Αν και η αντίδραση της αγοράς ήταν μέχρι στιγμής σχετικά ήπια, μια άνοδος της τιμής του πετρελαίου θα μπορούσε να επηρεάσει τον πληθωρισμό και να οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια.
Malcolm Melville, Fund Manager, Energy, Schroders
David Rees, Senior Emerging Markets Economist, Schroders
Οι συγκρούσεις στην Μέση Ανατολή έχουν κλιμακωθεί τον τελευταίο καιρό. Από επενδυτικής απόψεως, το κύριο ερώτημα, σε καταστάσεις αυξημένου γεωπολιτικού κινδύνου όπως αυτή, είναι το εξής: «Πώς αυτό το γεγονός επηρεάζει τις αγορές;» ή πιο απλά «τι αντίκτυπο θα μπορούσε να έχει στον πληθωρισμό, τα επιτόκια και την οικονομική ανάπτυξη;».
Οι τιμές του πετρελαίου ανέβηκαν πρόσφατα πάνω από τα 80 δολάρια ανά βαρέλι, αφού είχαν πέσει στα 70 δολάρια ανά βαρέλι στις αρχές Σεπτεμβρίου. Η πρόσφατη άνοδος υποδηλώνει ότι οι επενδυτές μπορεί ίσως να γίνονται πιο επιφυλακτικοί όσον αφορά τον αντίκτυπο μιας πιθανής σύγκρουσης στην προσφορά πετρελαίου. Ο Malcolm Melville (Fund Manager Global Energy) και ο David Rees (Senior Emerging Markets Economist) είναι οι ειδικοί που τοποθετούνται επί της τρέχουσας κατάστασης και μοιράζονται τις απόψεις τους για το πώς η συνεχιζόμενη σύγκρουση θα μπορούσε να επηρεάσει τις τιμές του πετρελαίου και την ευρύτερη οικονομία.
Ο Malcolm Melville, Fund Manager, Energy, δήλωσε:
«Το πρώτο σημείο που πρέπει να αναφερθεί για το πετρέλαιο είναι ότι η σχέση προσφοράς και ζήτησης για το 2025 είναι αρκετά ισορροπημένη, εξαιρουμένης της πρότασης του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC). Τα χαμηλότερα επιτόκια στις ανεπτυγμένες αγορές και τα πρόσφατα μέτρα τόνωσης στην Κίνα μπορεί να δημιουργήσουν αυξημένη ζήτηση, η οποία όμως αναμένεται να απορροφηθεί από μικρές αυξήσεις στην παραγωγή από διάφορους παραγωγούς.
Ωστόσο, ο OPEC διαθέτει σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, καθώς έχει μειώσει την προσφορά τα τελευταία χρόνια για να σταθεροποιήσει τις τιμές εν μέσω χαμηλής ζήτησης. Αυτές οι περικοπές της προσφοράς οδήγησαν τον OPEC να χάσει μερίδιο αγοράς, κυρίως από τις ΗΠΑ, και σχεδιάζει να επαναφέρει επιπλέον ποσότητες από τον Δεκέμβριο του τρέχοντος έτους. Η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα του OPEC είναι προς το παρόν πολύ υψηλή, περίπου πέντε με έξι εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως, ενώ η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου ανέρχεται στα 102 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι αρχίζει να δημιουργείται ένα σημαντικό πλεόνασμα πετρελαίου.
Οι επενδυτές ανησυχούν μήπως το Ισραήλ βάλει στο στόχαστρο την πετρελαϊκή εγκατάσταση του Ιράν στο Kharg στον Περσικό Κόλπο. Η πλειονότητα των 1,7 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως που εξάγει το Ιράν προέρχεται από το Kharg. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους πετρελαϊκούς σταθμούς στον κόσμο, ο οποίος αποτέλεσε στόχο και υπέστη ζημιές από το Ιράκ κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ τη δεκαετία του 1980. Ο πετρελαϊκός σταθμός του Kharg αποτελεί σημείο στρατηγικής σημασίας, αν το Ισραήλ επιδιώξει να επηρεάσει την ικανότητα του Ιράν να εξάγει πετρέλαιο. Το Ισραήλ θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για μια τέτοια ενέργεια, δεδομένου ότι η πλεονάζουσα ικανότητα του OPEC θα μπορούσε να αντισταθμίσει την απώλεια του ιρανικού πετρελαίου.
