Μετρητά ή ψηφιακές πληρωμές: Τελικά άλλαξε η κουλτούρα των Ελλήνων;

Φίλιππος Καραμέτος

Αναμφίβολα η πανδημία πυροδότησε έναν σημαντικό μετασχηματισμό στον τρόπο των καθημερινών συναλλαγών των Ελλήνων καταναλωτών, όπως επιβεβαίωσε η Visa.

…“Cash is the king” λέγαμε παλιότερα, ωστόσο τα ευρήματα της πανελλαδικής έρευνας, που διεξήχθη από το INEMY – EΣΕΕ για λογαριασμό της Visa, διαψεύδουν τα όσα γνωρίζαμε προ-covid 19.

Πλέον, 7 στους 10 Έλληνες χρησιμοποιούν κάρτες και ψηφιακά πορτοφόλια στις καθημερινές τους συναλλαγές, με τη μέση αξία αυτών να ανέρχεται περίπου στα 25 ευρώ.

Οι Έλληνες καταναλωτές τείνουν να χρησιμοποιούν λιγότερο τα μετρητά, αλλά βέβαια αυτά δεν έχουν εξαφανιστεί από την “ρουτίνα” της ελληνικής κοινωνίας.

Η πραγματοποίηση πληρωμών με κάρτα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη (σ.σ. ιδιαίτερα στο σούπερ μάρκετ) και έχει αποκτήσει περισσότερο συστηματικό χαρακτήρα στην καθημερινότητα των καταναλωτών. Ωστόσο, ενδιαφέρον είναι το στοιχείο της χρήσης μετρητών για είδη ή προϊόντα μικρής αξίας, π.χ. από το περίπτερο. Όπως μας εξήγησε η κα. Βάλια Αρανίτου, καθηγήτρια Οικονομικής Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ και Διευθύντρια του ΙΝΕΜΥ – ΕΣΕΕ, αυτό συμβαίνει για τους εξής λόγους:

α. Είτε το προϊόν έχει χαμηλή αξία και ο καταναλωτής θεωρεί ότι είναι πιο εύκολο να το πληρώσει με μετρητά

β. Το ποσό είναι τόσο μικρό, οπότε θα νιώσει άβολα αν πληρώσει με κάρτα

γ. Εκτιμά ότι η πληρωμή με κάρτα θα μειώσει το περιθώριο κέρδους του εμπόρου (π.χ. περιπτερούχου). 

Ένα ακόμη ενδιαφέρον συμπέρασμα είναι ότι οι Έλληνες προχωρούν σποραδικά σε αγορές μέσω των social media, υιοθετώντας τις νέες τάσεις, με αιχμή τους νέους, αλλά… πιο δειλά.

Όσον αφορά στο online shopping η πληρωμή με κάρτα αποτελεί την προτιμώμενη μέθοδο στις ηλεκτρονικές συναλλαγές και καταλαμβάνει το 71% του συνόλου των πληρωμών.

Οι νεότεροι, ηλικίας 18 – 34, χρησιμοποιούν τα ψηφιακά πορτοφόλια, έναντι των μεγαλύτερων ηλικιών, π.χ. από 55+.

Τόσο η κα. Sevi Vassileva, Αντιπρόεδρος και Γενική Διευθύντρια της Visa Ελλάδας, Κύπρου, Μάλτας και Ισραήλ και ο Νίκος Πετράκης, Country Manager της Visa στην Ελλάδα, τόνισαν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου τις λέξεις “ευκολία” και “ασφάλεια”, αναφερόμενοι στις ψηφιακές πληρωμές.

