του Γιώργου Τσιαμούρα
Είναι δεδομένη η απόφαση της Φορολογικής Διοίκησης να εντατικοποιηθούν οι φορολογικοί έλεγχοι φυσικών και νομικών προσώπων. Οι έλεγχοι αυτοί μέχρι να δημιουργηθούν τα ελεγκτικά κέντρα γίνονται από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών που γνωρίζουμε, Δ.Ο.Υ., Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π για φυσικά πρόσωπα, Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ για νομικά πρόσωπα/Επιχειρήσεις).
Αυτό που είναι σημαντικό αφορά στην τήρηση των φορολογικών νόμων και αποφάσεων, για τις ελεγχόμενες περιόδους αφήνοντας ως αντικείμενο του ελέγχου σημεία που δεν υπάρχουν σαφείς διατάξεις ή που η πράξη παρεκκλίνει από αυτό που είναι φορολογικά αποδεκτό ή που τίθενται ζητήματα ερμηνείας. Παράδειγμα η περίπτωση ιβ Άρθρου 23 Κ.Φ.Ε (Ν. 4172/2013) “Μη εκπιπτόμενες επιχειρηματικές δαπάνες” που αφορά προσωπικές καταναλωτικές δαπάνες και αφορούν δαπάνες ελευθέρων επαγγελματιών.
Επίσης περιπτώσεις αμφισβητήσεων δαπανών επιχειρήσεων από την φορολογική αρχή που κρίνονται ως μη παραγωγικές παρότι έχει κριθεί από την Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών & το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΔΕΔ 471/2019 και ΣτΕ 2963/2013, ΣτΕ 1729/2013, ΣτΕ 1604/2011) ότι ο χαρακτηρισμός μιας δαπάνης ως λειτουργικής είναι απόφαση της επιχείρησης και όχι του ελέγχου, ιδιαίτερα όταν οι δαπάνες αυτές ενσωματώνονται στο κόστος πωληθέντων και από τη διαφορά εσόδου και κόστους προκύπτει το καθαρό κέρδος .
Η επιμελής τήρηση διατάξεων κρίνεται απαραίτητη για να μην εναποθέτει τις ελπίδες δικαίωσης ο ελεγχόμενος σε λόγους πλημμελούς αιτιολογίας από την ελέγχουσα αρχή ή για κάποιο τυπικό λόγο από την Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών.
Όταν προκύπτουν λόγοι τυπικής πλημμέλειας σύμφωνα με τις διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της παρ. 6 του άρθρου 63 του ν. 4174/2013, όπως προστέθηκε με το άρθρο 49 παρ. 5 του ν. 4223/2013 (ΦΕΚ Α 287/31.12.2013) και του άρθρου 4 παρ. 3 της ΠΟΛ 1064/2017 η αρμόδια φορολογική αρχή ενεργεί εκ νέου σύμφωνα με τα οριζόμενα στην απόφαση της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών.
- Σαφώς είναι απαραίτητη προϋπόθεση η τήρηση του άρθρου 22 του Κ.Φ.Ε περί εκπιπτόμενων επιχειρηματικών δαπανών.
- Φυσικά αφορά άλλη εργασία η ενδικοφανής προσφυγή, οι διαδικασίες, ημερομηνίες, πιθανές δυνατότητες αμφισβήτησης της Έκθεσης Ελέγχου με δεδομένη την υποχρέωση προσκόμισης στην Επιτροπή αποδεικτικού υλικού από τον προσφεύγοντα φορολογούμενο διότι η μη προσκόμιση συνιστά λόγο απόρριψης της προσφυγής (άρθρο 65 Ν. 4174/2013).
Κατά των αποφάσεων της ΔΕΔ επιτρέπεται η άσκηση προσφυγής ενώπιον των αρμόδιων Διοικητικών Δικαστηρίων εντός τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίησή τους. Όλες οι ημερομηνίες αυτές διαφοροποιήθηκαν λόγω πανδημίας όπως είναι και λογικό.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Σαφώς δεν γνωρίζουμε την ημέρα που θα εκδοθεί εντολή ελέγχου στην επιχείρηση μας ή το όνομα μας αλλά υπάρχει ανάγκη προετοιμασίας για την πιθανότητα αυτή. Παλαιότερα στις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων υπήρχε η τήρηση ηλεκτρονικού φακέλου (παρ. 11 του άρθρου 4 του N.4093/2012) που περιελάμβανε τα εξής:
- του τελευταίου προσωρινού ισοζυγίου (προσαρμοσμένου) των λογαριασμών όλων των βαθμίδων.
• του οριστικού ισοζυγίου των λογαριασμών όλων των βαθμίδων,
• των ημερολογίων,
• του λογαριασμού 94 ή του βιβλίου αποθήκης
• του βιβλίου απογραφών και ισολογισμού
• του μητρώου παγίων
Από 01/01/2015 που τέθηκε σε εφαρμογή ο Νόμος των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (Ν. 4308/2014) και βάσει του άρθρου 3 του Νόμου αυτού κατονομάζονται τα αρχεία που πρέπει να τηρεί η επιχείρηση.
