του Δημήτρη Βασιλείου**
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας είναι αναμφισβήτητα αυτό που αποκαλούμε brain-drain, δλδ η μαζική φυγή από τη χώρα εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, ειδικά του σχετικά νέου σε ηλικία.
Ένα μεγάλο πρόβλημα αυτής της πρόκλησης είναι ότι όσοι ασχολούνται με το πολύ περίπλοκο αυτό θέμα, προσποιούνται πως έχουν και τη λύση του.
Πατήστε εδώ για να δείτε μία ενδιαφέρουσα άποψη και ψηφίστε στο poll του Banks για το GreTurn
Στην πραγματικότητα λίγοι το έχουν καν ορίσει.
- Πρώτα απ’ όλα γιατί το πρόβλημα δεν είναι ενιαίο.
- Δεύτερον γιατί μάλλον δεν έχει παγκόσμιο προηγούμενο η προσπάθεια να λυθεί, με τις ίδιες ακριβώς συνθήκες, από χώρα σε χώρα. Ακόμη και οι χώρες που μας «βοηθούν» να το λύσουμε, δλδ οι μεγάλες χώρες και η ΕΕ, όχι μόνο δεν το έχουν αντιμετωπίσει οι ίδιες τουλάχιστον τα τελευταία πολλά χρόνια, αλλά και όπου το βρήκαν μπροστά τους οι συνθήκες δεν είχαν την παραμικρή σχέση με την Ελλάδα. Ούτε στην Πορτογαλία ούτε στην Ιρλανδία – ειδικά γιατί εκεί έχουν λύσει προ πολλού τουλάχιστον το θέμα της επιχειρηματικότητας.
Μάλλον υπάρχει μια παράμετρος που πιθανώς να αγνοούμε ή να μην μπορούμε να δούμε ακόμη. Από τους ανθρώπους που έφυγαν από την Ελλάδα υπάρχουν:
α) ώριμοι άνθρωποι που έφυγαν για «τα καλά» ψάχνοντας μια καλή δουλειά για να ρεφάρουν χρέη
β) άνθρωποι που μετέφεραν την εταιρία τους πχ στην Βουλγαρία και κάνουν δουλειές από εκεί,
γ) αυτοί που θα έφευγαν έτσι κι αλλιώς για μια καριέρα σε μια πολυεθνική ή για ακαδημαϊκή (αυτοί ίσως ξαναγυρίσουν ή διατηρούν στενούς δεσμούς με τη χώρα) κλπ κλπ.
Υπάρχει όμως και μια ειδική κατηγορία, μικρή ίσως, αλλά δυναμική: κάποιοι που έφυγαν για ειδικές σπουδές ή λίγο μετά (ή και λίγο μεγαλύτεροι με διασυνδέσεις στην ομογένεια κλπ), με πολλές επιχειρηματικές ανησυχίες και συγκεκριμένες σκέψεις δράσης και που είναι σχεδόν αδύνατο να τους ξαναδούμε πίσω ποτέ!!
Η τυχόν επιστροφή αυτών των πολύ «ανήσυχων» ανθρώπων θα ήταν πολύ υψηλής προστιθέμενης “ψυχοσυναισθηματικής” προσθήκης στην ανταγωνιστικότητα της χώρας. Πολλοί από αυτούς τους (εν δυνάμει) Επιχειρηματίες έφυγαν όπως κάποτε οι παππούδες τους που πήγαν στην Αμερική, όχι “απλά” για μια δουλειά, αλλά για να στήσουν επιχειρήσεις με σημαντικό ρίσκο, σαν πιονέροι της Άγριας Δύσης.
- Η Ελλάδα είναι μια συντηρητική χώρα, με αδύναμους δείκτες υποστήριξης της επιχειρηματικότητας (“entrepreneurship”) , το λιγότερο ανταγωνιστικό περιβάλλον, το μικρότερο μέσο μέγεθος επιχειρήσεων, την ασθενέστερη διασύνδεση με τα πανεπιστήμια, τα μικρότερα κονδύλια έρευνας & ανάπτυξης, το πιο στρεβλό τραπεζικό σύστημα και, κυρίως, την ασθενέστερη μικρο-επιχειρηματική επενδυτική νοοτροπία.
Αν κάτι επιδεινώνεται ΠΟΛΥ με τους ανθρώπους που πήγαν αλλού για να επιχειρήσουν, με κύριο κεφάλαιο τη διάθεση για επιχειρηματικές “περιπέτειες”, είναι ότι όσοι μένουν «πίσω» είναι συνήθως πιο συντηρητικοί – όπως ακριβώς και στις παλιές μεταναστεύσεις. Πράγμα που κάνει τη χώρα ακόμη λιγότερο τολμηρή, “ευρηματική” και, άρα, ανταγωνιστική.
- Το “risk drain” λοιπόν που έχει πάθει η χώρα, στον όποιο βαθμό έχει συμβεί, ίσως είναι το χειρότερο από όλες τις υπο-κατηγορίες του brain-drain. Και ίσως είναι κάτι το οποίο πρέπει να μας απασχολήσει στοχευμένα, γιατί η επίπτωση δεν είναι μόνο οικονομική ή τεχνογνωσιακή αλλά, κυρίως, κοινωνική, καθώς έχει αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Για να σωθεί η χώρα πρέπει, μεταξύ άλλων, να γίνει πιο «φιλική» επιχειρηματικά. Και αυτό δεν αφορά μόνο υποστήριξη των ξένων επενδυτών αλλά και την αύξηση της επιχειρηματικότητας μεταξύ των ντόπιων, ώστε το να MHN επιδιώκει κάποιος ένα διορισμό στο δημόσιο, να ξαναγίνει KAI κοινωνική επιλογή – όχι μόνο χρηματική. Αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο, ειδικά σε δύσκολους καιρούς. Η (κάθε) χώρα δεν έχει ανάγκη απλώς από τεχνογνωσία, εξειδίκευση, καινοτομίες και “μυαλά” εν γένει, αλλά κυρίως από ανθρώπους που θα θέλουν να εφαρμόσουν (!) καινοτομικές ιδέες με το αντίστοιχο ρίσκο. Αυτοί δεν είναι πολλοί έτσι κι αλλιώς. Και όσοι τέτοιοι έφυγαν από την Ελλάδα αναζητώντας “περιπέτειες”, αδυνατίζουν ένα, ήδη μικρό, σύνολο.
** ο Δημήτρης Βασιλείου είναι Επιχειρηματίας Τροφίμων & Γαστροτουρισμού, με πτυχίο Μηχανολόγου Μηχανικού και Μεταπτυχιακού σε Διοίκηση Επιχειρήσεων.
Είναι ιδρυτής της “Authentic Greece”, εταιρίας τροφίμων που αξιοποιεί τα Επώνυμα Τοπικά Τρόφιμα ως εργαλείο Marketing Ξενοδοχείων – και αναπτύσσει το Μοντέλο “ΤΕΤοΠ” με τη συνεργασία της Παν.Ομ.Ξενοδόχων και του Σήματος WeDoLocal
