του Γιάννη Βρούτση
Oι ικανότητες και δεξιότητες των εργαζομένων, η ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού είναι ο σημαντικότερος προσδιοριστικός παράγοντας του αναπτυξιακού δυναμισμού μιας οικονομίας.
Από την άλλη, επιχειρήσεις και εργοδότες, οι οποίοι υιοθετούν σύγχρονα συστήματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού που προάγουν την ικανοποίηση, τη δέσμευση και, εν τέλει, την παραγωγικότητα των εργαζομένων, αποκτούν βιώσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Έτσι, η πολιτεία οφείλει να διαμορφώσει ένα θεσμικό και οργανωτικό περιβάλλον, που θα προασπίζει το σεβασμό στον εργαζόμενο και θα θέτει την ποιότητα της εργασίας στο επίκεντρο του νέου παραγωγικού και αναπτυξιακού υποδείγματος που, κατά κοινή ομολογία, έχει ανάγκη η χώρα μας.
Στο πλαίσιο, λοιπόν, αυτής της τριγωνικής σχέσης (εργαζόμενοι, επιχειρήσεις και πολιτεία), το Υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων, ο κοινωνικός πυλώνας της κυβερνητικής πολιτικής για την ανάταξη της οικονομίας, έχει διαμορφώσει σήμερα ένα νέο μίγμα πολιτικής με στρατηγικές επιλογές:
- Τη διαμόρφωση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου κράτους, εργαζομένων και επιχειρήσεων
- Την επίτευξη υψηλότερου διαθέσιμου εισοδήματος για όλους
- Τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης
Υλοποιούμε ήδη μια δέσμη συνεκτικών παρεμβάσεων στο θεσμικό πλαίσιο της αγοράς εργασίας, στο πεδίο της απασχόλησης, την κοινωνική ασφάλιση.
Καταρχάς στο κρίσιμο πεδίο της καταπολέμησης της ανεργίας και την τόνωση της απασχόλησης.
Με το βλέμμα στραμμένο τόσο στις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας στο πλαίσιο της Δ’ Βιομηχανικής Επανάστασης, όσο και στις ιδιαίτερες συνθήκες της εγχώριας παραγωγικής δομής, προχωρούμε με αιχμή τον αναμορφωμένο ΟΑΕΔ σε παρεμβάσεις με άξονες:
- Την εστίαση στη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης της εργασίας, καθώς στα τέλη του 2018, την ίδια ώρα που η Ελλάδα κατείχε τα πρωτεία της Ε.Ε. στην ανεργία, το 1/3 των επιχειρήσεων δυσκολευόταν να καλύψει κενές θέσεις απασχόλησης και ανέφερε ως σημαντικότερο λόγο την έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων
- Την καλύτερη διασύνδεση μεταξύ των συστημάτων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης και των αναγκών της αγοράς εργασίας. Αναβαθμίζουμε περαιτέρω το Μηχανισμό Διάγνωσης Αναγκών της αγοράς εργασίας, μέσω της περαιτέρω εξειδίκευσης και αυτοματοποίησης της ροής δεδομένων και την εισαγωγή νέων πηγών άντλησης στοιχείων (π.χ. TAXISNET, ΕΦΚΑ).
- Την αναβάθμιση του θεσμού της Μαθητείας και την επανεξέταση του κανονιστικού πλαισίου για την πρακτική άσκηση.
- Την ανάπτυξη εξωστρέφειας και συνεργειών, τη στενότερη συνεργασία με τις επιχειρήσεις μέσω μόνιμων και ουσιαστικών διαύλων επικοινωνίας, αλλά και με τους κοινωνικούς εταίρους
- Την αναμόρφωση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, με εστίαση στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας.
Παράλληλα, στηρίζουμε και ενθαρρύνουμε καινοτόμες πρωτοβουλίες, όπως η διυπουργική ομάδα Rebrain Greece υπό το συντονισμό του Υπουργείου Εργασίας, για τον τεχνολογικό μετασχηματισμό της αγοράς εργασίας, την αποτροπή της διαρροής ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό (brain drain),και την προσέλκυση Ελλήνων του εξωτερικού που διαπρέπουν και διακρίνονται επαγγελματικά.
Στο θεσμικό πλαίσιο της αγοράς εργασίας:
- Σεβόμαστε και εμπεδώνουμε τη συλλογική αυτονομία των κοινωνικών εταίρων, εμπλουτίζοντας το περιεχόμενο των συλλογικών διαπραγματεύσεων, καθώς δίνουμε χώρο για συμφωνίες που εξαιρούν από την εφαρμογή ισχύος τους, επιχειρήσεις με αποδεδειγμένα οικονομικά προβλήματα.