Για τα φυσικά πρόσωπα χρήσιμη κρίνεται η ύπαρξη αρχείου τραπεζικών κινήσεων που αφορούν μεταφορές κεφαλαίων εκτός των εσόδων που περιλαμβάνονται στις τακτικές αμοιβές τους. Ενδεικτικά δάνειο σε συγγενικό πρόσωπο, μεταφορές ποσών για αγορά ΕΙΧ ή ακινήτου, παραστατικά αγορών χρηματοοικονομικών προϊόντων, τήρηση αρχείου σε περίπτωση αγοραπωλησιών μετοχών, δικαιολογητικά αγορών αμοιβαίων κεφαλαίων που θα προκύπτουν τα μερίδια που αγοράζουμε, βεβαιώσεις αγορών και πωλήσεων ομολόγων κ.α.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ-ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Αφού προκύψει επικοινωνία του αρμόδιου για τον έλεγχο φορολογικού ελεγκτή μας επιδίδεται η “Εντολή Ελέγχου” (άρθρων 23,24,25 και 72 Ν. 4174/2013)
– Υπόδειγμα 1 και η “Γνωστοποίηση δυνατότητας υποβολής εκπρόθεσμων φορολογικών δηλώσεων” (αρθρ. 397,398 παρ. 1 Ν. 4512/2018)
– Υπόδειγμα 2 με την οποία μέχρι την κοινοποίηση του Σημειώματος Διαπιστώσεων μπορούμε να υποβάλλουμε οικειοθελείς τροποποιητικές δηλώσεις και με τον τρόπο αυτό να αποφύγουμε την πληρωμή του 40% του φορολογικού προστίμου (παρ. 1ε αρθρ. 397 Ν. 4512/2018) καθώς και της εκδοθείσας για το θέμα αυτό απόφασης (ΠΟΛ. 1073/2018) .
Στη συνέχεια μας επιδίδονται είτε ταυτόχρονα είτε σε επόμενο χρόνο η “Πρόσκληση”
– Υπόδειγμα 3 να θέσουμε σε διάθεση του φορολογικού ελέγχου εντός πέντε (5) ημερών τα βιβλία και στοιχεία που τηρήθηκαν κατά τις ελεγχόμενες περιόδους κατ΄εφαρμογή των άρθρων 14,23-25 και 66 του Ν. 4174/2013, εφόσον ο ελεγχόμενος είναι επιχείρηση φυσικό ή νομικό πρόσωπο.
Οι πέντε ημέρες σαφώς δεν είναι αρκετές αλλά προσκομίζοντας παραστατικά ή μία αίτηση εξεύρεσης εγγράφων σε τράπεζα π.χ. μας δίνεται παράταση από τις ελεγκτικές υπηρεσίες ικανή να περαιώσουμε την διαδικασία σε εύλογο χρονικό διάστημα. Όταν πρόκειται για επιχείρηση αρκεί η συνεργασία του ελεγχόμενου με μία πρώτη κατάθεση βιβλίων.
Σε περίπτωση ελέγχου φυσικού προσώπου μέσω ανοίγματος λογαριασμών πχ μας επιδίδεται το “Αίτημα Παροχής Πληροφοριών”
– Υπόδειγμα 4 (άρθρ. 14 Ν. 4174/2013) το οποίο συνοδεύεται από κατάσταση κινήσεων, συναλλαγών και πιστώσεων αν πρόκειται για άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών για τις οποίες ζητείται η αιτιολόγηση και η πηγή προέλευσης των ποσών αυτών. Όταν το σύνολο των ποσών που πιστώθηκαν στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς αποκλίνει από τα δηλωθέντα εισοδήματα μας προκύπτει λόγος φορολογικού ελέγχου. Για τους ελέγχους αυτούς εκδόθηκαν πολλές αποφάσεις με τις οποίες δίνονται δυνατότητες αιτιολογίας των πιστώσεων εφόσον δεν πρόκειται για έκνομες συναλλαγές.
Ακολουθεί το στάδιο του ελέγχου μετά την διάρκεια του οποίου εφόσον δεν υποβάλλαμε οικειοθελείς δηλώσεις (Ν. 4512/2018) κατόπιν συμφωνίας με τις ελεγκτικές αρχές για το ύψος των λογιστικών διαφορών, μας επιδίδεται το “Σημείωμα Διαπιστώσεων Ελέγχου”
– Υπόδειγμα 5 (αρθρ. 28 Ν. 4174/2013).
Σε περίπτωση που υποβάλλαμε οικειοθελείς δηλώσεις (Ν. 4512/2018) που το περιεχόμενο των λογιστικών διαφορών συμφωνεί με αυτές του ελέγχου η φορολογική αρχή μας επιδίδει την “Έκθεση ελέγχου προσδιορισμού”
– Υπόδειγμα 6. Στην περίπτωση αυτή ο έλεγχος καταλήγει πως ο ελεγχόμενος υπέβαλλε δηλώσεις πριν την κοινοποίηση Σημειώματος Διαπιστώσεων Ελέγχου που σε αντιπαραβολή με τα αποτελέσματα και τις διαφορές που έχουν προσδιοριστεί από τον έλεγχο δεν προκύπτουν άλλες διαφορές για καταλογισμό φόρου. Δηλαδή συντάσσεται οριστική έκθεση ελέγχου.
