Το 3ο πάνελ του 3ου Συνεδρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης, είχε θέμα «Νέες εισαγωγές επαγγελματικών ταμείων στον 2ο Πυλώνα με αιχμή τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Στροφή των Διευθύνσεων Ανθρώπινου Δυναμικού στη λύση της επαγγελματικής ασφάλισης». Συντονιστής ήταν ο δημοσιογράφος Χρήστος Κώνστας, Head of Content της ethosMEDIA, ενώ το θέμα συζήτησαν οι Γεώργιος Γεωργόπουλος, Ανώτερος Γενικός Διευθυντής Group Chief Human Resources της Τράπεζας Πειραιώς, Γιάννης Κόλλας, Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού του Διεθνούς Αερολιμένος Αθηνών, Νικόλας Μοσχάτος, Διευθυντής Ανθρωπίνων Πόρων της Accenture (Ελλάδα & Βουλγαρία), Νατάσσα Πασχάλη, Group Chief Human Resources Officer (CHRO) και Γενική Διευθύντρια Eurobank ΑΕ., Κώστας Τσαλίκης, Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού της Citi Ελλάδας & Περιφερειακός Διευθυντής Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού της Citi Δυτικής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής & Αφρικής, και Μαρία Φατζικμανώλη, Επικεφαλής Ανθρώπινου Δυναμικού της Intrum Ελλάδος.
Στην τοποθέτησή του, ο κ. Γεωργόπουλος αναφέρθηκε στις προυποθέσεις για την δημιουργία ενός ΤΕΑ: “Δεν μπορείς να κάνεις ένα TEA με λίγες εκατοντάδες εργαζόμενους, ήταν εύλογο ότι από τις μεγάλες επιχειρήσεις θα ξεκινούσε ο θεσμός και μαλιστα θεωρώ ότι εμείς οι τράπεζες αργήσαμε να εισέλθουμε σε αυτόν”. Ο κ. Γεωργόπουλος δεν απέκλεισε όμως ως μια καλή λύση και τα πολυεργοδοτικά ταμεία, μικρά με λιγότερους εργαζομένους.
Για τη δημιουργία του ΤΕΑ εξιστόρησε: “Ήταν για εμάς μια επιλογή που υλοποιήθηκε πριν 1,5 χρόνο, όμως ήταν αποφαση την είχαμε λάβει 3 χρόνια πριν. Αυτό αποτυπώνει και τη δυσκολία που αντιετωπισαμε μέχρι να συσταθεί. Το δημιουργήσαμε όμως για να καλύψουμε μια τρύπα που υπήρχε. Ας μην ξεχνάμε ότι η Τρ. Πειραιώς ήταν το αποτέλεσμα πολλών συγχωνεύσεων. Εκ των πραγμάτων ήμασταν μια βαβέλ όσον αφορά την επικουρική ασφάλιση”.
Αναφερόμενος στους παράγοντες επιτυχίας ενός ΤΕΑ, παρέθεσε κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:
“Το θέμα της σταθερότητας είναι πολύ σημαντικό, να υπάρχει εμπιστοσύνη στον θεσμό που συνεπαγεται τη σταθερότητα. Οποιεσδήποτε κουβέντες που το αλλάζουν αυτό το πλαίσιο δεν βοηθούν πουθενά. Θα πρέπει το ΤΕΑ ως θεσμός να είναι κατανοητός, να υπάρχει διαφάνεια, κάτι που έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τα συνταξιοδοτικά προγράμματα του 1ου πυλώνα. Το ESG είναι σημαντικό, όπου το S αφορά και το ζήτημα του πώς ένας οργανισμός τοποθετείται έναντι του οικονομικού αλφαβητισμού. Να τονίσω εδώ πως σήμερα το μεγάλο στοιχημα είναι η όλη έννοια της αποταμίευσης”.