Key points του κ. Νίκου Πετράκη:

• Η επιστράτευση της ΑΙ από την Visa απέτρεψε προσπάθειες απάτης 27 δισ. Δολ. παγκοσμίως.
• Οι ψηφιακές πληρωμές σημαίνουν ευκολία και ασφάλεια
• Ο κόσμος αγκαλιάζει τις ψηφιακές πληρωμές καθώς και τις νέες λύσεις και τα καινοτόμα προϊόντα, πλατφόρμες, της Visa 
• Γίνεται ραγδαία η υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών 
• Η Visa παρέχει τις πιο αξιόπιστες λύσεις πληρωμών
• To Visa tokenization είναι εγγύηση. Όταν αποθηκεύεται για μελλοντικές αγορές η κάρτα, δεν αποθηκεύεται ο αριθμός της κάρτας, αλλά ένας unique κωδικός που κανένας δεν μπορεί να τον χρησιμοποιήσει πουθενά ακόμη κι αν καταφέρει να τον υποκλέψει
• Αναμένουμε περαιτέρω ενίσχυση των ψηφιακών πληρωμών μέσα στον επόμενο χρόνο
• Όλοι θα μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τα μεγάλα οφέλη που φέρνουν οι ψηφιακές πληρωμές στην οικονομία και την κοινωνία

Κey points της κας. Αρανίτου

• Τρεις οι βασικοί προσδιοριστικοί παράγοντες που εμφανίζουν καταλυτική επίδραση στη χρήση ή όχι πλαστικού χρήματος: η ηλικία, το εισόδημα και το μορφωτικό επίπεδο
• Το ψηφιακό πορτοφόλι φαίνεται να χρησιμοποιείται περισσότερο από τους άντρες σε σχέση με τις γυναίκες
• Πρέπει να υπάρξει εκπαίδευση των καταναλωτών ώστε να εξαλειφθούν προκαταλήψεις και φόβοι για τις ψηφιακές πληρωμές

VIDEO ΤΟΥ “Β” ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η ΕΡΕΥΝΑ

Η έρευνα βασίστηκε σε συνολικό συλλεχθέν δείγμα 1.000 ατόμων, με πανελλαδική γεωγραφική κάλυψη.

Στροφή προς τις ψηφιακές πληρωμές

Σύμφωνα με την έρευνα, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων καταναλωτών (7 στους 10) χρησιμοποιούν κάρτες και ψηφιακά πορτοφόλια στις καθημερινές τους συναλλαγές.

Η πραγματοποίηση πληρωμών με κάρτα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και έχει αποκτήσει περισσότερο συστηματικό χαρακτήρα στην καθημερινότητα των καταναλωτών.

Σχεδόν 7 στους 10 (65%) χρησιμοποιούν τις κάρτες σε «υψηλό» και «πολύ υψηλό» βαθμό κατά τις καθημερινές τους συναλλαγές. Οι ψηφιακές πληρωμές εμφανίζονται βαθιά ενσωματωμένες στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων καταναλωτών καθώς σχεδόν 1 στους 2 (46%) επιλέγει να έχει μαζί του τόσο μετρητά όσο και κάρτες κάθε φορά που φεύγει από το σπίτι. Ένα αξιοσημείωτο ποσοστό στηρίζεται αποκλειστικά στις κάρτες (24%), ξεπερνώντας εκείνους που επιλέγουν αποκλειστικά μετρητά (18%). Ταυτόχρονα, το 12% επιλέγει να έχει μαζί του ψηφιακό πορτοφόλι ως το κύριο μέσο πληρωμής.

Επιπλέον, 1 στους 4 πραγματοποιεί αγορές μέσω των social media σποραδικά, στοιχείο που αποδεικνύει ότι οι Έλληνες υιοθετούν τις νέες τάσεις, ενώ ψηφιακά πληρώνουν κυρίως σε σούπερ μάρκετ, εμπορικά καταστήματα, πρατήρια καυσίμων, παρόχους τηλεπικοινωνιών και στην εστίαση.

Όσον αφορά τη χρήση της κάρτας, το φύλο δεν φαίνεται να αποτελεί σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης – σε αντίθεση με τα ηλικιακά γκρουπ που εμφανίζουν σημαντικές διαφορές.

Τα μετρητά και η… άβολη θέση

Στον αντίποδα, σύμφωνα με την έρευνα, οι Έλληνες καταναλωτές τείνουν να χρησιμοποιούν λιγότερο τα μετρητά. Παρότι αποτέλεσαν την κύρια μέθοδο πληρωμής μέχρι και πριν την πανδημία, αυτό έχει αλλάξει σημαντικά. Συγκεκριμένα, το 48% πλήρωνε με μετρητά «πολύ» και «πάρα πολύ» πριν την πανδημία, ποσοστό που ανέρχεται πλέον σε 30%.

