της Έλενας Ερμείδου
Οι αεροπορικές εταιρείες αναγκάστηκαν να προσαρμόσουν το κόστος τους σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από αυτά των εσόδων τους, για να μειώσουν τους κινδύνους ρευστότητας. Οι ανακοινώσεις κερδών του πρώτου τριμήνου από μεγάλες αεροπορικές εταιρείες αποκάλυψαν μέτρα αναδιάρθρωσης, όπως:
Προσεδάφιση των αεροσκαφών
Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, η Cathay Pacific, για παράδειγμα, μείωσε την ικανότητα κατά -65%, ενώ η United Airlines μείωσε τα διεθνή δρομολόγια για την Ασία και την Ευρώπη κατά -20%.
Οι ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, όπως η Ryanair, η Lufthansa, η EasyJet και η British Airways, αύξησαν επίσης τις ακυρώσεις πτήσεων, περιορίζοντας τη χωρητικότητα (capacity), κόβοντας περισσότερες από 400 πτήσεις σε χώρες που περιλαμβάνουν την Ιταλία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ.
Εκτιμάται ότι έως και το 75% του συνολικού στόλου στον κόσμο προσεδαφίστηκε, ως αποτέλεσμα των ταξιδιωτικών περιορισμών Covid-19 κατά τη διάρκεια της περιόδου κλεισίματος των δύο μηνών.
Κουπόνια για μελλοντικά ταξίδια αντί για επιστροφές χρημάτων ακυρωμένων πτήσεων
Οι συνολικές επιστροφές που πρέπει ακόμη να καταβληθούν από αεροπορικές εταιρείες εκτιμώνται σε περίπου 28 δισ. δολ. ΗΠΑ από τον Μάιο. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες προέτρεψαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναστείλει προσωρινά τον νόμο που να παρέχει στους πελάτες πλήρη επιστροφή χρημάτων για ακυρωμένες πτήσεις.
Προσωρινές εξελίξεις: Αρκετές αεροπορικές εταιρείες ανταποκρίθηκαν στην κρίση επιβάλλοντας άδεια άνευ αποδοχών και δέσμευση αμοιβών στους εργαζομένους. Για παράδειγμα, τον Φεβρουάριο, ο διευθύνων σύμβουλος της Cathay ζήτησε από περίπου 30.000 άτομα εργατικό δυναμικό της να λάβει άδεια άνευ αποδοχών σε εθελοντική βάση για να βοηθήσει την αεροπορική εταιρεία να διατηρήσει τα μετρητά της. Περίπου 100.000 εργαζόμενοι στους τέσσερις μεγαλύτερους αερομεταφορείς των ΗΠΑ (αμερικανικές, Ηνωμένες Πολιτείες) κλήθηκαν να λάβουν εθελοντικά μη αμειβόμενα ή χαμηλά αμειβόμενες άδειες.
Χωρίς μερίσματα ή προγράμματα επαναγοράς μετοχών: Οι συμφωνίες που συνδέονται με το πακέτο βοήθειας ύψους 50 δισ. δολ. για να βοηθήσουν τις αεροπορικές εταιρείες της Αμερικής ανάγκασαν τους μεγάλους αμερικανικούς αερομεταφορείς να σταματήσουν τυχόν εξαγορές και μερίσματα μετοχών, τους μηχανισμούς επιβράβευσης, γεγονός που κάνει τις μετοχές τους λιγότερο ελκυστικές. Άλλοι σημαντικοί αερομεταφορείς σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν την ίδια κατάσταση.
Αυστηρά μέτρα και με απολύσεις τον Οκτώβριο ανάλογα με το πώς θα χτυπήσει ο κορωνοϊός
Τα μέτρα που λαμβάνονται για να αντέξουν την τρέχουσα «καταιγίδα» σε πιο μακροπρόθεσμο πλαίσιο είναι εξίσου σοβαρά: τα μαζικά σχέδια απολύσεων βρίσκονται μπροστά. Οι αεροπορικές εταιρείες αντιμετωπίζουν απώλειες, ετοιμάζονται για αλλαγές. Έτσι, οι μόνιμες περικοπές στις θέσεις εργασίας με καλή αμοιβή στον αεροπορικό τομέα είναι αναπόφευκτες και σύντομα.
