της Νάντιας Σταυροπούλου
Στο τρίπτυχο Εργασία-Οικονομία-Τουρισμός που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση ως συνέπεια του lockdown λόγω του κορωναιού, και ύστερα από τις προτάσεις μου προς την Κυβέρνηση για την Οικονομία 13/4 , για τον Τουρισμό 22/4, δημοσιεύω σήμερα 3/7/20 και την παρούσα για την Οικονομία, τον τουρισμό, την Εργασία.
  • ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΌΛΩΝ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΉ ΤΟΥΣ ΣΕ ΠΥΛΩΝΕΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΙΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.
Το σοκ της πανδημίας, οι διακρατικές μας σχέσεις και εξαρτήσεις από οργανισμούς και διαδικασίες, αλλά και οι εξαρτήσεις μας από συγκεκριμένους τομείς για να σταθούμε “όρθιοι” σε περίπτωση κινδύνου, χτύπησαν το καμπανάκι στην χώρα μας οτι κάτι μας έχει ξεφύγει. Οτι μάλλον πιαστήκαμε σε διαχρονικά λανθάνουσα πορεία. Οτι το ενδιαφέρον μας για μια ισχυρή οικονομία, μάλλον δεν έχει την απαιτούμενη βάση.
Γιατί; Διότι το οικοδόμημα της οικονομίας της χώρας μας στηρίζεται κυρίως σε έναν πυλώνα, αυτόν του Τουρισμού. Όσο πιο καλά πάει ο Τουρισμός μια χρονιά, τόσο μεγαλύτερη είναι η διάμετρος του πυλώνα αυτού, τόσο καλύτερα κρατά το οικοδόμημα της οικονομίας μας.
Τί γίνεται όμως αν μια χρονιά μειωθεί δραματικά η διάμετρος αυτή; Πώς θα μπορέσει να κρατήσει το οικοδόμημα της οικονομίας της χώρας;
Αυτό που πρέπει να κάνουμε λοιπόν, στον τομέα της οικονομίας και συγκεκριμένα  την εξάρτηση μεγάλου μέρους της από τον τουρισμό, αφού η αναμέτρησή μας με τον κορωναιό μας έδειξε και τις δυνατότητες που έχουμε ως λαός, αλλά και τις αδυναμίες μας, είναι αναδιάταξη.
Ή μάλλον, ανασυγκρότηση, αφού σήμερα καλούμαστε να μαζέψουμε τις δυνάμεις μας μετά την μάχη με τον κορωναιό και τις συνέπειές της.
Έτσι, ώστε να πετύχουμε την σταθερότητα του οικοδομήματος της οικονομίας κατ’ αρχάς, και στην συνέχεια την ενδυνάμωση των πυλώνων σταθερότητας για την ασφαλή ανάπτυξη της οικονομίας μας.
Ποιοί είναι όμως οι επιπλέον πυλώνες που πρέπει να μπουν, ή να ενισχυθούν για να στηρίξουν το οικοδόμημα της οικονομίας της χώρας μας;
Μα φυσικά, αυτοί στους οποίους έχουμε δυνατότητες, συγκριτικό πλεονέκτημα, αλλά δεν τους έχουμε εκμεταλλευτεί όσο μπορούμε ή όσο θα έπρεπε. Και τώρα, ως αποτέλεσμα της κρίσης της πανδημίας, παρουσιάζεται ολοφάνερα η ανάγκη ενδυνάμωσής τους και μάλιστα άμεσα.
Σύμφωνα με την μελέτη της Mckinsey

1)McKinsey, 2011: “Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά ” παρουσιάζονται οι τομείς στους οποίους η χώρα μας έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα, τρόποι αξιοποίησής τους και διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας.

https://www.mckinsey.com/featured-insights/europe/greece-10-years-ahead

Οι τομείς αυτοί είναι:

    Κύριοι Κλάδοι:

●Τουρισμός

●Ενέργεια

●Βιομηχανία – μεταποίηση τροφίμων

●Αγροτική παραγωγή-Γεωργικές καλλιέργειες

●Λιανικό και χονδρικό εμπόριο

Αναδυόμενοι Κλάδοι:

●Παραγωγή γενοσήμων φαρμάκων

●Ιχθυοκαλλιέργειες

●Ιατρικός τουρισμός

●Φροντίδα για την 3η ηλικία και τους χρόνια ασθενείς

●Δημιουργία περιφερειακών διαμετακομιστικών κόμβων

●Διαχείριση αποβλήτων

●Δευτερεύοντες αναδυόμενοι αστέρες στους οποίους συμπεριλαμβάνονται : ●εξειδικευμένες κατηγορίες τροφίμων και ●δημιουργία στοχευμένων προγραμμάτων κλασσικών σπουδών.