Η έμφαση δίνεται πλέον στο τοπικό και το επιχειρησιακό επίπεδο, δηλαδή εκεί όπου οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους τα διεκδικητικά τους δεδομένα.
- Καθιερώνουμε όρους διαφάνειας και αντιπροσωπευτικότητας τόσο στις συλλογικές διαπραγματεύσεις όσο και στην ελεύθερη συνδικαλιστική δράση, με τη δημιουργία μητρώων Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών και με την ηλεκτρονική ψηφοφορία στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από συνδικαλιστικά όργανα.
- Δυναμώνουμε και συστηματοποιούμε τις διαδικασίες ελέγχου της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας από την Επιθεώρηση Εργασίας, μέσω και της δημιουργίας Μητρώου παραβατικότητας, για πρώτη φορά στη χώρα μας.
Ταυτόχρονα, δημιουργήσαμε ένα νέο σύστημα κυρώσεων και προστίμων που βασίζεται στην αντικειμενικότητα, τη διαφάνεια, τη σαφήνεια και την απλότητα, αλλά και στη ψηφιακή διαχείριση των προστίμων. Σε αυτό το νέο σύστημα προστίμων μάλιστα αντιμετωπίζουμε με ιδιαίτερη αυστηρότητα τις παραβάσεις που αφορούν την μερική απασχόληση, όπως την αδήλωτη και παράνομη υπέρβαση ωραρίου πέραν από το ωράριο που συμφωνήθηκε αρχικά. Σε συνδυασμό με την αύξηση κατά 12% του κόστος των επιπλέον αυτών ωρών, ενισχύουμε την πλήρη απασχόληση (εργασία πλήρους ωραρίου) και αποτρέπουμε τη συστηματική προσφυγή σε καταχρηστικού τύπου συμβάσεις «ψευδο-μερικής» απασχόλησης.
Το αμέσως επόμενο διάστημα, προχωρούμε στην αναβάθμιση και ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ. Ενός καινοτόμου εργαλείου, το οποίο «γεννήθηκε» το 2013 επί της πρώτης θητείας μου στο Υπουργείο Εργασίας. Κι από τότε έχει κερδίσει την αναγνώριση των παραγωγικών, κοινωνικών και ερευνητικών φορέων, αλλά και των ίδιων των εργαζομένων και εργοδοτών της χώρας.
Το νέο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» θα αποτελέσει ένα ψηφιακό άλμα στο μέλλον. Και θα είναι πραγματικά μια τομή στη σχέση πολιτείας, επιχειρήσεων και εργαζομένων, καθώς θα απλοποιήσει δραστικά τις διαδικασίες και τα γραφειοκρατικά βάρη της εργασίας, υποστηρίζοντας έτσι την νέα ανταγωνιστική τροχιά της ελληνικής οικονομίας.
Παράλληλα, θα ενσωματώσει και νέες ψηφιακές λειτουργίες όπως το ψηφιακό ωράριο και την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας.
Στο δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας, πιάνουμε σήμερα το «νήμα» από το 2014, όταν με μια σειρά οργανωτικών και θεσμικών παρεμβάσεων, είχαμε ενισχύσει σημαντικά τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, όπως πιστοποιούσαν και οι αναλογιστικές μελέτες που είχαν τότε καταρτιστεί.
Μεσολάβησε η θέσπιση του ν.4387/2016 (νόμος «Κατρούγκαλου», οι ρυθμίσεις του οποίου σε αντίθεση με τις απαιτήσεις που θέτει η δημογραφική πρόκληση, μειώνουν το βαθμό ανταποδοτικότητας του συστήματος, υποδαυλίζουν την εισφοροδιαφυγή και επιβάλλουν ισχυρά αντικίνητρα παραμονής στην αγορά εργασίας και την ασφάλιση.
Για αυτό το λόγο, προχωρούμε σε μια συνεκτική δέσμη μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό:
- Για τους αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες & αγρότες, αποσυνδέουμε το ασφαλιστικό από τα χρόνια εργασίας, το εισόδημα και τον κατώτατο μισθό, δημιουργώντας ένα νέο, απλό, καινοτόμο και ανταποδοτικό σύστημα ελεύθερης και ευέλικτης επιλογής ασφαλιστικών εισφορών. Κάθε ασφαλισμένος μπορεί να επιλέγει μεταξύ επτά διαφορετικών ασφαλιστικών κατηγοριών και να αλλάζει ελεύθερα την επιλογή του. Στο νέο σύστημα θα υπάρχει μάλιστα πρόνοια για ευνοϊκή μεταχείριση όλων των νεοεισερχόμενων στην ασφάλιση και τω εργαζομένων στον πρωτογενή τομέα.
