ΠΑΕΛΟ, 3rd Business & Accounting Conference, Panel IV: «Εκπαίδευση & Αγορά Εργασίας – Η Στρατηγική Σύνδεση»

Ο κ. Ζαΐρης ξεκίνησε με τη διαπίστωση ότι έχει αλλάξει πολύ η αγορά εργασίας, με βασικό παράγοντα την εισβολή της ψηφιακής τεχνολογίας, που έχει φέρει ριζικές αλλαγές στις στρατηγικές των επιχειρήσεων και ανακατονομή στις θέσεις εργασίας. Παρατηρείται χάσμα δεξιοτήτων, επομένως είναι σημαντική η εκπαίδευση και η διά βίου μάθηση, για προσαρμογή στο περιβάλλον που διαμορφώνεται καθημερινά.

Πρέπει να μπουν νέοι όροι στην ατζέντα: κατάρτιση, αμοιβές, διασύνδεση με την εταιρική κουλτούρα κ.ά., ενώ το carreer path θα πρέπει να εμπνέει με διαφορετικό τρόπο. Τα πανεπιστήμια έχουν ρόλο, γιατί η νέα μορφή ανάπτυξης θα βασίζεται στη γνώση, άρα χρειάζεται smart εξειδίκευση και ενθάρρυνση των πανεπιστημίων να συγκροτήσουν ειδικά σχήματα, που να διαχύσουν την έρευνα στην αγορά εργασίας και στις επιχειρήσεις. Τα πανεπιστήμια πρέπει από αρένες πολιτικής να γίνουν αρένες διαχείρισης, μετάδοσης και διάχυσης γνώσεων, είπε χαρακτηριστικά.

Ο κ. Κρύπας έδωσε ως τροφή για σκέψη τη viral φράση «η ομάδα μας μεγαλώνει γιατί οι μισοί παραιτήθηκαν», που υποσυνείδητα δηλώνει κουλτούρα, που διαμορφώνεται από μικρές ηλικίες και μετά μέσα στην αγορά εργασίας. Όταν έρχεται ένα νέο στέλεχος, τα θέλω του τίθενται στο τραπέζι, που πρέπει να συνδυαστούν με τους στόχους της επιχείρησης. Σε μια αλυσίδα δεν πρέπει πάντα να αλλάζουμε τους κρίκους, αλλά να τους κάνουμε πιο δυνατούς. Τα συστήματα της τεχνολογίας έρχονται χιονοστιβάδα καθημερινά, η ακαδημαϊκή τα εντάσσει στα εκπαιδευτικά προγράμματα και μέχρι να αποφοιτήσει το στέλεχος σίγουρα έχει αλλάξει το 50%, κι έπειτα κάθε επιχείρηση έχει τα δικά της δεδομένα. Όταν μπαίνει ένα στέλεχος σε μια επιχείρηση, έχει να αντιμετωπίσει την κουλτούρα της, αλλά και η επιχείριση να αφομοιώσει το στέλεχος – και όχι προσωρινά. Υπάρχει τεράστιο gap, και σε skills και σε αριθμούς. Συζητάμε για τεχνητή νοημοσύνη, αλλά τελικά αυτό που έχει τη μεγαλύτερη αξία σε όλο το οικοσύστημα είναι το ανθρώπινο δυναμικό.

Ο κ. Ματσόπουλος μίλησε για τη σχέση εκπαιδευτικού συστήματος και ανάπτυξης. Έχουμε, είπε, μια ανατροπή δεδομένων καταστάσεων, με αναβίωση του προστατευτισμού από τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν αλλάξει την οικονομική τους πολιτική έναντι όλων των εταίρων. Θα συνεχίσουν οι εταιρείες να εξάγουν με την ίδια ευκολία στις ΗΠΑ; Θα συνεχίσουν οι ελληνικές εταιρείες να εξάγουν παγκοσμίως, αφού ο προστατευτισμός εξαπλώνεται ραγδαία; Ευνοούνται οι χώρες που παράγουν προϊόντα υψηλής εξειδίκευσης και προστιθέμενης αξίας, με βάση τη διαφοροποίηση του προϊόντος και όχι τη χαμηλή τιμή. Πώς θα μπορέσουν αυτά να παραχθούν σε μια χώρα όπως η Ελλάδα;

