«Για τη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων (σχεδόν οι 9 στις 10) ο κύκλος εργασιών του 2020 θα είναι χαμηλότερος σε σύγκριση με την περυσινή χρονιά (2019), λόγω της πανδημίας. Ωστόσο, από την έρευνα καταγραφής των λουκέτων που πραγματοποιεί τα τελευταία 10 χρόνια το ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ, φαίνεται ότι η επιχειρηματικότητα προς το παρόν αντέχει». Αυτό προκύπτει από τα αποτελέσματα της εξαμηνιαίας έρευνας του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΙΝ.ΕΜ.Υ – ΕΣΕΕ) σχετικά με την πορεία του λιανικού εμπορίου την περίοδο της πανδημίας, με θέμα «Συρρίκνωση των πωλήσεων, διόγκωση της απαισιοδοξίας αλλά και ‘αντοχή’ στα λουκέτα».
Όπως σημειώνεται, το αποτύπωμα της πανδημίας στο οικοσύστημα του λιανικού εμπορίου είναι βαθύ, επηρεάζοντας αρνητικά τις προσδοκίες των οικονομικών μονάδων. Όμως, οι επιπτώσεις δεν κατανέμονται ισόρροπα και με μια κανονικότητα. Μια από τις συνέπειες της πανδημίας είναι η αύξηση της έντασης των διακλαδικών και των διαπεριφερειακών αντιθέσεων. Είναι χαρακτηριστικό, πως κάποιες Περιφέρειες, εν μέσω βέβαια ισχυρών πιέσεων, διατηρούν υψηλότερους βαθμούς ανθεκτικότητας, π.χ. η Αττική έναντι των νησιωτικών περιοχών, οι οποίες επλήγησαν σε συντριπτικό βαθμό εξαιτίας της πτώσης της τουριστικής κίνησης.
Το στοιχείο αυτό τεκμηριώνει και την ιδιότυπη αντοχή που παρατηρείται στην πορεία των λουκέτων στην Περιφέρεια Αττικής. Παράλληλα, παρόμοιες αντιθέσεις επιταχύνονται και σε κλαδικό επίπεδο. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα λιανικό εμπόριο τροφίμων, εμφανίζουν σχετικά λιγότερο αρνητικές εκτιμήσεις για την πορεία του κύκλου εργασιών το 2020 συγκριτικά με την ένδυση-υπόδηση. Η διττή αυτή παρατήρηση δείχνει πως οι επιπτώσεις της πανδημίας του COVID-19 δεν είναι σε καμία περίπτωση οριζόντιες. Για τον λόγο αυτό, μια βαθύτερη προσέγγιση των επιπτώσεων της ύφεσης, θα οδηγήσει στη διαμόρφωση κατάλληλων εργαλείων και πολιτικών για την αντιμετώπιση του ισχυρού αρνητικού αντίκτυπου.
Σχετικά με το χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί για την επαναφορά στην προ της πανδημίας κατάσταση, σχεδόν έξι στις δέκα επιχειρήσεις (55,0%) θεωρούν ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια για την αποκατάσταση της ομαλότητας, ενώ μία στις δέκα εξαρτά την απάντησή της από το εάν θα υπάρξει δεύτερη έξαρση της πανδημίας ή όχι. Αντίθετα, μόλις το 6,1% των επιχειρήσεων πιστεύουν πως η αγορά έχει ήδη επιστρέψει στην προτέρα κατάσταση, ή θα το κάνει εντός του επόμενου εξαμήνου.
Συνοψίζοντας, υπογραμμίζεται στην έρευνα ότι η επιχειρηματικότητα προς το παρόν φαίνεται να αντέχει παρά τα όποια περιοριστικά μέτρα έχουν επιβληθεί. Με άλλα λόγια φαίνεται ότι η αγορά τήρησε στάση αναμονής, προσδοκώντας αυξημένο τζίρο λόγω τουριστικών ροών. Σε αυτό βοήθησαν και τα μέτρα υποστήριξης της επιχειρηματικότητας, αλλά και η άτυπη αναστολή είσπραξης ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (Εφορία, ΕΦΚΑ, ΔΕΚΟ, ιδιοκτήτες κλπ). Εκ των υστέρων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα μέτρα αυτά ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά θα πρέπει να επεκταθούν ώστε καλυφθούν οι μειωμένοι τζίροι της θερινής περιόδου (έλλειψη τουριστικών ροών) αλλά και οι επιπτώσεις του δεύτερου διαφαινόμενου κύματος πανδημίας που είναι προ των πυλών.
Η αντοχή των λουκέτων
Σε επίπεδο συνόλου καταγραφών, οριακά αυξάνονται τα λουκέτα – κατά 1,08% – σε σχέση με τον Μάρτιο του 2019. Ωστόσο, η μείωση αυτή δεν είναι καθολική, αλλά παρουσιάζει διακυμάνσεις ανά αγορά. Έτσι, η Αθήνα παρουσιάζει οριακή βελτίωση, ενώ αντίθετα, στις πολύ σημαντικές αγορές του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας καταγράφονται αυξήσεις της τάξης του 1% στα κλειστά καταστήματα.