- Για τους μισθωτούς προχωρούμε σε μια σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και ενισχύουμε το βαθμό ανταποδοτικότητας, προσαρμόζοντας αναλόγως τα ποσοστά αναπλήρωσης. Στόχος είναι η αποτροπή της διαρροής του εργατικού δυναμικού στην αφανή οικονομία και η σημαντική ενίσχυση της πλήρους και ασφαλισμένης απασχόλησης. Δηλαδή του επίσημου εργατικού δυναμικού που συμβάλλει στη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος.
- Για την επικουρική ασφάλιση, σε συμμόρφωση και με την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, αυξάνουμε το ύψος των επικουρικών συντάξεων, ενώ ολοκληρώνουμε την εξυγίανση του συστήματος επικουρικής ασφάλισης με την πλήρη εφαρμογή του συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης που πρώτοι καθιερώσαμε ήδη από το 2014.
- Και σε οργανωτικό επίπεδο, δημιουργούμε τον e-ΕΦΚΑ, ενοποιώντας τα υποστηρικτικά συστήματα του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ για την καλύτερη εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων και την ταχύτερη έκδοση αποφάσεων συνταξιοδότησης.
Με τις αλλαγές αυτές, απεγκλωβίζουμε ένα μεγάλο τμήμα της οικονομίας από τις ναρκοθετημένες περιοχές των αδιέξοδων ρυθμίσεων του παλιού συστήματος και διαμορφώνουμε ένα νέο, αξιόπιστο, απλό και κυρίως αποτελεσματικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, δημόσιο και καθολικό, που θα ενισχύει την απασχόληση και την παραγωγικότητα και κυρίως θα καλλιεργεί την ασφαλιστική συνείδηση.
Επιδίωξή μας είναι, όλοι οι Έλληνες να εμπιστευθούν ξανά την κοινωνική ασφάλιση, να ενταχθούν σε αυτή, να της εμπιστευθούν τους κόπους τους και στο τέλος του ασφαλιστικού τους βίου να γνωρίζουν ότι θα λάβουν μια αξιοπρεπή σύνταξη.
Από την πρώτη μέρα της νέας διακυβέρνησης έχουμε δεσμευτεί στην εμπέδωση υγιών και βιώσιμων συνθηκών για την απρόσκοπτη άσκηση της επιχειρηματικότητας. Με τη δημιουργία ενός απλού και ευέλικτου ρυθμιστικού και οργανωτικού περιβάλλοντος, τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και εν γένει των φορολογικών επιβαρύνσεων στην οικονομία και την εργασία.
Αλλά και την εφαρμογή μέτρων για την ενίσχυση της ποιότητας του ανθρώπινου δυναμικού και τη διασύνδεση των συστημάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας και των επιχειρήσεων.
Σκοπός είναι η πυροδότηση ενός νέου, βιώσιμου κύματος αναπτυξιακών επιδόσεων που θα βασίζονται στις προοπτικές και την απελευθέρωση των καταπιεσμένων δυνατοτήτων του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας.
Από την άλλη, ωστόσο, θέλω να επισημάνω ότι απαιτούμε από όλες ανεξαιρέτως τις επιχειρήσεις να τηρούν στο έπακρο τις υποχρεώσεις τους στα ασφαλιστικά ταμεία, τους εργαζόμενους και την κοινωνία.
Για αυτό το λόγο θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντική την αποκατάσταση όρων νομιμότητας στην αγορά εργασίας.
Γιατί ο σεβασμός στα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων, εκ παραλλήλου με την μέριμνα για την αναβάθμιση της ποιότητας του ανθρώπινου δυναμικού, δεν είναι μόνο μια αυτονόητη υποχρέωση της ευνομούμενης πολιτείας και της υγιούς επιχειρηματικότητας.
Είναι ουσιώδης προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος, δηλαδή τη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας σε ένα νέο «ενάρετο κύκλο» υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, προστιθέμενης αξίας, καινοτομικού δυναμισμού και ανταγωνιστικότητας.
{Το κείμενο αποτελεί μέρος της ομιλίας του Υπουργού Εργασίας στο 23ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ KPMG}