Ανέφερε δε ότι “ο μακροπρόθεσμος χαρακτήρας των ΤΕΑ συνεπάγεται πως είναι δυσκίνητα στις ρευστοποιήσεις, διαμορφώνουν το πλαίσιο της μακροπρόθεσμης σταθερής αποταμίευσης. Θα ήθελα να είμαι πιο αισιόδοξος για τα ποσά που θα είναι συγκεντρωμένα για τους εργαζόμενους, όμως απο την εμπειρία έως τώρα, βλέπω ότι υπάρχει ακόμα μεγάλη διστακτικότητα”.
Καταλήγοντας, ο ανώτερος Γενικός Διευθυντής Group Chief Human Resources της Τράπεζας Πειραιώς ανέφερε ότι ο θεσμός θα πρέπει να στηριχθεί, να μην αποτελέσει έναν θεσμό που προσφέρει κίνητρα εν είδει ελεημοσύνης, “πρέπει να επικεντώσει κανείς στο πως θα γίνει πιο φιλικός προς τον πελάτη δηλ. τον εργαζόμενο”.
Στην δική του παρέμβαση ο κ. Κόλλας διευκρίνισε ότι η εμπειρία του στον θεσμό ήταν έμμεση: “Έφθασα εδώ στις αρχές Φεβρουαρίου, είμαι όμως μέλος του ΔΣ και είμαι στη θέση να κατανοώ γιατί δημιουργήθηκε το ΤΕΑ. Οι λόγοι που το κάναμε ήταν η μείωση κινδύνου αντισυμβαλλόμενου, θέλαμε αυξημένο έλεγχο ως προς τα κόστη και την απόδοση, μεγαλύτερη ευελιξία ως προς τις επιλογές και φυσικά να αυξήσουμε την εμπιστοσύνη των εργαζομένων προς τον θεσμό μέσω τη συμμετοχής τους. Τέλος, το θεσμικό πλαίσιο μας υποχρεώνει να δίνουμε έναν μακροχρόνιο ορίζοντα σε αυτά τα προγράμματα”.
Η απήχησή του, σύμφωνα με τον κ. Κόλλα ήταν εντυπωσιακή: Πλέον, το 90%+ των εργαζομένων δίνουν δικές τους εισφορές και δείχνουν την εμπιστοσύνη στο Ταμείο. Ήταν ένα εγχείρημα που ξεκίνησε από τη διοίκηση που θέλησε να να προφτάσει τις εξελιξεις του πρώτου πυλώνα, να δώσει μια καλή αναβίωση του εισοδήματος στους εργαζομένους, όταν με το καλό συνταξιοδοτηθούν”.
Έδωσε δε έμφαση σε δύο παραμέτρους προκειμένου το ταμείο να μπορεί να είναι πιο ελκυστικό:
Πρώτον, το ζήτημα της φορητότητας. Και δεύτερος ο πυλώνας να λειτουργεί σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους – 1ο και 3ο πυλώνα.Ευχήθηκε δε ο β΄πυλώνας να στηριχθεί “και σε 2 χρόνια από σήμερα να σχολιάζουμε πόσο καλά πάει ο θεσμός”.
Ο κ. Μοσχάτος αναφέρθηκε στην σύσταση του ΤΕΑ στην Αccenture, τονίζοντας τον κομβικό ρόλο του προέδρου και ceo του ομίλου κ. Κ. Σαμπατακάκη.
