«Νερό και αγροτικός τομέας: Το αρδευτικό στοίχημα με όρους βιωσιμότητας» ήταν το κεντρικό θέμα που συζητήθηκε στο Panel ΙΙΙ του Greek Water Summit 2025 το οποίο αποσκοπεί στο να συνθέσει τις γνώμες των ειδικών, τις προτεραιότητες των κυβερνώντων και τις προτάσεις της βιομηχανίας, με σκοπό να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για τη διαμόρφωση του μέλλοντος του κλάδου.
Στο πάνελ συμμετείχαν διακεκριμένοι ομιλητές και συγκεκριμένα οι κ.κ. Κωνσταντίνος Τσιμάρας, Καθηγητής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου μέλος της ΡΑΑΕΥ, Αθανάσιος Μαρκινός, Πρόεδρος ΤΟΕΒ Ταυρωπού Καρδίτσας Διευθύνων Σύμβουλος, Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ), Γιάννης Κατσογιάννης, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας Τμήμα Χημείας ΑΠΘ και Διευθυντής του Ινστιτούτου Αειφόρου Διαχείρισης των Υδάτων και Δικαίου του Νερού, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου (EPLO), Δημήτριος Γ. Δεριζιώτης, Chief Operation Officer, Founder & Shareholder of TECHNOR Engineering, Μανώλης Χατζάκης, Head of Crete Branch, THALIS ES SA. Τη συζήτηση συντόνισε η κα Μαρία Λιλιοπούλου, δημοσιογράφος.
Ο κ. Τσιμάρας ερωτηθείς σχετικά με την αποτύπωση με βάση στοιχεία της χρήσης του νερού στον αρδευτικό τομέα, διευκρίνισε ότι τα στοιχεία προκύπτουν από τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής και αφορούν τα 14 υδατικά διαμερίσματα της χώρας.
Με βάση τα τελευταία δεδομένα, όπως ανέφερε, από το 2024, το 80-85% της κατανάλωσης νερού αφορά την άρδευση. Οι απώλειες, υπολογίζονται στο 30% “‘και λέμε υπολογίζουμε καθώς οι υδρομετρητές είναι λίγοι και δεν έχουμε ακριβή εικόνα”.
Μεταξύ άλλων είπε: “Στην άρδευση τα κανάλια είναι ανοικτά και ειδικά το καλοκαίρι, αυτό σημαινει ότι έχουμε αυξημένο βαθμό εξάτμισης του νερού. Τα δεδομενα από τις πηγές υδροληψίας μας τα χορηγεί η Αποκεντρωνένη Διοίκηση. Παράλληλα το ΕΑΓΜΕ, είχε καταγράψει στοιχεία για τις γεωτρήσεις στο σύνολό τους, και υπάρχουν στοιχεία τόσο για νόμιμες όσο και για παράνομες γεωτρήσεις”.
Ο κ. Τσιμάρας, στην παρέμβασή του μεταξύ άλλων αναφέρθηκε και στο πρόβλημα επάρκειας νερού στα φράγματα, σημειώνοντας: Πολλά φράγματα, ειδικά στη Β. Ελλάδα λαμβάνουν νερό από ποταμούς γειτονικών χωρών και εδώ διαπιστώνεται και το πρόβλημα με την παροχή ύδατος”.
