Ενεργειακός εφιάλτης πάνω από την Ευρώπη. Αυτή είναι η εικόνα που επικρατεί αυτές τις μέρες και προκαλεί πλέον διαρκώς κλιμακούμενη ανησυχία σε ολόκληρη την ήπειρό μας και, βεβαίως, στη χώρα μας.
Την Τρίτη 30 Αυγούστου στη Γερμανία οι τιμές αναφοράς για το ηλεκτρικό ρεύμα έσπασαν για πρώτη φορά το φράγμα των 1.000 ευρώ ανά μεγαβατώρα για συμβόλαια του επόμενου έτους αγγίζοντας τα 1.050 ευρώ με αύξηση έως και 6,6%. Η τιμή αυτή είναι κρίσιμη όχι μόνο για τη Γερμανία, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη, δεδομένου ότι χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς για ολόκληρη την ήπειρό μας.
Την ίδια μέρα η ρωσική εταιρεία Gazprom ενημέρωσε τη γαλλική εταιρεία κοινής ωφέλειας Engie ότι μειώνει άμεσα τις παραδόσεις φυσικού αερίου λόγω κάποιας – πιθανότατα προσχηματικής –διαφωνίας σχετικά με την εφαρμογή κάποιων συμβάσεων.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο ήδη ταλανίζεται από πληθωρισμό άνω του 10%, το ανώτατο όριο των τιμών ενέργειας θα αυξηθεί κατά 80% από τον Οκτώβριο, με συνέπεια από τις 1.971 στερλίνες ετησίως ανά μέσο νοικοκυριό να φτάσει τις 3.549, ενώ στη συνέχεια οι προβλέψεις μιλούν για πάνω από 4.000 στερλίνες τον Ιανουάριο και μέχρι 6.000 την άνοιξη.
Η βασική αιτία της μετεωρικής ανόδου των τιμών άλλωστε οφείλεται στη συνεχή μείωσητης προσφοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία, η οποία, όπως προβλέπουν όλοι οι οικονομικοί και πολιτικοί αναλυτές, θα ενταθεί ενόψει του χειμώνα με στόχο να προκαλέσει ασφυξίασε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ενισχύσεις ή κοινωνική αναταραχή;
Η προοπτική αυτή εκτιμάται ότι θα επιφέρει ένα βαρύτατο σύνολο συνεπειών για τα νοικοκυριά και πλέον ειδικοί προειδοποιούν ότι υπάρχει άμεση ανάγκη ενισχύσεων, ώστε να προληφθεί μια γιγαντιαίων διαστάσεων κοινωνική αναταραχή σε ολόκληρη την ήπειρό μας.
Γι’ αυτό άλλωστε ήδη η τσεχική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης συγκαλεί έκτακτη σύνοδο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. στις 9 Σεπτεμβρίου, ώστε να συζητηθεί το θέμα των αυξανόμενων ενεργειακών τιμών. Έχει μάλιστα ιδιαίτερη σημασία η παρέμβαση του Τσέχου υπουργού, ο οποίος, αφού επισημαίνει ότι «πρέπει να διορθώσουμε την αγορά ενέργειας», τονίζει με έμφαση πως «η λύση σε επίπεδο Ε.Ε. είναι μακράν η καλύτερη που έχουμε».
Εξειδικεύοντας αυτή τη «λύση», ο ίδιος σημειώνει κάτι ακόμη σημαντικότερο, το οποίο θεωρούμε ότι βρίσκεται στην ορθή κατεύθυνση: ότι η έκτακτη αυτή σύνοδος θα εξετάσει προτάσεις όπως πλαφόν στην τιμή του αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού ή παρεμβάσεις για να αποτραπούν δυσλειτουργίες στην αγορά.
Αυτή είναι και η προσδοκία της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία ομολογουμένως από την αρχή της ενεργειακής κρίσης επισήμανε την ανάγκη μιας συνολικής παρέμβασης σε επίπεδο Ε.Ε. η οποία θα πρέπει να εστιάζει στην επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου και στην αποσύνδεση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας από την τιμή του φυσικού αερίου.