“Όταν το 2015 ο κ. Κυριάκος Σαμπατακάκης μας μίλησε για τον θεσμό, δεν είχαμε ιδέα για τις δυνατότητες των ΤΕΑ. Υλοποιήθηκε μετά από χρόνια και το ταμείο μας υφίσταται από τον Οκτώβριο του 2017. Ξεκίνησε ως πολύ μικρό, με λίγα άτομα, περίπου 100 άτομα. Γίναμε όμως μέσα σε 3 χρόνια 290. Τα κεφάλαια από 200.000 σήμερα έχουν γίνει 8 εκατομμύρια. Θέλαμε ως Accenture να δώσουμε μια συνταξιοδοτική επιλογή στους εργαζόμενους, μια διέξοδο -γιατί ο πρώτος πυλώνας έχει ακόμα πολλά περιθώρια βελτίωσης- μια ασφάλεια για την μετά-εργασιακή τους ζωή και μια σιγουριά πως θα υπάρχει ένα καλό ποσό για τα δύσκολα χρόνια. Το επικοινωνήσαμε, είχαμε ευρεία υποδοχή. Παράλληλα, το ΤΕΑ μας βοηθά στην προσέλκυση ταλέντων και στο brain regain. Διαπιστώνουμε μια τάση επιστροφής στην Ελλάδα. Στην Accenture έχουμε μια μέση ηλικία εργαζομένων 32 ετών, είναι δύσκολο να τους πείσεις να κοιτάξουν την επόμενη μέρα, βλέπουμε όμως όλο και αυξανόμενο ενδιαφέρον από τον κόσμο μας. Σύντομα θα γίνουν αλλαγές στο καταστατικό μας έτσι ώστε να μπουν όλοι στο ταμείο και η εταιρεία θα συνδράμει χρηματοδοτικά. Είναι ένα ΤΕΑ που η διοίκηση το υποστηρίζει, καθώς καλύπτει όλα τα έξοδα του ταμείου. Έτσι εξασφαλίζουμε πως ό,τι βγαίνει από το ταμείο είναι για τους εργαζομένους”.
Στο ζήτημα του όγκου, ο κ. Μοσχάτος τόνισε πως δεν είναι απαραίτητο να δημιουργούν ΤΕΑ αποκλειστικά μεγάλοι οργανισμοί. Στην Αγγλία, την Ολλανδία και αλλού, μπορούν 30-40 άτομα να φτιάξουν ταμείο, εξάλλου η θέση του ΕΛΕΤΕΑ είναι καταργηθεί το πλαφόν. Είναι καλύτερα να έχουμε παρα πολλά ταμεία και να έχουμε τον κάθε κόσμο με 10.000-20.000 ευρώ. Απτό παράδειγμα είναι η Accenture, καθώς οι εισφορές ήταν στην αρχή πολύ μικρές και πλέον έχουν μεγαλώσει αισθητά. Το θέμα των εξόδων το καταλαβαίνω αλλά υπάρχουν επιχειρήσεις που μπορούν να καλύψουν αυτά τα έξοδα, όπως κάνουμε εμείς”.
Σχετικά με τη “συνταγή” της επιτυχίας ενός ΤΕΑ ο Διευθυντής Ανθρωπίνων Πόρων της Accenture σχολίασε: “Αυτό που έχει σημασία είναι η σταθερότητα. Η μεγαλύτερη αντίδραση που βλέπω στο να πείσω άτομα να συμμετάσχουν, είναι αυτή η αβεβαιότητα, τι θα γίνει αύριο, εκεί δεν έχουμε καμία απάντηση. Τα ΤΕΑ γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν είναι τράπεζα, δεν μπορούν οι εργαζόμενοι να πάρουν άμεσα τα χρήματά τους. Θα πρέπει όμως για ιδιαίτερες περιπτώσεις να έχουμε flexibility. Για παράδειγμα για λόγους υγείας, να υπάρχουν βαλβίδες ασφάλειας για ειδικές, έκτακτες ανάγκες. Χωρίς αυτή την ευκολία, υπάρχει η διαστακτικότητα για το τι θα γίνει αν χρειαστεί κάποιος λίγα λεφτά μετά από 10 χρόνια π.χ.. Η ευελιξία αυτή θα πρέπει να υπάρχει και να είναι ελεγχόμενη.
Άλλα “συστατικά” είναι η σταθερότητα και η επικοινωνία. Το κράτος θα πρέπει να είναι αρωγός του β’ πυλώνα, να επιτευχθεί εναρμονισμός των τριών πυλώνων. Καθυστερήσεις 2 ετών θα πρέπει να εξαλειφθούν, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το κράτος είναι εκεί να σε στηρίζει. Για την βελτίωση του θεσμού είναι απαραίτητη η σύμπραξη κρατικών αρχών και ιδιωτικών επιχειρήσεων” κατέληξε.
