Από την ημέρα που ξεκίνησε η εξάπλωση της COVID-19 σε όλο τον κόσμο, στις αρχές του 2020, η παγκόσμια οικονομία τέθηκε υπό δοκιμασία. Αναταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, αστάθεια τιμών στα εμπορεύματα, προκλήσεις στην αγορά εργασίας και μείωση του εισοδήματος από τον τουρισμό ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά καθ’ όλη τη διάρκεια της δύσκολης αυτής περιόδου. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει υπολογίσει ότι σχεδόν 97 εκατομμύρια άνθρωποι οδηγήθηκαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας ως αποτέλεσμα της πανδημίας.
Για να συνδράμουν σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, οι παγκόσμιες κυβερνήσεις χρειάστηκε να αυξήσουν τις δαπάνες τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν το υψηλότερο κόστος υγειονομικής περίθαλψης, την ανεργία, την επισιτιστική ανασφάλεια αλλά και να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να επιβιώσουν. Οι χώρες ανέλαβαν νέο χρέος για να παράσχουν οικονομική στήριξη, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τα υψηλότερα επίπεδα παγκόσμιου χρέους εδώ και μισό αιώνα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία χρέους προς ΑΕΠ ανά χώρα από την πιο πρόσφατη έκθεση του World Economic Outlook του ΔΝΤ.
Αρνητικό ρεκόρ για την Ελλάδα
Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ είναι μια απλή μέτρηση που συγκρίνει το δημόσιο χρέος μιας χώρας με την οικονομική της παραγωγή. Συγκρίνοντας πόσα οφείλει μια χώρα και πόσα παράγει σε ένα χρόνο, οι οικονομολόγοι δύνανται να μετρήσουν τη θεωρητική ικανότητα μιας χώρας να αποπληρώσει το χρέος της.
| Rank | Country | Debt-to-GDP (2021) |
|---|---|---|
| #1 | Japan  |
257% |
| #2 | Sudan  |
210% |
| #3 | Greece  |
207% |
| #4 | Eritrea  |
175% |
| #5 | Cape Verde  |
161% |
| #6 | Italy  |
155% |
| #7 | Suriname  |
141% |
| #8 | Barbados  |
138% |
| #9 | Singapore  |
138% |
| #10 | Maldives  |
137% |
Η Ιαπωνία, το Σουδάν και η Ελλάδα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας με αναλογίες χρέους προς ΑΕΠ πολύ πάνω από το 200%, ακολουθούμενες από την Ερυθραία (175%), το Πράσινο Ακρωτήριο (160%) και την Ιταλία (154%).
Το επίπεδο χρέους της Ιαπωνίας δεν αποτελεί έκπληξη για τους περισσότερους. Το 2010, έγινε η πρώτη χώρα που η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ έφθασε το 200%, και τώρα βρίσκεται στο 257%. Προκειμένου να χρηματοδοτήσει νέο χρέος, η ιαπωνική κυβέρνηση εκδίδει ομόλογα τα οποία αγοράζονται κυρίως από την Τράπεζα της Ιαπωνίας.
Μέχρι το τέλος του 2020, η Τράπεζα της Ιαπωνίας κατείχε το 45% του δημόσιου χρέους.
Ποιος είναι ο κύριος κίνδυνος ενός υψηλού δείκτη χρέους προς ΑΕΠ;
Η ταχεία αύξηση του δημόσιου χρέους είναι μια σημαντική αιτία ανησυχίας. Γενικά, όσο υψηλότερος είναι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μιας χώρας, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα αυτή η χώρα να αθετήσει το χρέος της, δημιουργώντας επομένως ένα οικονομικό σοκ στις αγορές.
Η Παγκόσμια Τράπεζα δημοσίευσε μια μελέτη που δείχνει ότι οι χώρες που διατήρησαν τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ άνω του 77% για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, παρουσίασαν οικονομική επιβράδυνση.
Ο COVID-19 επιδείνωσε μια ήδη δύσκολη κατάσταση λόγω της κρίσης χρέους που του 2008. Έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) δείχνει ότι τουλάχιστον 100 χώρες θα πρέπει να μειώσουν τις δαπάνες για την υγεία, την εκπαίδευση και την κοινωνική προστασία. Επίσης, 30 χώρες στον αναπτυσσόμενο κόσμο έχουν υψηλά επίπεδα δυσχέρειας, που σημαίνει ότι αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στην εξυπηρέτηση του χρέους τους.
Αυτή η κρίση πλήττει τις φτωχές και μεσαίου εισοδήματος χώρες πιο πολύ, συγκριτικά με τις πλούσιες χώρες.
Οι πλουσιότερες χώρες δανείζονται για να δημιουργήσουν πακέτα δημοσιονομικής τόνωσης, ενώ οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος δεν μπορούν να αντέξουν τέτοια οικονομικά μέτρα, με αποτέλεσμα να διευρύνεται η παγκόσμια οικονομική ανισότητα.