Η British Airways έχει ήδη προγραμματίσει να αφαιρέσει περίπου το 30% του εργατικού δυναμικού της, ενώ η Ryanair ενδεχομένως να απολύσει 3.000 υπαλλήλους –κυρίως θέσεις εργασίας σε πιλότους και πληρώματα καμπίνας– από τον επόμενο Ιούλιο αν οι περιορισμοί του Covid-19 συνεχίσουν να πλήττουν τον κλάδο ταξιδιών.
Στις ΗΠΑ, οι μεγάλες περικοπές θέσεων εργασίας έρχονται μετά την 1η Οκτωβρίου, καθώς η ομοσπονδιακή διάσωση για την αεροπορική βιομηχανία καλύπτει περίπου τα δύο τρίτα του συνολικού κόστους εργασίας έως τον Σεπτέμβριο. Υπολογίζεται ότι έως και το ένα τρίτο των θέσεων εργασίας του τομέα –περίπου 750.000 πιλότοι, αεροσυνοδοί, χειριστές αποσκευών, μηχανικοί και άλλοι– μπορεί να εξαφανιστούν.
«Στον πάγο» το leasing
Αναβολή ενοικίασης σε εκμισθωτές αεροσκαφών: Οι αεροπορικές εταιρείες που μισθώνουν αεροσκάφη έχουν πλησιάσει τους εκμισθωτές για πάγωμα του leasing ή πληρωμής δανείου ή παραίτησης των σχεδίων τους, προκειμένου να διατηρήσουν μετρητά.
Ορισμένες αεροπορικές εταιρείες επιδιώκουν ή να συνάψουν δάνεια ή να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία γρήγορα, προκειμένου να συγκεντρώσουν μετρητά, για παράδειγμα με την πώληση και εκμίσθωση αεροσκαφών.
Οι περισσότεροι εκμισθωτές και τράπεζες, σε αυτό το πλαίσιο, προσπάθησαν να συνεργαστούν με τους πελάτες των αεροπορικών εταιρειών τους και συμφώνησαν για αναδιαρθρώσεις πληρωμών.
Πράγματι, αναφέρει η Euler Hermes, αν τα θεμελιώδη ενός αερομεταφορέα είναι υγιή, τότε είναι καλύτερο μακροπρόθεσμα να διασφαλιστεί η επιβίωση μιας αεροπορικής εταιρείας από το να διακινδυνεύσει την αποτυχία της μέσω μιας επανατοποθέτησης, η οποία συνήθως οδηγεί σε απώλειες.
Καθυστερήσεις παραγγελιών
Οι καθυστερήσεις και οι ακυρώσεις παραγγελιών προκάλεσαν αλυσιδωτές απώλειες στους κατασκευαστές. Η Boeing και η Airbus αναγκάστηκαν να αναστείλουν προσωρινά ή να επιβραδύνουν την παραγωγή σε πολλές εγκαταστάσεις.
Για παράδειγμα, ο ρυθμός παραγωγής A320 έχει μειωθεί σε 40 αεροσκάφη τον μήνα από, κατά μέσο όρο, πάνω από 53 αεροσκάφη τον μήνα το 2019. Τα προγράμματα A330 και A350 μειώνονται σε ρυθμό δύο και έξι αεροσκαφών ανά μήνα, αντίστοιχα.
Το κόστος του καυσίμου «κλειδί», αλλά όχι πανάκεια
Το καύσιμο αντιπροσώπευε, κατά μέσο όρο, το ένα πέμπτο του λειτουργικού κόστους στις τέσσερις μεγάλες αεροπορικές εταιρείες των ΗΠΑ πέρσι. Έτσι, η τιμή του Brent στα 38 USD το βαρέλι θα μείωνε το κόστος ανά γαλόνι καυσίμων αεριωθούμενων αεροπορικών εταιρειών στις ΗΠΑ κατά 55%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Moody’s.
Το πρόβλημα αυτήν τη φορά είναι ότι τα έσοδα υπολείπονται της εξοικονόμησης καυσίμων. Οι αεροπορικές εταιρείες που χρησιμοποιούν αντιστάθμιση για να κλειδώσουν το κόστος των καυσίμων δεν μπορούν να εξαργυρώσουν αμέσως τις χαμηλότερες τιμές.
Χωρίς αντιστάθμιση μια χαμηλότερη τιμή καυσίμου κατά 20 δολ. το βαρέλι θα μπορούσε να εξομαλύνει τον συνολικό λογαριασμό των καυσίμων του 2020 στον κλάδο κατά 65 δισ. δολ., με βάση τη μέση πρόβλεψη των τιμών πετρελαίου 41 δολ. ανά βαρέλι. Ωστόσο, πολλές αεροπορικές εταιρείες έχουν αντισταθμίσει τα καύσιμα για το 2020.