Θα πρέπει η οικονομία να μεθύνει τη μεταποιητική της βάση και να εμπεδωθεί μια κουλτούρα καινοτομίας – αυτό περνά από την εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση και θα οδηγήσει στην περιβόητη αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. To ποσοσό του mismatch είναι 37%, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι απασχολούνται σε θέσεις που δεν ταιριάζουν με το ακαδημαϊκό τους προφίλ. Φυσικά υποαμείβονται, αφού δεν υπάρχουν εταιρείες ανταγωνιστικές στη μεταποίηση. Είναι λίγες, όμως το 99% των επιχειρήσεων είναι μικρομεσαίες, με λιγότερα από 10 άτομα.

H νεανική ανεργία ανέρχεται στο 20% και πάνω από το 40% δεν εμπίπτουν σε κάποιο πρόγραμμα επανακατάρτισης και επανεκπαίδευσης. Αν συνεχιστεί αυτή η τάση που διαβλέπεται λόγω της τεχνολογικής επανάστασης, αυτοί οι άνθρωποι θα έχουν χάσει το τρένο της απασχολήσης – του να πετύχουν τα προς το ζην, όχι το ευ ζην, όπως τόνισε.

Εξήγησε ότι για κάθε 1 ευρώ που επενδύεται στον τουρισμό η προστιθέμενη αξία είναι 2,3 ευρώ, στη μεταποίηση 4 και στην τεχνολογία 6. Για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ποιοτικές θέσεις εργασίας, οφείλουμε άμεσα να συνδυάσουμε την κουλτούρα καινοτομίας με την εκπαιδευτική κοινότητα.

Η αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης με βέλτιστες πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών χωρών μπορεί να οδηγήσει σε απορρόφηση του 50% όσων έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση – κοινωνικά αυτό είναι επανάσταση, οικονομικά αυτό σημαίνει χρήματα. Τα ΑΕΙ πρέπει να συνεργαστούν με τις επιχειρήσεις για προγράμματα σπουδών που θα δίνουν τις βασικές γνώσεις. Τα επιμελητήρια πρέπει να αποτελέσουν δίαυλο, να καταγράψουν προσόντα και ανάγκες επιχειρήσεων, και να καταρτίσουν όλοι από κοινού ταχύρρυθμα προγράμματα σπουδών, που θα κουμπώνουν σε αυτές τις ανάγκες.

Αναφέρηκε επίσης στην ασυμμετρία προσφοράς και ζήτησης, και πρότεινε λύσεις όπως: Γενναίες φοροαπαλλαγές και αποσβέσεις σε εταιρείες που χρηματοδοτούν ερευνητικά προγράμματα. Δημιουργία πρότυπων επαγγελματικών λυκείων στην περιφέρεια, στοχευμένα – ο πρωτογενής τομέας είναι και στρατηγικά σημαντικός, επισήμανε, γιατί εξασφαλίζει αυτάρκεια. Τέλος, διαμόρφωση εθνικού σχεδίου ανάπτυξης δεξιοτήτων και σύνδεσή τους με το στρατηγικό σχέδιο για την επαγγελματική εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση.

Συμπλήρωσε ότι, εκτός από τις τεχνικές γνώσεις, τα άτομα που θα κληθούν να διοικήσουν τις επιχειρήσεις πρέπει να έχουν αντίληψη μιας παγκόσμιας αγοράς που συνεχώς θα δυσκολεύει. Θα πρέπει να σχεδιαστούν προγράμματα διοίκησης τα οποία θα συνδυάζουν θεωρητική προσέγγιση με τις τρέχουσες συγκυρίες – μια σχολή σκέψης για τους αυριανούς επιχειρηματικούς ηγέτες.

