Τα δύο νέα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα σε Νότιες Κυκλάδες και Ιόνιο που ανακοίνωσε τη Δευτέρα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση έως τις 22 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία.
Πρόκειται για δίκτυα διασυνδεδεμένων προστατευόμενων περιοχών, που η δημιουργία τους προσφέρει σημαντικά πρόσθετα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μέχρι σήμερα μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, κυρίως λόγω της ολιστικής οικολογικής, διοικητικής και κοινωνικοοικονομικής προσέγγισης.
Δεδομένης ωστόσο της διπλωματικής έντασης με τη Λιβύη αλλά και την Τουρκία για τις Θαλάσσιες Ζώνες, η ανακοίνωση του πρωθυπουργού δείχνει εμφατικά πως η ελληνική πλευρά θεωρεί ανυπόστατο το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου δήλωσε: «Τα δύο νέα εθνικά θαλάσσια πάρκα αποσκοπούν στην αποτελεσματική προστασία των θαλασσών μας και τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας της Πατρίδας μας. Η έκτασή τους σε Ιόνιο και Νότιες Κυκλάδες υπερβαίνει συνολικά τις αρχικές δεσμεύσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, προσεγγίζοντας τα 27.500 τ.χλμ. Με τη θέσπισή τους, επιτυγχάνουμε αφ’ ενός την προστασία άνω του 35% των χωρικών υδάτων της χώρας μας, αφ’ ετέρου τον ευρωπαϊκό στόχο της χώρας μας πολύ νωρίτερα από το 2030.
»Έτσι προστατεύουμε πιο αποτελεσματικά τα οικοσυστήματα στα δύο πελάγη μας, τον μοναδικό αυτόν φυσικό πλούτο της Πατρίδας μας, που ανήκει σε όλους μας. Είναι η πρώτη φάση: η κυβέρνησή μας θα συνεχίσει να θεσμοθετεί και νέα Θαλάσσια Πάρκα σε άλλες περιοχές του Αιγαίου, με περιβαλλοντική συνοχή, καθώς η θάλασσα και τα είδη που φιλοξενεί είναι αναπόσπαστο στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας. Οφείλουμε να τη διαφυλάσσουμε και να την παραδώσουμε στα παιδιά μας, στις επόμενες γενεές, όπως ακριβώς τη βρήκαμε: γεμάτη ζωή».
Η αντίδραση της Άγκυρας
Σε επίσημη ανακοίνωση για τα θαλάσσια πάρκα που εξήγγειλε η Ελλάδα προχώρησε το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, όπου μεταξύ άλλων τονίζει ότι οι ελληνικές ανακοινώσεις για το περιβάλλον «δεν μπορούν να αποδώσουν κανένα αποτέλεσμα για το καθεστώς ορισμένων νησιών» και προαναγγέλλει την ανακοίνωση από τουρκικής πλευράς έργων «που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές τις επόμενες ημέρες».
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
Δύο Θαλάσσια Πάρκα, το ένα στο Αιγαίο Πέλαγος και το άλλο στο Ιόνιο Πέλαγος, ανακηρύχθηκαν από την Ελλάδα στις 21 Ιουλίου 2025.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση αυτής της πρωτοβουλίας από την Ελλάδα πέρυσι, το Υπουργείο μας επανέλαβε σε δήλωση που εκδόθηκε στις 9 Απριλίου 2024 ότι τα Θαλάσσια Πάρκα που θα ανακηρυχθούν στο Αιγαίο Πέλαγος δεν θα έχουν νομικές συνέπειες στο πλαίσιο διασυνδεδεμένων ζητημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με γεωγραφικούς σχηματισμούς των οποίων η ιδιοκτησία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες. Τα σημεία αυτής της δήλωσης παραμένουν σε ισχύ σήμερα.
Οι μονομερείς ενέργειες θα πρέπει να αποφεύγονται σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και η Μεσόγειος. Το διεθνές ναυτικό δίκαιο ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών σε αυτές τις θάλασσες, συμπεριλαμβανομένων και περιβαλλοντικών ζητημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσουμε ότι η χώρα μας, ως παράκτιο κράτος στο Αιγαίο Πέλαγος, είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα.
Από την άλλη πλευρά, επαναλαμβάνουμε ότι, όπως και στο παρελθόν, οι προσπάθειες αξιοποίησης παγκόσμιων αξιών όπως η προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο διασυνδεδεμένων προβλημάτων του Αιγαίου και ζητημάτων που αφορούν το καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βράχων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες δεν θα αποδώσουν κανένα αποτέλεσμα σήμερα.
Η Τουρκία θα ανακοινώσει επίσης τα έργα της που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές τις επόμενες ημέρες.
Θα θέλαμε να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία για να δηλώσουμε ότι η Τουρκία διατηρεί τη θέση της ότι θα πρέπει να υιοθετηθεί μια ειλικρινής και ολοκληρωμένη προσέγγιση για την επίλυση των ζητημάτων με βάση το διεθνές δίκαιο, την ισότητα και την καλή γειτονία, στο πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία της 7ης Δεκεμβρίου 2023, η οποία αντικατοπτρίζει το πνεύμα που επιθυμούν να διατηρήσουν και οι δύο πλευρές στις σχέσεις τους με την Ελλάδα.
Η απάντηση του Υπουργείου Εξωτερικών
Στην απάντησή του το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνει πως τα θαλάσσια πάρκα ιδρύονται «με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας», ενώ χαρακτηρίζονται «εντελώς ανεδαφικές» οι τουρκικές αναφορές σε «κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες»:
Η καθιέρωση των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο Πέλαγος γίνεται με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας.
Αναφορές σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες είναι εντελώς ανεδαφικές.
Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα.
Η Ελλάδα τάσσεται παγίως υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία, με στόχο τη διευθέτηση της μοναδικής ελληνοτουρκικής διαφοράς, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών.
Η άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