Στην δική της τοποθέτηση, η κα. Πασχάλη ενημέρωσε πως η Eurobank έχει προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για τη δημιουργία ΤΕΑ, και τώρα “βρισκόμαστε σε αναμονή για την έκδοση του σχετικού ΦΕΚ”.
Απέδωσε το γεγονός ότι οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί επιχειρούν τη σύσταση ΤΕΑ, σε δύο λόγους. Πρώτον, στο μέγεθός τους και δεύτερον στο ότι οι οργανισμοί αυτοί είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τις οικονομικές έννοιες που περιλαμβάνονται στον θεσμό. “Εμείς στηρίζουμε τα επαγγελματικά ταμεία εδώ και χρόνια. Άρα έχουμε μια κάποια εξοικείωση με αυτές τις έννοιες. Υπάρχει η φήμη ότι είναι ένα δύσκολο εγχείρημα που χρειάζεται πολύ χρόνο να ολοκληρωθεί . Ακόμη και στις εταιρείες με πλήρη προγράμματα παροχών, όπως εμείς που έχουμε ομαδικά ασφαλιστήρια με καλές παροχές, το ΤΕΑ είναι μια καλή ιδέα. Πρόκειται για ταμεία που δημιουργούνται πάνω σε ένα στιβαρό πλαίσιο, με εγγυήσεις διαφάνειας. Για τον λόγο αυτό πήραμε κι εμείς την απόφαση να προχωρήσουμε σε αυτό το βήμα. Δίνουμε έτσι το στίγμα της μακρχρόνιας στήριξης στους εργαζομένους, δημιουργούμε συνθήκες εμπιστοσύνης, δίνουμε εγγυήσεις καλού governance για τα ταμεία. Στηρίζουμε την κοινωνική πλευρά των θεμάτων ενίσχυσης μετά τη συνταξιοδότηση, μέσα από ένα ισχυρό πλαίσιο διακυβέρνησης”.
Η κα Πασχάλη τόνισε την ανάγκη για περαιτέρω επικοινωνία του τι είναι ουσιαστικά το ΤΕΑ “σε όλα τα επίπεδα” . Είναι καλό να ενισχυθεί ήτοι δυνατον η επίγνωση για την ανάγκη συμμετοχής σε ένα ΤΕΑ, καθώς, σύμφωνα με την ίδια, εκτός από μια πράξη κοινωνικής ευθύνης αποτελεί και ένα όχημα και για την ανάληψη ατομικής ευθύνης.
Λαμβάνοντας τον λόγο, ο κ. Τσαλίκης αναφέρθηκε στα “υπέρ” και τα “κατά” που βλέπει η Citi στην δημιουργία ενός ΤΕΑ.
“Δεν έχουμε δημιουργήσει ΤΕΑ, τουλάχιστον όχι ακόμα. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις εν τη γεννέσει τους. Είναι κάτι που έχουμε μελετήσει. Η δικιά μας εμπειρία: Είναι πολύ σημαντικό ότι μπαίνουν περισσότερες βάσεις εταιρικής διακυβέρνησης των συνταξιοδοτικων προγραμμάτων και πολύ βασικό το γεγονός ότι γίνεται διαχωρισμός των συνταξιοδοτικών κεφαλαίων. Οι εποπτικές αρχές, είναι τρεις, είναι αρκετά σύνθετο ζήτημα η εποπτεία, παρόλα αυτά υπάρχει πρόθεση ενοποίσης ώστε να υπάρχει ένας επόπτης”.