Η χαμηλή αξία της συναλλαγής αποτελεί το βασικό λόγο πληρωμής με μετρητά για τους 4 στους 10. Οι συμμετέχοντες που έδωσαν αυτή την απάντηση δήλωσαν ότι διστάζουν να πληρώσουν μικρά ποσά με κάρτα, καθώς αυτό τους κάνει «να αισθάνονται άβολα».

Ψηφιακά πορτοφόλια… ανά ηλικία

Σε σχέση με τα ψηφιακά πορτοφόλια το 23% φαίνεται να τα χρησιμοποιεί «σε κάποιο βαθμό» όταν πραγματοποιεί συναλλαγές, είτε σε φυσικά καταστήματα είτε online.

Ωστόσο, το εύρος της χρήσης των ψηφιακών πορτοφολιών διαφέρει ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα. Οι νεότεροι, ηλικίας 18 – 34, χρησιμοποιούν τα ψηφιακά πορτοφόλια σε ποσοστό 33%, με τους 35 – 54 να ακολουθούν με 25% και τους 55+ να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά πορτοφόλια σε ποσοστό 13%.

Ανοιχτοί σε νέες τάσεις και λύσεις πληρωμών

Παρότι ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 29% δήλωσε πως τα μετρητά θα είναι πάντα η προτιμώμενη μέθοδος πληρωμής για τους Έλληνες, ένα 47% παρουσιάζεται ανοιχτό σε νέες λύσεις, εφόσον απλοποιούν την εμπειρία πληρωμής, ενώ το 37% υποστηρίζει πως υπάρχει ανάγκη περαιτέρω εκπαίδευσης στις ψηφιακές πληρωμές.

Σχεδόν 1 στους 4 (24%) πιστεύει ότι οι Έλληνες έχουν γρήγορα και σε μεγάλο βαθμό αγκαλιάσει τις ψηφιακές πληρωμές, ενώ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πως ένα 5% θα ήθελε να μάθει τον αντίκτυπο των αγορών του στο περιβάλλον.

Online αγορές

Όσον αφορά το online shopping, το 43% , πραγματοποιεί αγορές από το διαδίκτυο τουλάχιστον μια φορά τον μήνα. Μεταξύ εκείνων που βρίσκονται στην ηλικιακή ομάδα των 18-34, το 57% ψωνίζει online τουλάχιστον μια φορά τον μήνα, και ακολουθούν οι 35 – 53 με ποσοστό 51% και οι 55+ με ποσοστό 26% αντίστοιχα.

Η πληρωμή με κάρτα αποτελεί την προτιμώμενη μέθοδο στις ηλεκτρονικές συναλλαγές και καταλαμβάνει το 71% του συνόλου των πληρωμών.

Συγκεκριμένα, το 42% επιλέγει την πληρωμή με κάρτα κατά την ολοκλήρωση της παραγγελίας και το 21% επιλέγει πληρωμή με κάρτα κατά την παράδοση. Ψηφιακά πορτοφόλια και άλλοι μέθοδοι πληρωμής αγγίζουν το 8%. Η αντικαταβολή με μετρητά επιλέγεται από το 25%, ενώ οι τραπεζικές καταθέσεις αντιπροσωπεύουν ένα ιδιαίτερα χαμηλό 3%. Επιπλέον, 3 στους 10 καταναλωτές αποθηκεύουν τα στοιχεία της κάρτας τους στο διαδίκτυο. Το 33% των ατόμων ηλικίας 18-24 ετών τείνουν να αποθηκεύουν τα στοιχεία της κάρτας τους online, με το ποσοστό να πέφτει στο 25% στα άτομα ηλικίας 35-54 ετών.

Οι νέοι και τα social media

Σε σχέση με τις αγορές που γίνονται μέσω των social media, 20% των ατόμων ηλικίας 18-34 πραγματοποιούν αγορές κάθε μήνα. Όσοι ανήκουν στο ηλικιακό γκρουπ 35-45 αγοράζουν σε μηνιαία βάση από τα social media σε ένα ποσοστό 13% ενώ το ίδιο ισχύει μόλις για 5% των ατόμων άνω των 55 ετών.