Ο κ. Μαρκινός στην τοποθέτησή του αναφέρθηκε στις φυσικά φαινόμενο που σε μια τριετία έχουν προκαλέσει τεράστιες καταστροφές λέγοντας χαρακτηριστικά:
“Στη Θεσσαλία ζήσαμε πρωτόγνωρες σκηνές, είχαμε δύο φαινόμενα σε τρία χρόνια, είδαμε εικόνες που δεν ειχαμε φανταστεί , λόγω των έντονων βροχοπτώσεων. Η Θεσσαλία είναι ένα υδατικό διαμέρισμα που είναι ελλειμματικό σε νερό. Υπολογίζουμε ότι υπάρχει έλλειψη με βάση τη ζήτηση κατά περίπου 465 εκατ. κυβικά μέτρα νερού. Η ζήτηση συνεπώς είναι πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά
Και συνέχισε: “Ζούμε την άλλη όψη του νομίσματος της κλιματικής κρίσης που είναι η λειψυδρία. Εδώ, για 2η χρονιά οι ταμιευτήρες μας έχουν λίγο νερό. Η λίμνη Πλαστήρα εξυπηρετεί τοο 50% των συνολικών αναγκών. Η λίμνη Σμοκόβου φαίνεται ότι δεν θα λειτουργήσει φέτος. Τα υπόγεια ύδατα παρά την ανάταξη της στάθμης που γενικότερα είναι πολύ χαμηλή,φέτος θα καλύψουν τις ανάγκες, αλλά το φθινόπωρο θα είναι σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι πριν. Να πω εδώ ότι όσο ξεφεύγουμε από την οροσειρά της Πίνδου και πάμε ανατολικά τα προβλήματα είναι πιο έντονα. Παρατηρούνται ακόμη και και φαινόμενα υφαλμύρυνσης στην περιοχή”
Σχετικά με τον ΟΔΥΘ τόνισε: “Έχουμε ένα νέο εγχείρημα για τη χώρα, σε επίπεδο υδατικού διαμερισματος, έχουμε έναν ενιαίο φορέα διαχείρησης υδάτων στη Θεσσαλία που θεσμοθετήθηκε με τη μορφή της ΑΕ. Η θεσσαλική είναι ίσως η πιο εύπορη πεδιάδα της χώρας, ενώ το θέμα του νερού είναι μια κρίσιμη παράμετρος για την παραγωγή. Το διαμέρισμα της Θεσσαλίας είναι ανάμεσα στα 4 με το πιο έντονο πρόβλημα έλλειψης νερού. Εμείς ως νεοσύστατος οργανισμός θέλουμε να συνεχιστεί η αγροτική παραγωγή αλλά επιθυμούμε να προσαγγίσουμε το έλλειμμα του νερού από δύο πλευρές.
Να βοηθήσουμε έτσι ώστε να έχουμε περισσότερο νερό, να αποταμιεύσουμε πολύτιμες ποσότητες που θέλουμε για την άρδευση. Βασική στόχευση είναι επίσης να αντικαταστήσουμε τη χρήση υπόγειου νερού και να χρησιμοποιήσουμε επιφανεικό νερό.
Από την άλλη πλευρά, βασικό ζητούμενο είναι να μπορέσουμε να εξορθολογίσουμε την κατανάλωση στο πεδίο. Να γίνεται καλύτερη διαχείρηση από το χωράφι.
Στο ζήτημα της επαναχρησιμοποίησης στάθηκε ο κ. Κατσογιάννης, που μεταξύ άλλων δήλωσε η επαναχρησιμοποίηση πρώτον από βιολογικούς καθαρισμούς έχει προκύψει σαν ανάγκη σε πάρα πολλές περιοχές. “Έχουμε έλλειμμα σε σχέση με τη ζήτηση και τη διαθεσιμότητα που έχουμε” είπε χαρακτηριστικά.
Και συνέχισε:
Σύμφωνα με ένα πρόγραμμα που μελετήσαμε, τα στοιχεία που υπήρχαν από 2022 καταδεικνύουν ότι περί τα 500 εκατ. κυβικά μέτρα νερού απορρίπτονται από βιολογικούς καθαρισμούς με αντιστοιχία 2.000 κατοίκους. Από αυτά, λιγότερο από 1% επαναχρησιμοποιείται. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ιταλία είναι 25 με 30%, ενώ στην Ισπανία περισσότερο. Το θέμα του νερού είναι κάτι που αν δεν δράσουμε τώρα, αργότερα θα έχουμε πολύ περισσότερα και αξεπέραστα προβλήματα”.
Συνεχίζοντας, ο κ. Κατσογιάννης εκτίμησε πως η επαναχρησιμοποιήση των υδάτων είναι αναπόφευκτη, δεδομένης και της νέας Οδηγίας της ΕΕ για του βιογικούς καθαρισμούς και τις εκροές . Η Οδηγία αναφέρεται στην τεταρτοταγή επεξεργασία για βιολογικούς με ισοδύναμο πάνω από 150.000 κατοίκους και όπως είπε “Είναι κάτι που πρέπει να το πετύχουμε έως το 2045. Μειώνοντας τα ευτροφικά στοιχεία και τους μικρορύπους, έτσι μπορεί να γίνει η επαναχρησιμοποίηση. Το νερό που θα παράγουμε θα είναι πολύ υψηλής ποιότητας – θα πρέπει όμως να γινουν τα κατάλληλα έργα” κατέληξε.