Από τις περιφερειακές αγορές της Αττικής, στη Νέα Ιωνία και την Κηφισιά καταγράφονται ιδιαίτερα μεγάλες αυξήσεις, ενώ φαίνεται να διορθώνεται σημαντικά η εικόνα του Χαλανδρίου και δευτερευόντως της Καλλιθέας όπου καταγράφονται μειώσεις των κλειστών επαγγελματικών στεγών.
Όπως προκύπτει, στην Αθήνα, η οριακή μείωση των κλειστών καταστημάτων οφείλεται κυρίως στην ενίσχυση της ενεργούς επιχειρηματικότητας στο Κολωνάκι αλλά και στο εμπορικό τρίγωνο. Οι αυξήσεις αυτές, παρά το ότι είναι σημαντικές, μετριάζονται από την κάμψη της επιχειρηματικής δραστηριότητας που καταγράφεται στις κεντρικές οδικές αρτηρίες (Πανεπιστημίου-Σταδίου-Ακαδημίας).
Κινητικότητα
Ωστόσο, οι μεταβολές που καταγράφονται δεν οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στις επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά και στην έντονη κινητικότητα της επιχειρηματικότητας που καταγράφεται στα κέντρα των πόλεων. Από την έρευνα κατέστη σαφές, ότι σχεδόν το 50% του συνόλου των «λουκέτων» της περιόδου καταγραφής είχε πραγματοποιηθεί πριν το Lockdown. Σε γενικές γραμμές παρατηρείται μία ελαφρά υποχώρηση της παρουσίας του εμπορίου, η οποία εν πολλοίς ισοφαρίζεται από την ενίσχυση της παρουσίας των λοιπών κλάδων οικονομικής δραστηριότητας. Η εστίαση, παρά τα όποια περιοριστικά μέτρα έχουν επιβληθεί, φαίνεται να αντέχει και να ενισχύει οριακά την παρουσία της σε όλες σχεδόν τις τοπικές αγορές.
Προβλέψεις
Ο αντίκτυπος της πανδημίας αποτυπώνεται, τόσο στις αγορές εμπορευμάτων, όσο και στον εξαμηνιαίο κύκλο εργασιών. Μία στις δύο επιχειρήσεις προβλέπει ότι το επόμενο εξάμηνο η συνολική κατάσταση της επιχείρησης θα είναι χειρότερη από εκείνη του Α΄εξαμήνου του 2020. Στο ίδιο πλαίσιο, οι μισές επιχειρήσεις εκτιμούν ότι ο κύκλος εργασιών κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020, θα μειωθεί σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, μάλλον ενθαρρυντικά ωστόσο για την αγορά εργασίας, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων προβλέπει ότι θα διατηρήσει σταθερές τις θέσεις μισθωτής απασχόλησης το δεύτερο εξάμηνο του 2020.
Μέτρα και τρόποι αντιμετώπισης της πανδημίας
Σχεδόν έξι στις δέκα επιχειρήσεις έκαναν χρήση της εμπρόθεσμης καταβολής ασφαλιστικών εισφορών με έκπτωση 25%. Ως εκ τούτου, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία κινήθηκε προς τη σωστή κατεύθυνση για την άμβλυνση των επιπτώσεων της πανδημίας. Ωστόσο, τέσσερις στις δέκα επιχειρήσεις δεν κατόρθωσαν να επωφεληθούν του μέτρου, γεγονός ενδεικτικό του μεγέθους των πιέσεων που δέχθηκαν οι επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου, της περιορισμένης ρευστότητας, αλλά και της αβεβαιότητας για τις εξελίξεις στο μέλλον.
Υψηλή ήταν η απήχηση του μέτρου καταβολής μειωμένου μισθώματος κατά 40%, τους μήνες Μάρτιο έως Ιούνιο, καθώς επωφελήθηκαν σχεδόν οκτώ στις δέκα επιχειρήσεις. Από την άλλη, περίπου δύο στις δέκα επιχειρήσεις δεν αξιοποίησαν τη συγκεκριμένη παρέμβαση για διαφόρους λόγους.
Παρόμοια είναι η εικόνα για τις επιχειρήσεις που χρηματοδοτήθηκαν μέσω της Αποζημίωσης Ειδικού Σκοπού. Το μάλλον υψηλό ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν επωφελήθηκε από το μέτρο αυτό, μπορεί να οφείλεται κυρίως και στο είδος των επιχειρήσεων που ερωτήθηκαν (π.χ. επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη λιανική τροφίμων).
Μόλις 3 στις 10 ωφελήθηκαν από τη χρηματοδότηση μέσω της 1ης φάσης της Επιστρεπτέας Προκαταβολής. Πιθανόν, το πολύ αυστηρό πλαίσιο της πρώτης φάσης εφαρμογής, ιδιαίτερα αν το τελευταίο συγκριθεί με εκείνο της αντίστοιχης δεύτερης, περιόρισε, τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο, τους ωφελημένους στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου. Παρόλα αυτά, οι διορθωτικές κινήσεις της δεύτερης φάσης του μέτρου αποκατέστησαν σε σημαντικό βαθμό τις καταγεγραμμένες στρεβλώσεις και αδικίες, ενώ η επικείμενη τρίτη και τελευταία φάση, εκτιμάται πως θα διευρύνει ακόμη περισσότερο των αριθμό των δικαιούχων.