Σχετικές επίσης, είναι οι παρακάτω έρευνες:

2) ΜcKinsey, 2014: Education to Employment: Getting Europe’s Youth Into Work. Για την σημαντικότητα των δεξιοτήτων και την άμεση σχέση εκπαίδευσης και των πραγματικών αναγκών αγοράς εργασίας.

https://www.mckinsey.com/industries/social-sector/our-insights/converting-education-to-employment-in-europe

3)  ΙΟΒΕ,  8/7/2017: Τεράστια αύξηση των άνεργων πτυχιούχων στα χρόνια της κρίσης.

4)Τα ΝΈΑ: Εκπαίδευση (και) για ανάπτυξη

Νίκος Βεττας Γεν. Δντης ΙΟΒΕ, Καθηγητής Ο.Π.Α. 

και στις οποίες έχω στηρίξει σχετικές αναπτυξιακές μου προτάσεις σε τομείς στους οποίους η χώρα μας έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα και τις οποίες έχω διαβιβάσει στην Κυβέρνηση
Επιγραμματικά αυτές είναι:
● Στον τομέα εκπαίδευσης :

” Ένταξη μαθημάτων που έχουν σχέση με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της χώρας μας στην Β’θμια εκπαίδευση. -Διασύνδεσή τους με τις προοπτικές- δυνατότητες ανάπτυξης και διαμορφούμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας.- Προοπτικές από την ένταξή τους στην Γ’θμια εκπαίδευση. •Πολιτισμός •Τουρισμός •Ναυτιλία •Επιχειρηματικότητα  •Ενέργεια  •Αγροτική Ανάπτυξη •Τεχνολογία.”

 Στόχος: μείωση των ανέργων, των αποδήμων πτυχιούχων και διαμόρφωση της αγοράς εργασίας, εκεί που μπορεί να δημιουργηθεί επί πλέον χώρος.

● Στον τομέα Τουρισμού – Πολιτισμού

” Η συμβολή της αυτοδιοίκησης στην οικονομική ανάπτυξη μέσα από την ανάδειξη και ενίσχυση του πολιτισμού και τουρισμού.”

● Στον τομέα Αγροτικής Ανάπτυξης

” Η συμβολή της αυτοδιοίκησης στην οικονομική ανάπτυξη μέσα από την ενίσχυση της νεανικής αγροτικής επιχειρηματικότητας.- smart enterprise villages.”

Επίσης, όσον αφορά τους τομείς:
•Βιομηχανία – μεταποίηση τροφίμων και

•Αγροτική παραγωγή-Γεωργικές καλλιέργειες

που κατατάσσονται σύμφωνα με την έτευνα της McKinsey “Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά” στην 3η και 4η θέση αντίστοιχα των κύριων τομέων στους οποίους η χώρα μας έχει συγκριτικό πλεονέκτημα και δυνατότητα ανάπτυξης, σχετικός είναι ο παρακάτω σύνδεσμος με συνέντευξή στο liberal.gr, του φαρμακοποιού Γιώργου Κορρέ, που εξηγεί οτι στην ευλογημένη μας Ελλάδα, τα 6.500 βότανα, μπορούν να γίνουν η νέα βαριά βιομηχανία της χώρας.
Στα δυνατά σημεία της χώρας μας, επίσης, πρέπει να προσθέσουμε το πολύ πρόσφατο σημαντικό έργο του τελευταίου έτους στην
Ηλεκτρονική διακυβέρνηση, που επιτεύχθηκε πολύ μετά την σχετική έρευνα της McKinsey.
Όμως, δεν κάναμε ως χώρα όσα υποδείκνυε η έρευνα της McKinsey πριν σχεδόν 10 χρόνια, ήρθε επιπρόσθετα και η πανδημία, για να μας δείξει πόσο πολύτιμο χρόνο χάσαμε και να μας “επιτάξει” να επισπεύσουμε τις ενέργειές μας στην κατεύθυνση ενδυνάμωσης των τομέων στους οποίους έχουμε την δυνατότητα, προκειμένου να πετύχουμε μια σταθερή και βιώσιμη οικονομία.
Ας έχουμε επίσης, στο πίσω μέρος του μυαλού μας, ως παράγοντα που επιβεβαιώνει και ενισχύει την ανάγκη επίσπευσης των ενεργειών μας στην κατεύθυνση ενδυνάμωσης των τομέων στους οποίους έχουμε αυτή την δυνατότητα, το γεγονός οτι είναι πολύ πιθανόν να έρθουμε αντιμέτωποι με ένα 2ο κύμα πανδημίας, ή μια άλλη πανδημία, ή επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής ή μία εκτροπή της παγκόσμιας οικονομίας. Παράγοντες απρόβλεπτους, εξωγενείς, για τους οποίους θα πρέπει να είμαστε όσο καλύτερα γίνεται προετοιμασμένοι.
Σχετικό είναι το άρθρο του in.gr
  • Η στρατηγική αμηχανία για την επόμενη μέρα”, στο οποίο δίνεται έμφαση στην ανάληψη στρατηγικής πρωτοβουλίας για ένα νέο τεχνολογικό, παραγωγικό και τελικά κοινωνικό υπόδειγμα που όχι μόνο θα αντισταθμίσει τις επιπτώσεις της ύφεσης αλλά και θα προετοιμάζει για επόμενες προκλήσεις όπως αυτή της επερχόμενης κλιματικής καταστροφής.
  • “Όλα αυτά εξηγούν και την παγκόσμια στρατηγική αμηχανία για την επόμενη μέρα, έκφραση της οποίας είναι και το άγχος για την «επανεκκίνηση» σε διάφορες χώρες, ακόμη και χωρίς εγγυήσεις ότι έχει ξεπεραστεί ο κίνδυνος.