Η Ελλάδα, κατέληξε, πλήρωσε ακριβά το αντίτιμο να ξεχνάει τις λέξεις καινοτομία, παραγωγή εξωστρέφεια και να βασίζεται στην υπέρμετρη κατανάλωση. Στόχος της εκπαίδευσης, να υπάρχουν εργαζόμενοι που αναλύουν τα τωρινά προβλήματα με όρους μέλλοντος, εμπνέονται λύσεις για δομικά προβλήματα δεκαετιών, και άτομα που θα τους παρέχεται η ευκαιρία να παράξουν το μέγιστο για τις επιχειρήσεις όπου απασχολούνται και που πιθανότατα θα ιδρύσουν οι ίδιοι. Αυτό θα αποτελέσει ασπίδα για τους μικρομεσαίους και βατήρα ανάπτυξης για τη χώρα.

Ο κ. Γκούντας εξέφρασε την ικανοποίησή του για τον συγκερασμό απόψεων και μίλησε για τον λογιστή ως στρατηγικό συνεργάτη της επιχείρησης. Η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ποσοστά πτυχιούχων στην ΕΕ, αλλά το 74% των επιχειρήσεων δυσκολεύεται να βρει στελέχη. Αναφέρθηκε στα ψηφιακά εργαλεία που χρησιμοποιούν οι λογιστές, καθώς και στα hard και soft skills του μέλλοντος.

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απειλή, αλλά καταλύτης αλλαγής. Δημιουργεί την ανάγκη για νέο προφίλ επαγγελματιών και σύμφωνα με το WEF το 44 των δεξιοτήτων θα αλλάξουν μέσα στην επόμενη 5ετία. Η ΤΝ δεν θα πάρει τη δουλειά του λογιστή, θα πάρει όμως τις δουλειές του λογιστή που δεν θα μάθει να δουλεύει με αυτή. Περνάμε από έναν book keeper σε έναν stategic partner.

Στην Ελλάδα, είπε, έχουμε τις πιο προηγμένες πλατφόρμες συμμόρφωσης, αλλά υστερούμε στη στρατηγική αξιοποίηση από το ανθρώπινο δυναμικό. Ακολούθως παρουσίασε κάποια case studies, καταλήγοντας στο μήνυμα ότι δεν φτάνει να ξέρεις να υποβάλλεις δηλώσεις, αλλά πρέπει να ξέρεις να δημιουργείς αξία για τον πελάτη.

Οι 5 πιο κρίσιμες δεξιότητες του 2030 για τους λογιστές είναι η ικανότητα αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων, η ρυθμιστική ευελιξία, η επιχειρηματική αντίληψη, η συνεργασία-καθοδήγηση και η διά βίου μάθηση. Η στρατηγική σύνδεση στην Ελλάδα μπορεί να γίνει με ένα οικοσύστημα ανάπτυξης δεξιοτήτων, ενώ το επάγγελμα του λογιστή δεν εξαφανίζεται, αλλά μετασχηματίζεται. Κατέληξε χαρακτηρίζοντας την εκπαίδευση ως την πιο αποδοτική επένδυση, επικαλούμενος παράλληλα το WEF, που λέει ότι οι δεξιότητες διδάσκονται στα πανεπιστήμια και στην πράξη, με συνεργασία και συνεχή μάθηση.

Η κ. Σκοτάδη εξέφρασε την πρόθεσή της να εξετάσει το ζήτημα λιγότερο ακαδημαϊκά και αναφέρθηκε στην εμπειρία της από το Ξυλόκαστρο Κορινθίας. Οι εκεί μικρομεσαίες επιχειρήσεις ασχολούνται κυρίως με τον επισιτισμό, υπάρχουν πολλοί αγρότες, νέοι που ψάχνουν δουλειά. Έχει αλλάξει η εικόνα του λογιστή ή της λογίστριας, είπε, αλλά στον πυρήνα του κόσμου έχει μείνει μια συγκεκριμένη εικόνα εξαθλίωσης, του τύπου που λιώνει πάνω από χαρτιά. Διερωτήθηκε πώς θα γίνουν ξαφνικά αναλυτές και ανέφερε καθημερινά παραδείγματα.

