Άρθρο του Μιχάλη Μάρκου, MBA* Διευθυντικό Στέλεχος-Σύμβουλος Επιχειρήσεων & Καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων/Marketing
Όταν αναφερόμαστε σε διακρίσεις, εννοούμε τον αδικαιολόγητο διαχωρισμό ατόμων με βάση τις ομάδες, τις τάξεις ή άλλες κατηγορίες στις οποίες ανήκουν ή θεωρούνται ότι ανήκουν.
Όπως στην κοινωνία έτσι και στον χώρο εργασίας έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα διακρίσεων. Όλοι οι εργαζόμενοι δικαιούνται ισότιμη μεταχείριση όσον αφορά την πρόσληψη, τις συνθήκες εργασίας, την προαγωγή, την αμοιβή, την πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση, τις επαγγελματικές συντάξεις και την λύση της σύμβασης εργασίας.
Βάση νόμων (Ν. 3304/2005, Ν. 4443/2016, Ν.3896/2010, κα) οι εργοδότες απαγορεύεται να εφαρμόζουν διακριτική μεταχείριση σε βάρος των εργαζομένων όσον αφορά, το φύλο, τη φυλετική/εθνοτική καταγωγή, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις, την αναπηρία, την ηλικία και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Οι μορφές διακρίσεων που υπάρχουν είναι η άμεση διάκριση, η έμμεση διάκριση, η παρενόχληση, η εντολή για εφαρμογή διακριτικής μεταχείρισης και η θυματοποίηση. Άμεση διάκριση γίνεται όταν ο εργοδότης κακομεταχειρίζεται ένα άτομο με βάση το φύλο, τη φυλετική/εθνοτική καταγωγή, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις, την αναπηρία, την ηλικία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Έμμεση διάκριση γίνεται στην περίπτωση όπου μια πρακτική, μια πολιτική ή ένας κανόνας που ισχύει για όλους έχει αρνητικές επιπτώσεις σε συγκεκριμένη ομάδα ατόμων, ενώ η παρενόχληση είναι κάθε ανεπιθύμητη συμπεριφορά, εκφοβισμός ή άλλη συμπεριφορά που συνεπάγεται ένα εχθρικό εργασιακό περιβάλλον. Η εντολή για εφαρμογή διακριτικής μεταχείρισης υπάρχει όταν ένα άτομο παρακινεί ένα άλλο άτομο να προβεί σε διακρίσεις σε βάρος κάποιου άλλου (ηλικιακή διάκριση πχ. έως 40 ετών, ή διάκριση φύλου πχ. μόνο γυναίκες, κοκ). Τέλος, θυματοποίηση υπάρχει όταν προϊστάμενοι ή συνάδελφοι προβαίνουν σε αντίποινα επειδή έγινε καταγγελία για διακριτική μεταχείριση.
Στην Ελλάδα του σήμερα υπάρχουν ακόμα φαινόμενα διακρίσεων στον εργασιακό χώρο, παρόλο που έχουν πραγματοποιηθεί τεράστια βήματα προόδου από τις αρχές του 2000 και από την κοινωνία αλλά και από την πλευρά των ίδιων των επιχειρήσεων. Βέβαια, οι αρνητικές προκαταλήψεις και οι στάσεις ακόμη εξακολουθούν να υπάρχουν και η διαδρομή που πρέπει να διανυθεί ως κοινωνία & επιχειρηματικό περιβάλλον, περιλαμβάνουν ακόμη αρκετά στάδια έως την πλήρη εξάλειψη τους.
Σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις & οργανισμοί ενσωματώνουν στην κουλτούρα τους (και στα πλαίσια της σωστής & ηθικής εταιρικής διακυβέρνησης), πρωτοβουλίες και πρακτικές που κινούνται προς την κατεύθυνση της πλήρους εξάλειψης των όποιων διακρίσεων, με απώτερο σκοπό να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον εργασίας που σέβεται και προάγει τη διαφορετικότητα και την ισότητα μεταξύ των εργαζομένων τους. Η βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος, όπου όλοι έχουν ίσες ευκαιρίες και αξιολογούνται αποκλειστικά από την εργασία τους, αποτελεί βασική παράμετρο τόσο για την ίδια την αποδοτικότητα της εργασίας, τα επίπεδα ικανοποίησης των ίδιων των εργαζομένων αλλά και για την διατήρηση και προσέλκυση νέων ταλέντων/υποψηφίων (ειδικότερα από τις νέες γενιές Z και Millenials).
Ένα σημαντικό εργαλείο για την εξάλειψη των διακρίσεων, είναι η συνεχής εκπαίδευση & ενημέρωση των εργαζομένων αλλά και όλων των εμπλεκόμενων stakeholders στο κόσμο των επιχειρήσεων. Επίσης χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας της κοινωνίας και αλλαγή στάσεων & αντιλήψεων. Η λειτουργία ενός κοινωνικού συστήματος, εξαρτάται από τις αξίες, τους κανόνες και τις πρακτικές που χρησιμοποιούν οι πολίτες της σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής (και επαγγελματικής) επικοινωνίας και δραστηριοποίησής τους. Οπότε, σε ατομικό επίπεδο θα πρέπει να αλλάξουμε τον εαυτό μας και τον τρόπο σκέψης μας. Θα πρέπει να αναπτύξουμε τη συναισθηματική μας νοημοσύνη και να ενδιαφερθούμε για τον συνάνθρωπό μας (όποιος και αν είναι). Ιδανικά, χρειάζεται ένας καινούργιος Διαφωτισμός για να εξαλείψουμε τέτοιες στάσεις & συμπεριφορές. Σύμφωνα με τον Καντ, «Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του, για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος. Ανωριμότητα είναι η αδυναμία να μεταχειρίζεσαι το νου σου χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου». Χρειάζεται, επομένως, να συνειδητοποιήσουμε ότι η συστηματική επένδυση στην πνευματική και συναισθηματική μας καλλιέργεια, αποτελούν λύσεις για την εξάλειψη φαινομένων διακρίσεων στον εργασιακό χώρο. Από την πλευρά των επιχειρήσεων, θα πρέπει να συνεχίσουν να καλλιεργούν μια εταιρική κουλτούρα εξάλειψης των διακρίσεων με αντικειμενικό σκοπό την δημιουργία ενός ευχάριστου, ανταγωνιστικού, αξιοκρατικού, και ίσων ευκαιριών, εργασιακού περιβάλλοντος.