Ωστόσο, αν το Ισραήλ αποφασίσει να χρησιμοποιήσει ως όπλο το πετρέλαιο, πλήττοντας τον σταθμό πετρελαίου στο Kharg, υπάρχει πιθανότητα το Ιράν να απαντήσει με διατάραξη της ροής μέσω των Στενών του Ορμούζ. Στα ανοικτά των ακτών του Ιράν, τα ύδατα στα Στενά είναι πολύ ρηχά, με στενές ναυτιλιακές λωρίδες πλάτους δύο μιλίων σε κάθε κατεύθυνση. Περίπου το 20% του συνόλου του πετρελαίου διέρχεται από αυτό το στρατηγικό πέρασμα καθιστώντας το ένα κρίσιμο σημείο συμφόρησης.
Εάν το Ισραήλ επιτεθεί στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν στο νησί Kharg, η παγκόσμια τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να αυξηθεί κοντά στα 85-90 δολάρια ανά βαρέλι, το οποίο είναι διαχειρίσιμο για τις αγορές και κοντά στις τιμές του πετρελαίου τον Απρίλιο αυτού του έτους. Ωστόσο, μόλις το Ιράν αφήσει να εννοηθεί ότι θα προχωρήσει σε κάποια ενέργεια στα Στενά του Ορμούζ, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευθούν απότομα. Θεωρώ πως δεν είναι παράλογο να υποθέσουμε ότι η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να επιστρέψει στο ιστορικό υψηλό επίπεδο των 147 δολαρίων ανά βαρέλι, εάν η αγορά υποθετικά έχανε το 20% της προσφοράς της.
Ορισμένοι μπορεί να αναρωτηθούν γιατί το Ιράν να ήθελε να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, καθώς αυτό θα επηρέαζε και τη δική του δυνατότητα εξαγωγής πετρελαίου. Ωστόσο, εάν ο σταθμός πετρελαίου τους έχει τεθεί εκτός λειτουργίας λόγω στρατιωτικών επιθέσεων από το Ισραήλ, τότε δεν θα εξάγουν πετρέλαιο ούτως ή άλλως. Δεν είναι απαραίτητο να κλείσει ολόκληρα τα Στενά, αλλά θα μπορούσε να εξαπολύσει επιθέσεις σε πετρελαιοφόρα, να καθυστερήσει τις ροές και γενικά να δημιουργήσει αβεβαιότητα για τη δυνατότητα εξαγωγής πετρελαίου μέσω αυτής της οδού.
Συνοψίζοντας, ο OPEC διαθέτει σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, αλλά παράλληλα αυξάνεται ο κίνδυνος σοβαρής διαταραχής της προσφοράς. Η εξισορρόπηση αυτών των δύο δυνάμεων θα καθορίσει την πορεία των τιμών του πετρελαίου».
Ο David Rees, Senior Emerging Market Economist, δήλωσε:
«Αν και δεν είναι το βασικό μας σενάριο, έχουμε διαμορφώσει εδώ και έναν χρόνο ένα οικονομικό σενάριο «πολέμου στη Μέση Ανατολή». Είναι ένα σενάριο χαμηλής πιθανότητας, αλλά υψηλού αντικτύπου. Όταν το αναπτύξαμε για πρώτη φορά, υποθέσαμε ότι θα είχε μια ελαφριά αρνητική επίδραση στην παγκόσμια ανάπτυξη.
Ο κύριος τρόπος με τον οποίο αυτό το σενάριο θα επηρεάσει τον υπόλοιπο κόσμο είναι μέσω της τιμής του πετρελαίου, που θα μπορούσε να αυξήσει τον πληθωρισμό σε σύγκριση με το βασικό μας σενάριο. Σε αυτή την περίπτωση, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 100 δολάρια, φτάνοντας έως και τα 150 δολάρια ανά βαρέλι. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι τιμές του πετρελαίου δεν ξεπερνούν τα 80 δολάρια το βαρέλι.
Θα χρειαζόταν οι τιμές του πετρελαίου να ανέβουν πάνω από 100 δολάρια ανά βαρέλι και να παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα για παρατεταμένο διάστημα, ώστε να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή στις προβλέψεις για τον πληθωρισμό ή πίεση στις κεντρικές τράπεζες να αναθεωρήσουν την τρέχουσα πολιτική τους σχετικά με τα επιτόκια».