Χρειάζεται πρωτίστως, τόνισε, να συνενώσουμε το ακαδημαϊκό κομμάτι με την πραγματική εργασία, όμως υπάρχουν κενά. Το άγχος μας είναι και γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη – είναι εδώ χωρίς να είμαστε έτοιμοι.

Η πρότασή της στον πρόεδρο ήταν να δημιουργήσουν ένα ανοιχτό δίκτυο, μιμούμενοι τα δίκτυα AI, φορολογικού και τεχνολογικού εγγραμματισμού, με μεσάζοντες σαφώς τα επιμελητήρια, γιατί έχουμε νέους που δουλεύουν τα καλοκαίρια σερβιτόροι και σε 6 μήνες έχουν χάσει το τρένο. Θέλουμε τους μεγάλους σε ηλικία, είπε, που δεν είναι όλοι στελέχη επιχειρήσεων, έχουμε και τον πρωτογενή τομέα ή τον εργαζόμενο που δυσκολεύεται με το myErgani. Άρα η πρόταση είναι ένα δίκτυο που θα παρέχει μαθητεία, πραγματικές συνθήκες εργασίας, και αυτό μπορεί να γίνει με την αγαστή συνεργασία των επιμελητήριων, όπως το πρόγραμμα Προεργασία, που έδωσε κίνητρο σε νέους ανθρώπους να πάνε για δουλειά. Κι αυτό θεωρεί πως μπορεί να γίνει υπό την ομπρέλα της ΠΑΕΛΟ.

Η κ. Σπαθή έθεσε ερώτημα στον κ. Ζαΐρη για τον λόγο του χάσματος ανάμεσα στις σπουδές και στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς, και τις δεξιότητες που λείπουν.

Ο κ. Ζαΐρης επισήμανε την ελλιπή επικοινωνία μεταξύ επιχειρήσεων και πανεπιστημίων, και την ανάγκη συνδιαμόρφωσης προγραμμάτων σπουδών. Τα πανεπιστήμια, είπε, πρέπει να καταλάβουν ότι οι εργοδότες ζητούν συγκεκριμένα πράγματα και πρέπει επίσης να επανεξεταστεί το γενικό πλαίσιο της αγοράς εργασίας, όπως η υπερπροσφορά πτυχιούχων, ώστε να απομειωθεί το χάσμα δεξιοτήτων. Για να είναι καλύτερα αμειβόμενοι οι εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης, πρέπει υπάρχουν υψηλοί δείκτες παραγωγικότητας και αυτή συνδέεται με θετικό πρόσημο στην ανάπτυξη. Από την άλλη, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενσωματώσουν τέτοια επίπεδα τεχνολογίας, ώστε να μπορέσουν απορροφήσουν αυτούς τους εργαζόμενους, αλλά δεν είναι έτοιμες.

Η κ. Γεραντώνη ρώτησε την κ. Σκοτάδη για το δίκτυο φορολογικού εγγραμματισμού και τον ρόλο των επιμελητήριων ως γέφυρας.

Η κ. Σκοτάδη απάντησε πως, από τη στιγμή που είναι υποχρεωτική η εγγραφή στα επιμελητήρια, έχει γίνει ή πρέπει να γίνει μια χαρτογράφηση, η οποία αφορά πρωτίστως το αντικείμενο των επιχειρήσεων. Ο λόγος που υπάρχει επιμελητήριο σε κάθε νομό είναι η μορφολογία της Ελλάδας – δεν μπορούν να συγκριθούν οι Κυκλάδες με την Κορινθία. Κατοχυρώνοντας το μέγεθος και τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων, απομένει το κομμάτι της ανεργίας τριβής. Το να καταφέρουν τα επιμελητήρια να συνδέσουν την αναζήτηση εργασίας με αυτές τις επιχειρήσεις, κι αυτό μπορεί να γίνει μέσω της δικτύωσης.