    Τα κράτη συνειδητοποιούν ότι ζούμε μια ιστορική τομή σε εξέλιξη και ταυτόχρονα αδυνατούν να κάνουν το στρατηγικό στοχασμό  που απαιτεί η αναγκαία αναζήτηση ενός νέου «παραδείγματος», την ώρα που ζουν με το φόβο μεγάλων κοινωνικών εκρήξεων είτε εάν δεν φανούν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της πανδημίας είτε εάν αφήσουν να ξεδιπλωθούν πλήρως οι κοινωνικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης.

    Γι’ αυτό το λόγο και ενώ χρησιμοποιούν στη μέγιστη κλίμακα εργαλεία ήδη διαθέσιμα, π.χ. όλα τα πακέτα στήριξης ανέργων κλπ, όταν έρχεται η ώρα να πάρουν πολιτικές αποφάσεις για τολμηρά μέτρα, αυτά κυρίως έχουν τη μορφή ρητορικών επικλήσεων π.χ. ενός νέου New Deal όχι όμως και την αντίστοιχη συγκεκριμενοποίηση των μέτρων που θα το έκαναν πράξη. Όταν έρχεται η ώρα των μέτρων αυτά περιορίζονται στα γνωστά πλαίσια των φοροελαφρύνσεων, των πακέτων στήριξης, των άμεσων και έμμεσων επιδοτήσεων και όχι της ανάληψης στρατηγικής πρωτοβουλίας για ένα νέο τεχνολογικό, παραγωγικό και τελικά κοινωνικό υπόδειγμα που όχι μόνο θα αντισταθμίσει τις επιπτώσεις της ύφεσης αλλά και να προετοιμάζει για επόμενες προκλήσεις όπως αυτή της επερχόμενης κλιματικής καταστροφής.”

Βλέπουμε λοιπόν, οτι πρέπει να αναλάβουμε την στρατηγική πρωτοβουλία να καταρτίσουμε αυτό το νέο πλαίσιο για να επιτύχουμε “ένα νέο τεχνολογικό, παραγωγικό και τελικά κοινωνικό υπόδειγμα που όχι μόνο θα αντισταθμίσει τις επιπτώσεις της ύφεσης αλλά και να προετοιμάζει για επόμενες προκλήσεις όπως αυτή της επερχόμενης κλιματικής καταστροφής.”

Τί θα πρέπει να περιλαμβάνει η κατάρτιση αυτού του νέου στρατηγικού αναπτυξιακού πλαισίου το οποίο και θα αντισταθμίζει τις συνέπειες της ύφεσης και θα προετοιμάζει για επόμενες προκλήσεις;

 

1) Έμφαση σε όλους τους τομείς στους οποίους ως χώρα έχουμε ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα και η ενδυνάμωσή τους θα αποτελέσει τους νέους πυλώνες σταθερότητας και ανάπτυξης της οικονομίας μας.

 

2) Χάραξη κοινών πολιτικών που θα αγκαλιάζουν και θα υποστηρίζουν την υλοποίηση δράσεων που λειτουργούν ως πυλώνες σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης.

 

3) Αξιοποίηση των αντίστοιχων χρηματοδοτικών εργαλείων.

 

https://www.insider.gr/eidiseis/oikonomia/136938/dramatikes-problepseis-gia-anergia-apo-192-eos-216-fetos-logo-koronoioy

 

Αξιοσημείωτη είναι η σύμπλευση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην κατεύθυνση της κυβερνητικής πολιτικής και αξίζει ιδιαίτερη αναφορά. Παραδείγματα όπως δωρεές προσώπων, ιδρυμάτων, οργανισμών, τραπεζών, δωρεάν προβολή ενημερωτικών – διαφημιστικών μηνυμάτων, κ.ά. αναδεικνύονται  πολύτιμα σε κρίσιμες στιγμές.