Μετά την ημέρα επίδοσης του Σημειώματος Διαπιστώσεων Ελέγχου έχουμε είκοσι (20) ημέρες να υποβάλλουμε υπόμνημα που θα περιλαμβάνει συμπληρωματικά στοιχεία, τυχόν ενστάσεις επί του Σημειώματος Διαπιστώσεων, επίκληση διατάξεων που διέφυγαν του ελέγχου και γενικά κείμενο που θα περιλαμβάνει τις απόψεις μας επί του Σημειώματος που παραλάβαμε.
Τέλος μας επιδίδεται η τελική Έκθεση Ελέγχου με τις συνακόλουθες πράξεις Διορθωτικών Προσδιορισμών του Φόρου ή Προστίμων. Από την ημέρα επίδοσης της Έκθεσης αυτής και των πράξεων Διορθωτικών Προσδιορισμών εφόσον σκοπεύουμε να προσφύγουμε έχουμε τριάντα (30) ημέρες να καταθέσουμε την Ενδικοφανή Προσφυγή στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών.
Παρακάτω ακολουθεί μία λίστα των ανωτέρω βημάτων για πιο σφαιρική και ολοκληρωμένη παρουσίαση. Επισυνάπτονται στο παρόν αντίγραφα του κάθε εγγράφου.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΗΜΑΤΩΝ & ΣΧΕΤΙΚΑ
- Έκδοση Εντολής Ελέγχου – Υπόδειγμα 1
Γνωστοποίηση προς την οντότητα φυσικό ή νομικό πρόσωπο ότι υπόκειται σε έλεγχο. Σύντομη περιγραφή είδους ελέγχου, γνωστοποίηση υπηρεσίας που ασκεί τον έλεγχο, κοινοποίηση στοιχείων επικοινωνίας με τον/την αρμόδιο/α ελεγκτή. - Γνωστοποίηση δυνατότητας υποβολής εκπρόθεσμων φορολογικών δηλώσεων Ν.4512/2018 – Υπόδειγμα 2
Γνωστοποίηση δυνατότητας οικειοθελούς υποβολής φορολογικής δήλωσης μετά από επικοινωνία με τον ελεγκτή προκειμένου για την δήλωση μη δηλωθέντων προ του ελέγχου εισοδημάτων. - Πρόσκληση για παράδοση βιβλίων & στοιχείων – Υπόδειγμα 3
Κοινοποίηση πενταήμερης προθεσμίας για παράδοση βιβλίων και στοιχείων στην φορολογική αρχή για τα ελεγχόμενα έτη. - Αίτημα Παροχής Πληροφοριών – Υπόδειγμα 4
[Φυσικά πρόσωπα] Κοινοποίηση στην περίπτωση ανοίγματος τραπεζικών λογαριασμών βάσει του οποίου Αιτήματος το φυσικό πρόσωπο καλείται να αιτιολογήσει συγκεκριμένες πρωτογενείς πιστώσεις/καταθέσεις. - Σημείωμα Διαπιστώσεων Ελέγχου – Υπόδειγμα 5
[Εφόσον δεν έχει υποβληθεί φορολογική δήλωση Ν.4512/2018 – Βήμα 2] Κοινοποιούνται από τον ελεγκτή οι προκύπτουσες λογιστικές διαφορές του φορολογικού ελέγχου. 20 ημέρες μετά την κοινοποίησή του για ενστάσεις ή/και σημειώσεις του φορολογούμενου.
- Έκθεση Ελέγχου προσδιορισμού φόρου – Υπόδειγμα 6
[Εφόσον έχει υποβληθεί φορολογική δήλωση Ν.4512/2018 – Βήμα 2] Κοινοποίηση των λογιστικών διαφορών βάσει των συμπληρωματικών δηλώσεων που υποβλήθηκαν από τον φορολογούμενο.
- Τελική Έκθεση Ελέγχου και πράξεις προσδιορισμού φόρου των διαφορών
Κοινοποίηση οριστικών διαφορών του ελέγχου συνοδευόμενες από Διορθωτικές Πράξεις Προσδιορισμού Φόρου & Πρόστιμα. 30 ημέρες προθεσμία για προσφυγή κατά της έκθεσης και των πράξεων του φόρου στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών.
{Ο κος Τσιαμούρας Γιώργος είναι partner της εταιρείας μας TLS ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Ε.Ε.}
Το ανωτέρω άρθρο ενημερωτικού & πληροφοριακού χαρακτήρα δεν απαρτίζει εξατομικευμένες φοροτεχνικές συμβουλευτικές υπηρεσίες.
{George Tsiamouras, TLS Tax Advisory}
