Το παράδειγμα του πορτογαλικού μοντέλου για αύξηση του κατώτατου μισθού προκρίνει η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) σε ανάλυσή της αναφορικά με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης και της υπουργού Εργασίας, κ. Έφης Αχτσιόγλου, για αύξηση του κατώτατου μισθού.
Η διαδικασία, όπως είχε δηλώσει η υπουργός,” προβλέπει μία σειρά από εκθέσεις από διάφορους επιστημονικούς φορείς, διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους, εισήγηση από επιτροπή εμπειρογνωμόνων και στο τέλος απόφαση του Υπουργού Εργασίας και έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο. Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα γίνει τον Ιανουάριο του 2019».
Ο πρόεδρος Βασίλης Κορκίδης επισημαίνει πως η ΕΣΕΕ έχει ήδη πάρει απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου, την οποία μάλιστα επικαιροποίησε πολύ πρόσφατα, ώστε να στηρίξει την πάγια θέση της στη προβλεπόμενη διαδικασία για σταδιακή και μέχρι το τέλος της μεταμνημονιακής περιόδου, την επαναφορά του κατώτατου μισθού στα προ κρίσης και μνημονίων επίπεδα.
Η πρόταση της ΕΣΕΕ για την αύξηση του κατώτατου μισθού
Σε 20 χώρες της Ε.Ε. ο κατώτατος μισθός καθορίζεται από την κυβέρνηση έπειτα από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους (ενδεικτικά αναφέρονται οι Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βουλγαρία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία και Τσεχία). Ο καθορισμός του κατώτατου αποκλειστικά μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων καθορίζεται στο Βέλγιο, την Εσθονία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία και την Ουγγαρία. Τη συγκεκριμένη διαδικασία ακολουθούσε και η χώρα μας πριν την ψήφιση του νόμου Ν. 4093/2012. Ως εκ τούτου, στην Ελλάδα ο κατώτατος μισθός για τους εργαζομένους άνω των 25 ετών ανέρχεται σε 586,08 ευρώ μεικτά, ή σε 683,76 ευρώ με αναγωγή των 14 μισθών σε 12μηνη βάση ενώ για εκείνους κάτω των 25 σε 510,95 ευρώ επίσης μεικτά, ή σε 596,11 ευρώ μετά την αναγωγή.
Το ύψος του κατωτάτου μισθού σύμφωνα με τους θεσμούς βρίσκεται σε ακολουθία με τις πραγματικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει όλοι να λάβουμε υπόψη μας και μία σειρά από παραμέτρους που αφορούν στη διαμόρφωση της ζήτησης, στα αξιοπρεπή επίπεδα διαβίωσης αλλά και στις στοχεύσεις για την καταπολέμηση της ανεργίας και στην αύξηση της πλήρους απασχόλησης.
Σύμφωνα με τα τελευταία ετήσια διαθέσιμα στοιχεία του συστήματος «Εργάνη» για το 2017, περίπου 614.000 εργαζόμενοι (το 33,7% του συνόλου των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα πλήρους αλλά και μερικής/ εκ περιτροπής απασχόλησης) αμείβονται με μεικτό μισθό έως 600 ευρώ. Οι 413.285 εξ αυτών (το 22,65% του συνόλου των εργαζομένων), μάλιστα, έχουν συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης, δηλαδή αμείβονται με μεικτό μισθό χαμηλότερο από τον κατώτατο, ενώ περίπου 200.760 (το 11,0% του συνόλου των εργαζομένων) έχουν συμβάσεις πλήρους απασχόλησης και μεικτό μισθό μεταξύ 501-600 ευρώ, δηλαδή κοντά στο ύψος του κατώτατου (586,08 ευρώ μεικτά). Σε αυτούς περιλαμβάνονται και οι νέοι κάτω των 25 ετών, οι οποίοι λαμβάνουν το 87,2% του κατώτατου μισθού όσων είναι άνω των 25 ετών.
Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι η πρωτοβουλία για αύξηση του κατώτατου μισθού κατά την περίοδο 2019-2022 κινείται προς της σωστή κατεύθυνση. Ειδικότερα, στην Ελλάδα ο κατώτατος μισθός βρίσκεται στο 48% του εθνικού ενδιάμεσου μισθού και για να φτάσει στο 60% θα πρέπει να αυξηθεί σταδιακά κατά περίπου 25%. Η υπό συζήτηση αύξηση, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, θα πρέπει να γίνει σταδιακά και σε διάστημα τριών ετών, ώστε από 1/1/2022 ο κατώτατος μισθός να επανέλθει στα 751 ευρώ. Η αύξηση θα είναι υψηλότερη για τους νέους κάτω των 25 ετών, αφού αναμένεται να καταργηθεί ο λεγόμενος μεικτός υποκατώτατος μισθός των 510,95 ευρώ, κάτι το οποίο μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους. Η εφαρμογή του πορτογαλικού μοντέλου δηλαδή σε σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού επιμερισμένη σε 4 ετήσιες δόσεις, ώστε να αντισταθμιστούν σε βάθος χρόνου οι απώλειες στο μισθό, χωρίς ωστόσο να προκληθούν ισχυρά σοκ στην αγορά, είναι ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση.
Ειδικότερα, ο κατώτατος μισθός στην Πορτογαλία αναθεωρείται σε ετήσια βάση λαμβάνοντας υπόψη το κόστος διαβίωσης, την εθνική παραγωγικότητα και την κυβερνητική πολιτική απέναντι σε μισθούς και εισοδήματα. Αφορά ενήλικες εργαζομένους (18+) πλήρους απασχόλησης, ενώ οι εργοδότες μπορούν να πληρώνουν τις συμβάσεις μαθητείας 20% λιγότερο. Σύμφωνα με σχετική μελέτη της κυβέρνησης της Πορτογαλίας το 2016, το 21% των Πορτογάλων εργαζομένων (περίπου 648.000 άτομα) πληρώνονταν με τον κατώτατο μισθό.
Πιο αναλυτικά και σύμφωνα με το πορτογαλικό μοντέλο ο καθορισμός του κατώτατου μισθού, έχει αναπροσαρμοστεί κατόπιν τεσσάρων αυξήσεων με αποτέλεσμα από α) 485 ευρώ να ανέλθει στα 505 ευρώ στα τέλη 2014 (1η αύξηση), εν συνεχεία β) στα 530 ευρώ το 2016 (2η αύξηση), γ) σε 557 ευρώ το 2017 (3η αύξηση) και να φθάσει δ) τα 580 ευρώ το 2018 (4η αύξηση), με στόχο να ξεπεράσει ε) τα 600 ευρώ το 2019. Παράλληλα, η ανεργία στη χώρα κινείται πτωτικά, από 17,0% το 2013, διαδοχικά σε 14,5% το 2014, 12,9% το 2015, 11,5% το 2016 και 9,2% το 2017. Παρά δηλαδή τη σταδιακή άνοδο του κατώτατου μισθού, η ανεργία διατηρεί την καθοδική της πορεία.
Σύμφωνα με τη πηγή Trading Economics, ενδεικτικά ο κατώτατος μισθός, υπό την προϋπόθεση 8ωρης εργασίας και 22 εργάσιμων ημερών το μήνα, σε επιλεγμένες χώρες το 2018 σε ευρώ και με αναγωγή των 14 μισθών σε 12μηνιαία βάση, έχει ως εξής:
Χώρα Κατώτατος μισθός (σε ευρώ)
Ιρλανδία 1.613,95
Γερμανία 1.555,84*
Γαλλία 1.498,47
Ισπανία 858,55
Ελλάδα 683,76 (586,08)
Πορτογαλία 676,67
Βουλγαρία 260,76
*Στη Γερμανία ο κατώτατος μισθός ορίζεται σε επίπεδο ωρομισθίου (8,84 ευρώ). Δεν υφίσταται ενιαίος μισθός σε Κύπρο και Ιταλία που καθορίζονται σε κλαδικό επίπεδο.
