω από 50%. Προσωπικά έδωσα μεγάλη προσοχή, εκτός από τον τομέα των κόκκινων δανείων, στην βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης, στους τομείς της διαχείρισης κινδύνων και εσωτερικού ελέγχου. Είναι αυτονόητο ότι κι εμείς προχωράμε με γρήγορα βήματα στον ψηφιακό μετασχηματισμό με την τοποθέτηση σύγχρονων ΑΤΜ και θεσπίζοντας πρωτόκολλο ασφαλείας 3D Secure 2 στις χρεωστικές μας κάρτες.
- Μου παρουσιάζετε μια ειδυλλιακή εικόνα. Είχα την εντύπωση και τις πληροφορίες ότι -γενικά μιλώντας- οι συνεταιριστικές τράπεζες αποτελούν μεγάλο πρόβλημα για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα πενιχρά οικονομικά τους στοιχεία, το υψηλό ποσοστό κόκκινων δανείων, σε συνδυασμό με τον μικρό ρόλο που παίζουν στην εθνική οικονομία δεν εκπέμπουν θετικά μηνύματα. Έχω μάλιστα την εντύπωση ότι οι κυβερνήσεις δεν συμπεριέλαβαν τις συνεταιριστικές τράπεζες στο πρόγραμμα ΗΡΑΚΛΗΣ….
Πιστεύω ότι το μικρό μέγεθος των συνεταιριστικών τραπεζών, στην παρούσα συγκυρία είναι και το βασικό «πλεονέκτημα» τους: Τα κόκκινα δάνειά τους δεν υπερβαίνουν τα 500 εκατομμύρια Ευρώ συνολικά, μέγεθος που μπορεί να αντιμετωπιστεί σχετικά άνετα.
Από την άλλη, πλευρά έχω την άποψη ότι οι λύσεις του ΗΡΑΚΛΗ και της νέας Εθνικής Εταιρείας Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων που προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος απαιτούν κρίσιμους όγκους δανείων, πολύ μεγαλύτερους από αυτούς των συνεταιριστικών τραπεζών, για να έχουν νόημα τα έξοδα τους.
Θεωρώ συνεπώς ότι η χρονική περίοδος είναι κατάλληλη για να συζητηθεί το θέμα. Έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία να εξυγιάνουμε ουσιαστικά τον θεσμό και το σύστημα των συνεταιριστικών τραπεζών. Είναι προτιμότερη αυτή η λύση από τα λουκέτα. Πιστεύω ότι η Τράπεζα Ελλάδος μπορεί να θέσει παράλληλα αυστηρούς όρους για σοβαρή εταιρική διακυβέρνηση (επαγγελματικό management κτλ).
- Σκοπεύετε δηλαδή να αναλάβετε την πρωτοβουλία, να συντονίσετε όλες τις συνεταιριστικές σε αυτήν την προσπάθεια;
Ακούστε, θα συμφωνήσω μαζί σας, οι Συνεταιριστικές Τράπεζες στην Ελλάδα (όπως και οι περισσότεροι συνεταιρισμοί) δεν μπόρεσαν να διαδραματίσουν το ρόλο που διαδραματίζουν αυτές στο εξωτερικό.
Καλύπτοντας μόλις το 1% περίπου της αγοράς, διακρίνονταν από έλλειμμα εταιρικής διακυβέρνησης και εσωτερικών διαδικασιών, ενώ ήταν αναγκασμένες να προβαίνουν σε χρηματοδοτήσεις υψηλότερου -αναλογικά- κινδύνου:
Αφενός το target group τους είναι οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις (οι οποίες παρουσίασαν και τον υψηλότερο δείκτη επισφαλειών 67% στην κορύφωση της κρίσης) και αφετέρου, λόγω του υψηλού κόστους άντλησης κεφαλαίων (οι συνεταιριστικές τράπεζες προσφέρουν υψηλότερα αναλογικά επιτόκια καταθέσεων), ήταν αναγκασμένες να αμβλύνουν τα πιστοδοτικά τους κριτήρια, δανειοδοτώντας επί το πλείστον τις εταιρείες που απορρίπτονταν από τις μεγάλες τράπεζες.
- Γι’ αυτό άλλωστε , μέχρι το 2015, έκλεισαν 7 από τις πιο αδύναμες. Σήμερα στη χώρα έχουμε μόλις έξι…
Να υπογραμμίσω ότι οι συνεταιριστικές τράπεζες που επιβίωσαν, ανακεφαλαιοποιήθηκαν αποκλειστικά από τους μεριδιούχους τους ή/και με την είσοδο νέων στρατηγικών επενδυτών. Είδαμε το LYKTOS fund στην Παγκρήτια για παράδειγμα και το ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ στην Ηπείρου. Αντιθέτως οι συστημικές τράπεζες στηρίχθηκαν στα 45 δις Ευρώ από τα κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Πρόσφατα η μεγαλύτερη Συνεταιριστική (η Παγκρήτια) μετατράπηκε σε ΑΕ, ενώ η Έβρου και Δράμας συγχωνεύτηκαν με την είσοδο και εκεί στρατηγικού επενδυτή
- Στον τομέα των «κόκκινων δανείων» ωστόσο οι επιδόσεις δεν είναι σημαντικές…
Πάλι δεν διαφωνούμε. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι συνεταιριστικές τράπεζες σήμερα είναι αυτές των κόκκινων δανείων σε συνδυασμό με τις πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες που συνεπάγονται από αυτά. Εσείς μόλις είπατε ότι οι συνεταιριστικές τράπεζες δεν συμμετέχουν στο πρόγραμμα προστασίας Ενεργητικού ΗΡΑΚΛΗΣ που συνέβαλε τα μέγιστα στην μείωση των κόκκινων δανείων των συστημικών τραπεζών. Καταλαβαίνω ότι οι διαδικασίες τιτλοποιήσεων και rating είναι σχετικά ακριβές για τον μικρό, αναλογικά, όγκο των δανείων των συνεταιριστικών. Η αλήθεια είναι ότι τα Μη Εξυπηρετούμενα Ανοίγματα των συνεταιριστικών τραπεζών παραμένουν ακόμη σε υψηλά επίπεδα.
- Ποια λοιπόν είναι η λύση που προτείνετε;
Οι συνεταιριστικές τράπεζες που παρέμειναν βρίσκονται σε τροχιά σοβαρών προσπαθειών εξυγίανσης. Παράλληλα οι συστημικές τράπεζες συρρικνώνονται, ειδικά στην επαρχία, αφήνοντας κενά στην εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων και ιδιωτών.
Υπό το πρίσμα των συζητήσεων για περαιτέρω ενίσχυση κάποιων μεγάλων εμπορικών τραπεζών, αλλά και της πανευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για σύσταση κρατικών bad banks, είναι πιστεύω ώριμο και συνετό, να μπουν και οι συνεταιριστικές τράπεζες στο κάδρο, κυρίως με τη διευκόλυνσή τους να συμμετέχουν στην bad bank ή/και τον Ηρακλή II.
Έτσι θα εξυγιανθούν ως προς τα κόκκινα δάνεια και θα αναβαθμίσουν περαιτέρω την εταιρική διακυβέρνηση και τις εσωτερικές τους διαδικασίες ώστε να διαδραματίσουν έναν υγιή ρόλο στις τοπικές οικονομίες, ανάλογο του ρόλου αυτών στην υπόλοιπη Ενωμένη Ευρώπη.