“Ο ρόλος μας είναι να μπαίνουμε στα παπούτσια εργαζόμενου. Αυτό που μας κρατάει πίσω, είναι το ζήτημα του mobility. Θα ήθελα το συνταξιοδοτικό μου πρόγραμμα να είναι φορητό. H φορητότητα ίσχυε στις πολυεθνικές εταιρείες, και τώρα με την πανδημία είναι κάτι ακόμα πιο αναγκαίο. Ένα ακόμα ζήτημα είναι να μπορώ να επιλέξω τον τύπο της παροχής. Τα ΤΕΑ την δίνουν εφάπαξ. Θα πρέπει κατά τη γνώμη μου να επαναταξεταστεί το θέμα, να επιλέγει ο εργαζόμενος τον τύπο της σύνταξης που θα του παρέχεται. Να επιλέγω πώς να επενδύσω το κεφάλαιό μου. Το φορολογικό καθεστώς είναι ένα ακόμα θεμελιώδες θέμα. Μια εταιρεία προγραμματίζει για δεκατίες μπροστά. Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Μπορεί τώρα να έχουμε ένα φορολογικό καθεστώς, αλλά τι θα έχουμε σε λίγα χρόνια;”.
Ο κ. Τσαλίκης σχολίασε θετικά τις τοποθετήσεις των υπουργών που συμμετέχουν στο 3ο συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης: “Με χαρά άκουσα το πρωί τον κ. Χατζηδάκη να μιλά για σύμπλευση του 2ου και 3ου πυλώνα, ενώ αναφέρθηκε και στο ζήτημα της φορολογίας. Φαίνεται πως υπάρχει πρόθεση εναρμόνισης και βελτίωσης της νομοθεσίας”.
Εν συνεχεία, ο Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού της Citi Ελλάδας & Περιφερειακός Διευθυντής Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού της Citi Δυτικής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής & Αφρικής, αναφέρθηκε στην ασφαλιστική συνταξιοδοτική συνείδηση. “Τα συνταξιοδοτικά προγράμματα δεν ήταν δημοφιλή στην Ελλάδα, έγιναν κυρίως μέσω πολυεθνικών που τα είχαν ενταγμένα στη στρατηγική τους και ήταν αναπόσπαστο κομμάτι τους. Για την ελληνική αγορά, τα συνταξιοδοτικά προγράμματα δεν ήταν δημοφιλή, γιατι ενδεχομένως δεν ήταν απαιτητά από το εργατικό δυναμικό. Γιατί ο πρώτος πυλώνας ήταν κάποτε ιδιαίτερα ισχυρός. Ήρθε η κρίση και όλοι μάθαμε από αυτή.Συνέβη το εξής παράδοξο για κάποιους, όχι όμως για εμάς, είδαμε τα εισοδήματα να μειώνονται, να αυξάνεται ωστόσο ο τζίρος των ασφαλιστικών εταιρειών. Τώρα χτίζεται η ασφαλιστική συνείδηση, τώρα βγαίνουμε από την κρίση. Η νέα γενιά του εργατικού δυναμικού είναι πολύ πιο συνειδητοποιημένη. Οι εργαζόμενοι αρχίζουν να προγραμματίζουν το μέλλον τους και εκεί μπαίνει στο προσκήνιο το θέμα της σύνταξης”.
Σχετικά με τα στοιχεία που καθιστούν τον θεσμό επιτυχημένο, σύμφωνα με τον κ. Τσαλίκη, είναι η ευλιξία και η αντοχή στον χρόνο.
Λαμβάνοντας τον λόγο η κα Φατζικμανώλη δήλωσε: “Για εμάς ήταν μια εύκολη απόφαση η δημιουργία ΤΕΑ. Ίσως από τις ευκολότερες στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας μας. Έχοντας διεθνή εμπειρία ως όμιλος,γνωρίζουμε πολύ καλά τα προτερήματα του θεσμού. Είναι απόλυτα συνυφασμένος με τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ιntrum. Εμείς στην Intrum δίνουμε έμφαση στο χτίσιμο μακροχρόνιων σχέσεων εμπιστοσύνης σε όλα τα επίπεδα.Ποντάρουμε στην ουσιαστική ανάπτυξη των ανθρώπων μας που είναι και η κινητήριος δύναμή μας. Για εμάς, αυτό αποτελεί ένας από τους βασικούς λόγους προκειμένου να είμαστε εργοδότες επιλογής για να προσελκύσουμε τα καλύτερα στελέχη και να κρατήσουμε τα ήδη υπάρχοντα. Το ΤΕΑ είναι ένα σημαντικό όπλο στη φαρέτρα μας. Έχει πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα και θα έλεγα ότι μπορεί να βοηθήσει τους εργοδότες να ενισχύσουν την προσπάθεια για επαναπατρισμό στελεχών. Ο θεσμός είναι αρκετά πιο ανεπτυγμένος στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Έτσι για έναν Έλληνα που μένει στο εξωτερικό και θέλει να επιστρέψει στη χώρα, όταν συναντήσει εδώ ένα ΤΕΑ και δεν μπορεί να μεταφέρει τα δικαιώματά του, οι επιλογές δεν είναι πολλές”.
