Η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση: αποδυναμώνει τους θεσμούς, κοστίζει δισεκατομμύρια ευρώ στην οικονομία και τροφοδοτεί το οργανωμένο έγκλημα. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση, με τα φαινόμενα κακοδιαχείρισης στην κατανομή κονδυλίων και στη σύναψη δημοσίων συμβάσεων να καθιστούν αδήριτη την ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσία.
Σε αυτήν την πρόκληση απαντά το έργο FALCON, που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Horizon Europe και υλοποιείται από μια κοινοπραξία 25 οργανισμών από 15 ευρωπαϊκές χώρες, με φορέα συντονισμού το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Η κοινοπραξία του FALCON συνδυάζει τεχνογνωσία από πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, τεχνολογικούς παρόχους, κυβερνητικούς οργανισμούς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, αποδεικνύοντας ότι η πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς απαιτεί συνεργασία και διεπιστημονική προσέγγιση.
Η Συντονίστρια του έργου, Δρ. Ευγενία Αδαμοπούλου, τονίζει:
«Η διαφθορά δεν είναι μόνο αριθμοί ή δείκτες. Έχει πραγματικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα των πολιτών, μειώνοντας την εμπιστοσύνη και υπονομεύοντας τη δημοκρατία. Με το FALCON επιδιώκουμε να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία για να αποκαλύπτουμε έγκαιρα ύποπτα μοτίβα και να δώσουμε στα κράτη-μέλη τα μέσα να εντοπίζουν και να διερευνούν ταχύτερα υποθέσεις διαφθοράς. Επίσης, αξιοποιώντας την Τεχνητή Νοημοσύνη, θέλουμε να προσφέρουμε σε δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς ισχυρά εργαλεία αυτο-αξιολόγησης και πρόληψης κακών πρακτικών που ενδεχομένως να παραπέμπουν σε διαφθορά.»
Το FALCON εστιάζει τις προσπάθειές του σε τέσσερα καίρια πεδία όπου η διαφθορά πλήττει περισσότερο:
- Δημόσιες συμβάσεις, όπου εντοπίζονται φαινόμενα ευνοιοκρατίας και υπερκοστολόγησης με οικονομικό αντίκτυπο δισεκατομμυρίων στην ΕΕ.
- Αποφυγή κυρώσεων από ολιγάρχες και ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, μέσα από κρυφές εταιρικές δομές και ύποπτες χρηματοοικονομικές κινήσεις.
- Παράνομη διακίνηση αγαθών στα σύνορα, που συνδέεται με λαθρεμπόριο, παράνομες ροές κεφαλαίων και οργανωμένο έγκλημα.
- Αντικρουόμενα συμφέροντα πολιτικών προσώπων, τα οποία οδηγούν σε καταχρήσεις δημόσιων πόρων και υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Η δύναμη του FALCON βρίσκεται στη συνδυαστική ανάλυση δεδομένων από πολλαπλές πηγές – δημόσια μητρώα, εταιρικά αρχεία, συναλλαγές κρυπτονομισμάτων, δορυφορικές εικόνες και ανοικτές πηγές πληροφόρησης. Έτσι, χαρτογραφούνται κρυφές σχέσεις και εντοπίζονται μοτίβα που μέχρι σήμερα παρέμεναν αόρατα.
Μεταξύ των καινοτομιών που ήδη παρουσιάζονται συγκαταλέγονται τα Corruption Intelligence Pictures – δυναμικές οπτικοποιήσεις που δείχνουν με μια ματιά πού και πώς αναπτύσσονται τα δίκτυα διαφθοράς. Παράλληλα, πάνω από 250 συμμετέχοντες έχουν εκπαιδευτεί μέσα από ειδικά σεμινάρια και ημερίδες εκπαίδευσης, φέρνοντας τα σύγχρονα εργαλεία πιο κοντά σε όσους εργάζονται για τη διαφάνεια.
Ήδη, οι πρώτες πιλοτικές δοκιμές ολοκληρώθηκαν με μεγάλη επιτυχία, ενώ τα αποτελέσματα του έργου έχουν παρουσιαστεί σε ενδιαφερόμενους φορείς σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για τους στόχους και την πορεία του FALCON ενημερώθηκε και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία του έργου για την ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα. Επιπλέον, το FALCON έχει εκδώσει τρεις εκθέσεις με σημαντικές προτάσεις πολιτικής που εστιάζουν στη «Διαφθορά Υψηλού Επιπέδου: Ανάλυση Σχημάτων, Κόστους και Συστάσεων Πολιτικής», στην «Αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης στη Μάχη κατά της Διαφθοράς», καθώς και «Συστάσεις για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς και της Απάτης στις Δημόσιες Συμβάσεις».
Το FALCON στοχεύει να αποδείξει ότι η τεχνολογία μπορεί να σταθεί σύμμαχος των πολιτών στην προσπάθεια για περισσότερη διαφάνεια, ισχυρότερη δημοκρατία και ένα πιο δίκαιο μέλλον για όλους.
Το έργο FALCON χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Horizon Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Grant Agreement ID 101121281).