Οι τράπεζες, επίσης, στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, μπορεί να “βάζουν πλάτη” με ειδικές διευκολύνσεις για την στήριξη του τουρισμού στο κρίσιμο διάστημα από το τρέχον μέχρι το επόμενο καλοκαίρι του 2021 με κινήσεις όπως αυτή της Eurobank,

https://money-tourism.gr/quot-pagonei-quot-eurobank-tin-exoflisi-kefalaioy-to-telos-2021-sta-xenodocheia-ti-tha-ginei-ta-quot-kokkina-quot-daneia/ αλλά πόσες τράπεζες μπορούν να το κάνουν αυτό, για πόσο διάστημα και με τί δυνατότητα να ξαναβάλουν πλάτη άν για οποιοδήποτε λόγο ξαναχρειαστεί;

Γι αυτό, θα πρέπει να δώσουμε έμφαση στους τομείς που μπορούν να στηρίξουν την οικονομία της χώρας και να πετύχουμε οπωσδήποτε την ενίσχυση του πρωτογενή τομέα, ιδίως την ενίσχυση της αγροτικής επιχειρηματικότητας, η οποία και περισσότερες θέσεις εργασίας θα προσφέρει, ιδίως τώρα που είναι πιθανόν να χαθούν κάποιες από την εστίαση και τον τουρισμό, και θα συμβάλει στην εθνική οικονομία σε ποσοστό 20% και πλέον.

https://www.in.gr/2020/05/16/economy/oikonomikes-eidiseis/lazaridis-o-protogenis-tomeas-mporei-na-prosferei-stin-ethniki-oikonomia-pano-apo-20-tou-aep/

  • Τώρα είναι η κατάλληλη ώρα, η συγκυρία, αλλά και η ανάγκη, να αξιοποιήσουμε και όλα τα υπόλοιπα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, εκτός από τον Τουρισμό. Τον Πολιτισμό μας, την Ναυτιλία μας, τον Ενεργειακό μας πλούτο, την Βιομηχανία – μεταποίηση τροφίμων, την Αγροτική παραγωγή και τις Γεωργικές καλλιέργειες, το Λιανικό και χονδρικό εμπόριο κ.α, και σε συνδυασμό με τις δυνατότητες του ψηφιακού μετασχηματισμού, να βοηθήσουμε την χώρα μας να βγει γρήγορα από την ύφεση και να καταστεί μονίμως ισχυρή και αυτοδύναμη.

Τελειώνοντας, θέλω να σας μεταφέρω το κλείσιμο ενός Συνεδρίου το οποίο παρακολούθησα πριν 10 +  χρόνια στην Θεσσαλονίκη, και είχε σχέση με συμβουλές ειδικών στην διαχείριση περιουσιακών στοιχείων κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης που ξεκινούσε στην χώρα μας.

Όλοι οι εισηγητές ήταν Άγγλοι.

Ο τελευταίος μας είχε πει:

“Ακόμα κι αν δεν θυμάστε τίποτα από όσα ακούσατε σήμερα εδώ, σας παρακαλώ πάρα πολύ να θυμάστε πολύ καλά για πάντα αυτό:

  • Ζωγράφισε έναν κύκλο και στην μέση χάραξε έναν σταυρό. Όλη σας η περιουσία είναι αυτός ο κύκλος. Και αποτελείται από αυτά τα τέσσερα κομμάτια: Μετρητά, Ακίνητα, Χρυσό, Μετοχές. Πρέπει πάντοτε, μα πάντοτε να τα έχετε μοιρασμένα σε αυτά τα τέσσερα είδη. Μήν κάνετε ποτέ, μα ποτέ το λάθος να τα συγκεντρώσετε  όλα σε ένα είδος, ακόμη κι αν νομίζετε οτι αυτό θα είναι προς όφελός σας, γιατί χρειάζεται να έχετε ανά πάσα στιγμή ευελιξία.*

 

Πόσο χρήσιμα λόγια σε επίπεδο ατομικής οικονομικής διαχείρισης, σύμφωνα με τον στόχο του συνεδρίου, αλλά και πόση απήχηση βρίσκουν επίσης και σε θέματα οικονομικής πολιτικής, σε επίπεδο χώρας !

 

Στρατηγική ανασυγκρότηση για ανάπτυξη λοιπόν, είναι ο αμέσως επόμενος στόχος, μετά την υποδειγματική διαχείριση της Κυβέρνησης στην υγειονομική κρίση και το άνοιγμα του τουρισμού σε δύσκολες συνθήκες.

 

{Η κυρία Νάντια Σταυροπούλου είναι Σύμβουλος Ανάπτυξης στην Επιτροπή Παιδείας &Απασχόλησης EUW τ.Στέλεχος Διοίκησης ΑΕΙ}