Στα έργα της TECHNOR Engineering αναφέρθηκε στην αρχή της παρέμβασής του ο κ. Δεριζιώτης λέγοντας ότι ανάμεσα σε αυτά είναι η βιολογικοί και τα αντλιοστάσια λυμάτων, σήραγγες, η άρδευση της Ολυμπίας Οδού έως τον Πύργο, συστήματα διαχείρισης της πίεσης νερού στην ΔΕΥΑ Πάτρας κ.α.
“Η προσέγγιση που έχουμε είναι τεχνολογική και όχι εμπορική. Αυτό σημαίνει ότι σχεδιάζουμε την βέλτιστη τεχνολογική λύση. Ο τρόπος που λειτουργούμε είναι σχεδιασμός-μελέτη-υλοποίηση και τεχνική υποστήριξη.
Για τα συστήματα που αφορούν στην κατανάλωση ενέργειας είπε:
“Μια καλλιέργεια σήμερα, σημαίνει συγκεκριμένα στρέμματα, συγκεκριμένο είδος καλλιέργειας, τρόπος ποτίσματος και συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Σήμερα οι αγρότες χρησιμοποιούν συγκεκριμένα κυβικά μέτρα νερού που ωστόσο δεν μπορούν να μετρήσουν, απλώς πληρώνουν με βάση το στρέμμα. Με ένα σύγχρονο σύστημα υπολογισμού κατανάλωσης ενέργειας, θα έχουμε έναν πλήρη έλεγχο κατανάλωσης και μετρικούς μηχανισμούςκ κι έτσι ο αγρότης σίγουρα θα χρησιμοποιήσει όσα κυβικά πρέπει.
Ο εκσυγχρονισμός συνεπάγεται μείωση τους κόστους και της κατανάλωσης νερού.
Ως συνέπεια, θα σημειωθεί αύξηση στην παραγωγικότητα και μείωση του κόστους παραγωγής. Ως εκ τούτου, πιστεύω πως η έννοια του εκσυγχρονισμού είναι μονόδρομος. Πρέπει να εκσυγχρονιστεί ο αγροτικός τομέας γιατί το νερό είναι ένας φυσικός πόρος που δεν είναι ανεξάντλητος”.
O κ. Χατζάκης από τη μεριά του τόνισε: Η ευρωπαϊκή οδηγία μετά το 1991 αναθεωρήθηκε τον Δεκέμβριο του 2024.Πρόκειται για μια ουσιαστική αναθεώρηση του πλαισίου για τα αστικά λύματα. Είναι μια στροφή προς μια ολοκληρωμένη και κυκλική προσέγγιση για τα αστικά λυματα. Θέτει στόχους σχετικά με την κλιματική αλλαγή, ισχυρά πρότυπα επεξεργασμένων υδάτινων αποβλήτων, εισάγει την έννοια της τεταρτοβάθμιας επεξεργσσίας.
Με βάση την Οδηγία, οι χώρες έχουν διορία έως 2027 να την ενσωματώσουν στην εθνική τους νομοθεσία και έως το 2035 οι πολεις με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων οφείλουν να αναβαθμίσουν τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Έως το 2040 οι περιοχές με λιγότερο πληθυσμό αλλά περιβαλλοντικά ευαίσθητες, θα πρέπει να υιοθετήσουν την τεταρτοβάθμια επεξεργασία. Τέλος, έως 2045 οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων
θα πρέπει να αποκτήσουν ενεργειακή ουδετερότητα. Θα πρέπει να περιοριστεί και να ισοσκελιστεί το ενεργειακό κόστος.
Όσον αφορά την τεταρτοβάθμια επεξεργασία τόνισε ότι “δεν είναι κάτι απλό. Ως χώρα θα πρέπει στις μονάδες μας να έχει προηγηθεί η τριτοβάθμια επεξεργασία. Το 2011 στη χώρα μας υπήρξε ένα ένα νομοθετικό πλαισιο που καθόριζε την επαναχρησιμοποίηση. Ξεκίνησαν τότε αρκετά έργα και κατασκευές με τεχνικές προδιαγραφές για να παράγουν νερό τριτοβάθμιας επεξεργασίας.
“Είμαι αισιόδοξος καθώς στην Ελλάδα έχουν γίνει έργα προ αυτή την κατεύθυνση. Στην Κρήτη υπάρχουν αρκετές εγκαταστάσεις τριτοβάθμιας επεξεργασίας, γίνονται αναβαθμίσεις και εύκολα θα μπορέσουν να μετατραπούν σε μονάδες τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας”.
Photo Credits
©Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος/PHOTOPRESS Θ&Α Αναγνωστόπουλοι
