Του ΧΡΗΣΤΟΥ Ν. ΚΩΝΣΤΑ
Η προστασία της πρώτης κατοικίας πέθανε. Ζήτω η επιδότηση των οικονομικά αδύναμων στην προσπάθεια αποπληρωμής των “κόκκινων στεγαστικών τους δανείων”.
Το περιβόητο νέο «πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας» που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση δεν είναι τίποτε άλλο από ένας νέος πτωχευτικός νόμος ιδιωτών, που θα ισχύσει από την 1η Μαρτίου και θα αντικαταστήσει τον νόμο 3869/2010, που όλοι γνωρίζουν ως «νόμο Κατσέλη».
Αυτό που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ως “προστασία της πρώτης κατοικίας” από τους πλειστηριασμούς για τραπεζικές οφειλές εξεμέτρησε το ζειν. Στο εξής θα υπάρχει ένα θεσμικό πλαίσιο για την οικονομική ενίσχυση αυτών που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα δάνειά τους, με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, με κριτήρια εισοδήματος και συνολικής περιουσίας.
Η κυβέρνηση θεωρεί τον «νόμο Κατσέλη-Δένδια-Σταθάκη» ως «προϊόν της κρίσης» και ανέλαβε την υποχρέωση να δημιουργήσει ένα νέο μοντέλο εξωδικαστικού μηχανισμού για τις οφειλές των ιδιωτών προς τις τράπεζες, που θα μοιάζει πολύ με τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών που λειτουργεί σήμερα για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Αφού απέτυχε στην προσπάθειά της να παρατείνει τον «νόμο Κατσέλη» για 6 έως 12 μήνες, δηλαδή μέχρι τις εκλογές, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προσπαθεί τώρα να παρουσιάσει στους πολίτες τα στεγαστικά επιδόματα του προϋπολογισμού ως «μόνιμο μέτρο» για την προστασία της πρώτης κατοικίας γενικώς, αφού θέλει να συμπεριλάβει στη ρύθμιση όλα τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί με ενέχυρο τη βασική του δανειολήπτη.
Στόχος της κυβέρνησης είναι να αποφύγει τις χρονοβόρες και δαπανηρές δικαστικές διαδικασίες, για την αξιολόγηση των πραγματικών αναγκών και δυνατοτήτων των κόκκινων δανειοληπτών. Για τον λόγο αυτό σχεδιάζει τη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας που θα καταγράφει τα στοιχεία των κόκκινων δανειοληπτών (όπως τα έχουν ήδη επεξεργαστεί οι τράπεζες) η οποία θα προσφέρει -με σχετικό αυτοματισμό και σε συντομότατο χρονικό διάστημα- συγκεκριμένες τυποποιημένες λύσεις. Για τους πολύ φτωχούς δανειολήπτες η λύση μπορεί να είναι και «κούρεμα» της οφειλής αλλά και επιμήκυνση του δανείου, ώστε η δόση να μειώνεται σημαντικά. Επιπλέον -για τους οικονομικά ανίσχυρους δανειολήπτες- το κράτος θα επιδοτεί το 30% της νέας δόσης που θα καθορίζεται από τον Μηχανισμό.
Οι τράπεζες έχουν ήδη ξεκινήσει, από την πλευρά τους, την ολοκληρωμένη ηλεκτρονική καταγραφή των εκκρεμών υποθέσεων του νόμου Κατσέλη, προκειμένου να διαχωριστούν οι περιπτώσεις δανειοληπτών που έχουν κάνει αίτηση ένταξης στον νόμο και έχουν οφειλές σε πάνω από μία τράπεζες.
Η ψηφιοποίηση που έχει ξεκινήσει μέσω ειδικής εφαρμογής στον Τειρεσία επιτρέπει την πλήρη αποτύπωση, όχι μόνο των οφειλών, αλλά και της περιουσιακής κατάστασης των δανειοληπτών.
Τα κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης θα είναι ιδιαίτερα αυστηρά. Στο θέμα αυτό επιμένουν οι δανειστές, ο SSM αλλά και οι τράπεζες. Βασικό κριτήριο θα είναι φυσικά το σημερινό πραγματικό εισόδημα του δανειολήπτη (ή του εγγυητή εφόσον υπάρχει) και η συνολική περιουσιακή του κατάσταση. Πρόκειται ουσιαστικά για τα ίδια κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη και από τα δικαστήρια κατά την εκδίκαση της υπόθεσης για ρύθμιση οφειλών, με τη διαφορά ότι μέσω της πλατφόρμας θα υπάρξει η τυποποίηση των λύσεων και έτσι οι ρυθμίσεις θα είναι ομοιογενείς και δεν θα είναι αποτέλεσμα της διαφορετικής προσέγγισης που μπορεί να έχει κάθε Ειρηνοδικείο.
Κρίσιμη παράμετρος στο νέο σύστημα προστασίας είναι το ύψος της αξίας της πρώτης κατοικίας που θα επιδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Οπως συνήθως συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις κρατικής επιδότησης, οι δικαιούχοι πρέπει να είναι χαμηλών εισοδημάτων (8.000-9.000 ευρώ τον χρόνο με προσαυξήσεις για τους έγγαμους με τέκνα). Η αξία της κατοικίας πρέπει οπωσδήποτε να είναι χαμηλή για να καλύπτει «στοιχειώδεις οικιστικές ανάγκες».
Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι με την κατάργηση του νόμου Κατσέλη, στα τέλη Φεβρουαρίου, καταργείται κάθε προστασία της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς, ενώ στη ζώνη κινδύνου τίθεται πλέον η κατοικία των μεσαίων εισοδηματικών τάξεων.