Εν μέρει την ανάγκη αναδιάρθρωσης της αγοράς ενέργειας σε επίπεδο Ε.Ε. αναγνωρίζει πλέον και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
Η ελάχιστη προϋπόθεση επιβίωσης
Ωστόσο όλα δείχνουν πως, παρότι πολλά θέματα θα τεθούν στη σύνοδο των αρμόδιων υπουργών, αποφάσεις δεν θα ληφθούν αμέσως – και μάλιστα από τους υπουργούς Ενέργειας. Αυτές αναμένεται να εξεταστούν σε σύνοδο κορυφής, δηλαδή σε επίπεδο αρχηγών κρατών, το νωρίτερο στα τέλη Οκτωβρίου. Αυτό σημαίνει πρακτικά πως η κατεπείγουσα κατάσταση που βιώνουμε στην Ελλάδα χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση.
Την Τρίτη ακούσαμε όλοι τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να λέει στο υπουργικό συμβούλιο ότι, ενόψει της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και των εξαγγελιών που θα εκφωνήσει ενώπιον των παραγωγικών φορέων της χώρας, απορρίπτει το «τσουνάμι επικείμενων παροχών που δημιουργούν ψεύτικες προσδοκίες», ότι «δεν θα ενδώσουμε σε πιέσεις πέραν των ανώτατων ορίων που μας δίνουν το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και το υπουργείο Οικονομικών», ότι «η κυβέρνηση θα συνεχίσει να στηρίζει, αλλά οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι» και ότι «τα μέτρα μας θα είναι πάντα μετρημένα» επειδή «ο αληθινός πληθωρισμός δεν νικιέται με πληθωριστικές υποσχέσεις».
Ωστόσο, η πραγματικότητα παραμένει πολύ σκληρή τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις, που ήδη βιώνουν μια τεράστια αγωνία όχι απλώς για την επόμενη μέρα, αλλά για το ίδιο το παρόν τους. Είναι απόλυτη η ανάγκη την επομένη αυτής της κρίσης να είμαστε όλοι «ζωντανοί» και βιώσιμοι. Για τον λόγο αυτόν επιμένουμε, ως ελάχιστη προϋπόθεση επιβίωσης, στην υιοθέτηση των μέτρων που έχουμε κατ’ επανάληψη προτείνει:
● Επιβολή πλαφόν στην τιμή της ενέργειας, μέτρο το οποίο με απόλυτη επιτυχία έχουν υιοθετήσει η Ισπανία (μια από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες) και η Πορτογαλία, μια οικονομία με μεγέθη απολύτως συγκρίσιμα με τα δικά μας.
● Μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καύσιμα, ώστε να μην νεκρώσει η αγορά.
● Μείωση του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας σε βασικά αγαθά από το 13% στο 6%, ώστε να αντέξουν τα νοικοκυριά τον «δυσκολότερο χειμώνα των τελευταίων 50 ετών», όπως διαπιστώνουν και κορυφαία στελέχη του κυβερνώντος κόμματος.
● Θέσπιση 120 δόσεων για το σύνολο των οφειλών, ώστε καταναλωτές και επιχειρήσεις να καταφέρουν να λειτουργήσουν χωρίς τον κίνδυνο μιας μη αναστρέψιμης χρεοκοπίας.
Ελπίζουμε ότι αυτά τα αυτονόητα μέτρα θα συμπεριληφθούν στο πακέτο των «μετρημένων μέτρων» που θα εξαγγείλει ο πρωθυπουργός, ώστε όλοι να μπούμε στον χειμώνα στοιχειωδώς θωρακισμένοι.
Άρθρο του Γιάννη Χατζηθεοδοσίου, Προέδρου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και Επίτιμου Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιά, στην εφημερίδα ” Το Ποντίκι” (1/9/2022).