Είναι πολύ δύσκολο να παρασχεθεί μια συνολική εκτίμηση της εξοικονόμησης κόστους για ολόκληρο τον κλάδο της αερομεταφοράς, αλλά οι διαθέσιμες πληροφορίες υποδηλώνουν ότι θα μπορούσε να βοηθήσει τις αεροπορικές εταιρείες να συγκρατήσουν τη ρευστότητά τους για ένα ακόμη τρίμηνο. Ωστόσο, στον κλάδο η κερδοφορία εξαρτάται από τη ζήτηση για ταξίδια.
Τα πακέτα διάσωσης
Από τα μέσα Μαΐου, οι κυβερνήσεις έδωσαν για τη διάσωση των αεροπορικών 123 δισ. δολ. για τη στήριξη των αεροπορικών μεταφορών (Σχήμα 5). Η δημόσια υποστήριξη προς τις αεροπορικές εταιρείες μπορεί να αναλυθεί σε δάνεια (60 δισ. δολ. ΗΠΑ), ενίσχυση στην απασχόληση (35 δισ. δολ. ΗΠΑ), εξασφαλισμένα δάνεια (16 δισ. δολ. ΗΠΑ) και δημόσια χρηματοδότηση (11 δισ. δολ. ΗΠΑ). Ωστόσο, αυτή η υποστήριξη έχει διανεμηθεί άνισα σε Ασία, Ευρώπη ή στις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή.
Οι αεροπορικές εταιρείες της Latam ελάχιστα επωφελήθηκαν, με τη δημόσια υποστήριξη να αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 5% των ετήσιων εσόδων των αεροπορικών εταιρειών. Αυτό εξηγεί εν μέρει γιατί δύο από τις μεγαλύτερες αεροπορικές εταιρείες της Λατινικής Αμερικής (Avianca, Latam) υπέβαλαν πρόσφατα αίτηση πτώχευσης. Δεν έλαβαν υποστήριξη, κυρίως επειδή οι αεροπορικές μεταφορές στην περιοχή θεωρούνται πολυτελή αγαθά για άτομα που προτιμούν συνήθως τις οδικές μεταφορές.
Η αμερικανική κυβέρνηση θεσμοθέτησε τον νόμο Coronavirus Aid, Relief and Economic Security Act, γνωστός ως νόμος CARES. Παρείχε συνολικά 50 δισ. δολ. σε βοήθεια για επιβατικούς αερομεταφορείς, που κατανέμονται μεταξύ ενός πακέτου επιχορηγήσεων προστασίας μισθοδοσίας 25 δισ. δολ. και ενός μηχανισμού εγγυήσεων δανείου και δανείων 25 δισ. δολαρίων.
Αυτό αντιπροσωπεύει το 25% των ετήσιων εσόδων των αεροπορικών εταιρειών των ΗΠΑ. Η Ευρώπη έρχεται στη δεύτερη θέση, με τα κρατικά πακέτα διάσωσης να ανέρχονται στο 15% των εσόδων τους. Η Ασία βρίσκεται στην τρίτη θέση, με τη δημόσια υποστήριξη να αντιπροσωπεύει το 10% των εσόδων.
Και οι ανησυχίες…
Τα κρατικά πακέτα διάσωσης εγείρουν ανησυχίες κυρίως για τις κρατικές αεροπορικές, τους αερομεταφορείς με υψηλή μόχλευση ή τις αεροπορικές που δεν είναι κερδοφόρες.
Οι αεροπορικές εταιρείες ευνόησαν τις θέσεις ρευστότητάς τους έναντι των κερδών, για να προσπαθήσουν να επιβιώσουν από αυτήν την ιστορική κρίση. Καθώς καταργούνται οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, αναμένεται έντονη ανταγωνιστική τιμολογιακή πολιτική για την αναζωογόνηση της εναέριας ζήτησης.
Οι χαμηλού κόστους σπεύδουν να γεμίσουν και να επιστρέψουν τα αεροπλάνα τους. Οι αεροπορικές εταιρείες θα πρέπει να επιτύχουν την ισορροπία μεταξύ της ανάγκης διατήρησης των ταμειακών τους θέσεων και του κινδύνου απώλειας μεριδίου αγοράς, λόγω της εκτεταμένης προσεδάφισης των αεροσκαφών τους.