Ο κ. Ματσόπουλος συμπλήρωσε πως τα επιμελητήρια είναι θεσμός που υπάρχει σε όλες τις χώρες όπου ασκείται το εμπόριο. Πέραν της χαρτογράφησης που γίνεται ήδη, υπάρχει σειρά υπομνημάτων με συγκεκριμένες προτάσεις προς διευκόλυνση του επιχειρείν. Επανέλαβε την ανάγκη εμπέδωσης μιας κουλτούρας καινοτομίας και πρότεινε η Ελλάδα να μετατραπεί σε «πιάτσα» που θα την επιλέγουν οι εταιρείες για να καινοτομήσουν και να παράγουν. Αναφέρθηκε στη Χάρτα για την Ελλάδα το 2040, που πρότεινε την προσέλκυση ψηφιακών νομάδων, με λειτουργικό σύστημα υγείας, χαμηλό κόστος ενέργειας, γρήγορο ίντερνετ, χαμηλή φορολόγηση κ.ο.κ. Πολλές προτάσεις έχουν υλοποιηθεί, αλλά για να «κουμπώσει» η προσφερόμενη με τη ζητούμενη εργασία θα πρέπει, τόνισε, οι επιχειρήσεις -και ειδικά οι μικρομεσαίες, παρότι σηκώνουν δυσανάλογο βάρος διοικητικό και φορολογικό- να θέσουν στην ατζέντα τους την επιμόρφωση, και από την άλλη οι εργαζόμενοι να κατανοήσουν ότι ένα μεταπτυχιακό που έκαναν στα 25 τους δεν είναι πλέον ικανή συνθήκη για να σταδιοδρομήσουν. Κατέληξε αναφερόμενος στην επιτυχημένη θερμοκοιτίδα νεοφυών επιχειρήσεων του ΕΒΕΑ, ως οδηγό για τον μετασχηματισμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η κ. Μπλάτσιου ρώτησε τον κ. Ματσόπουλο για τα κίνητρα προσέλκυσης ταλέντων από το εξωτερικό, και μέσω των επιμελητηρίων.

Ο κ. Ματσόπουλος απάντησε πως τα επιμελητήρια πιέζουν την πολιτεία και προτείνουν διαχρονικά μέτρα για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Αφού βελτιωθεί αυτό, είναι δεδομένο ότι θα έρθουν πίσω Έλληνες αλλά και ξένοι. Προτείνουν επίσης ειδικές φοροαπαλλαγές για κέντρα έρευνας και καινοτομίας. Αυτή τη στιγμή, κατέληξε, θα πρέπει η πολιτεία να αποφασίσει αν θέλουμε να κάνουμε τη μεγάλη μετάβαση. Θα πρέπει όλα τα μέτρα να διευκολύνουν την καθημερινότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και να καταστήσουν την Ελλάδα ελκυστικό προορισμό για γραμμές μεταποίησης.

Ο κ. Μπέλεσης έθεσε το ερώτημα πώς μπορεί μια πρακτική άσκηση να γίνει εργαλείο που γεφυρώνει τη θεωρία με την πράξη και ενισχύει την απασχόληση.

Ο κ. Κρύπας απάντησε αναφερόμενος στο «mentoring», ως τεράστια γέφυρα μεταξύ της αγοράς και της ακαδημαϊκής κοινότητας, που έχει πολλές πτυχές και εστιάζεται τόσο στην εξειδικευμένη γνώση όσο και στη δυνατότητα επικοινωνίας ενός στελέχους με όλα τα τμήματα της επιχείρησης.

Ο κ. Γκούντας συμφώνησε ότι το mentoring είναι το κλειδί, και συγκεκριμένα το πρακτικό mentoring από τον άνθρωπο της αγοράς, με πραγματικά δεδομένα. Έτσι γεφυρώνεται, είπε, το χάσμα θεωρίας και πράξης, με γνώση που δεν υπάρχει στα βιβλία.

Ο κ. Ζαΐρης χαρακτήρισε το mentoring επιταχυντή μάθησης και προσαρμογής για περισσότερο συνειδητές επιλογές από τους νέους, που προσφέρει επίσης σημαντική ψυχολογική στήριξη, με δικτύωση, αυτοπεποίθηση κλπ.

Photo credits: Kalyvas Panagiotis, ClicknShoot