Ως σημαντικό πλεονέκτημα της σύστασης ενός ΤΕΑ η κα Φατζικμανώλη παρέθεσε την αίσθηση της εργασιακής ασφάλειας και ισορροπίας που δίνει. “Το ΤΕΑ έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα, υπάρχει ισορροπία γιατί διοικείται και με τη συμμετοχή των εργαζομένων διά των εκπροσώπων τους. Είναι μια από τις πιο ισχυρές έμπρακτες δεσμεύσεις από την πλευρά του εργοδότη για μακροπρόθεσμη αξία και συνεργασία σε σχέση με του ανθρώπους μιας εταιρείας. Συνάδει με τις αξίες μας και μας έχει βοηθήσει πολύ στην ενίσχυση της θέσης μας ως εργοδότες επιλογής”.
Στους παράγοντες επιτυχίας ενός ΤΕΑ η Επικεφαλής Ανθρώπινου Δυναμικού της Intrum Ελλάδος συμπεριέλαβε τα εξής χαρακτηριστικά:
- Nα είναι ενεργό, όχι μόνο να υπάρχει στα χαρτιά. Να υπάρχει ευρεία και ικανοποιητική συμμετοχή εργαζομένων.
- Να δίνει κίνητρο – φορολογικά οφέλη και οι εργοδότριες εταιρείες να συμμετέχουν σε αυτό. Θα πρέπει να εξεταστεί να δοθούν επιλογές στα μέλη για το επενδυτικο τους προφίλ, ανάλογα με τη διάθεση που έχουν να αναλάβουν ή όχι ρίσκο
- Να εμπνεει εμπιστοσύνη για τη χρηστή διαχείριση των χρημάτων που επενδύονται. Θα πρέπει να δίνεται έμφαση στο θεσμικό πλαίσιο και την εταιρική διακυβέρνηση καθώς και στη διαφάνεια
- Διαφάνεια και αμεσότητα στην πληροφόρηση. Να έχει πρόσβαση ο εργαζόμενος στο κεφάλαιο, στους όρους συμμετοχής του και ανάλογα με τις ανάγκες να μπορεί να τους μεταβάλει.
- Το πιο σημαντικό όλων, να είναι κατανοητό. Για να συμμετάσχουν οι εργαζόμενοι πρέπει να καταλαβαινουν τι είναι το ΤΕΑ. Θα πρέπει οι φορείς να επενδύσουν στον χρηματοποικονομικό αλφαβητισμό.
Η κα Φατζικμανώλη δήλωσε ευτυχής για την επιτυχία του ΤΕΑ της Intrum, καθώς σε αυτό συμμετέχει ενεργά πλέον το 95% των εργαζομένων.
Kατέληξε λέγοντας ότι “ο θεσμός των ΤΕΑ κοιτά προς το μέλλον και η αξία του είναι αδιαμφισβήτητη”. Παράλληλα συμβούλεψε τις εταιρείες που σκέφτονται μελλοντικά να δημιουργήσουν ΤΕΑ, να μην παραλείψουν το εξής “τρίπτυχο” : Eνημέρωση, επικοινωνία, διαφάνεια. “Με αυτά τα τρία χαρακτηριστικά η εμπιστοσύνη των εργαζομένων προς εμάς έχει αυξηθεί σημαντικά και οι ίδιοι αισθάνονται ολοένα και περισσότερη ασφάλεια” είπε.
