της Σοφίας Τσιπσέ
Η παρεμπόδιση του δικαιώματος κάθε ανθρώπου να έχει ελεύθερα πρόσβαση στις ακτές συνιστά ένα φαινόμενο που το συναντάμε στην ελληνική Επικράτεια τα τελευταία χρόνια.
Beach bar με reserve ξαπλώστρες, ξενοδοχειακές μονάδες , πολυτελείς κατοικίες, αγροτεμάχια που βρίσκονται δίπλα στη θάλασσα περιφραγμένα κατά τρόπο ώστε ο απλός πολίτης να μην έχει άμεση πρόσβαση στη θάλασσα και να χρειάζεται να κάνει περιμετρικά χιλιόμετρα για να μεταβεί στην παραλία.
Ο κόσμος ταλαιπωρημένος και απογοητευμένος να «τρώει πόρτα» και να μην μπορεί ελεύθερα να μετακινείται από και προς την παραλία, επικαλούμενοι οι ιδιοκτήτες των παραθαλάσσιων ακινήτων ή επιχείρησεων το πρόσχημα ότι είναι “ιδιωτικές” οι παραλίες, γνωρίζοντας ίσως οι περισσότεροι ότι αυθαιρετούν , καυχόμενοι όμως ότι δύνανται να αυθαιρετούν χωρίς να έχουν συνέπειες από το Κράτος.
Πόσο ευσταθεί αυτό το επιχείρημα; Υπάρχουν ιδιωτικές παραλίες; Τι διαστάσεις μπορεί να πάρει η παρεμπόδιση ελεύθερης πρόσβασης στην ακτή;
Η ελεύθερη πρόσβαση στην ακτή είναι ένα δικαίωμα του κάθε ανθρώπου το οποίο μάλιστα κατοχυρώνεται από το ελληνικό Σύνταγμα.
Βάσει λοιπόν του Συντάγματος ο αιγιαλός και οι παραλίες είναι δημόσιοι (δεν δύνανται να μεταπαποιηθούν εμπραγμάτως) και κοινόχρηστοι (ανήκουν σε κοινή και δημόσια χρήση). Η συνταγματική μάλιστα κατοχύρωση αυτού του δικαιώματος γεννά και αξιώσεις σε περίπτωση καταπάτησης του, ωσάν αδικοπραξία και προσβολή προσωπικότητας, κατά συνέπεια γεννά αξιώσεις παράλειψης μιας τέτοιας πράξης στο μέλλον , αλλά και αξίωσης χρηματικής αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης.
Το Κράτος με ειδική απόφασή του αναθέτει ένα κομμάτι του αιγιαλού ή της παραλίας προς εκμετάλλευση μέσω κάποιας δημοπρασίας (τα γνωστά σε όλους δημοτικά κυλικεία, καφέ, κάμπινγκ). Οι επιχειρήσεις αυτές εκμεταλλεύονται τους δημόσιους χώρους με ειδικές προυποθέσεις και χωρίς να βλάπτουν το δικαίωμα πρόσβασης του κάθε πολίτη στην ακτή.
Η ελευθερία πρόσβασης δεν κατοχυρώνεται μόνο συνταγματικά, αλλά και νομοθετικά , όπως με τον νόμο 2971/2001 , αλλά και με τον προγενέστερό του νόμο 2344/1940. Επιπλέον δε προβλέπεται και στο άρθρο 967 ΑΚ- του Αστικού Κώδικα- ότι μεταξύ άλλων και ο αιγιαλός ορίζεται ως κοινόχρηστο αγαθό.
Δεν είναι λίγες οι φορές που το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει λάβει θέση σε τέτοιου είδους διαφορές και έχει νομολογήσει υπέρ της κοινής χρήσης του αιγιαλού. Ενδεικτικά αναφέροντας η απόφαση του ΣτΕ υπ’ αριθμ. 3346/1999, βάσει τις οποίας ρητά απαγορεύονται χρήσεις που να εμποδίζουν και να δυσκολεύουν την κοινή χρήση των χώρων αυτών . Κατά συνέπεια και το Συμβούλιο της Επικρατείας , το Ανώτατο Δικαστήριο στις Διοικητικές διαφορές έχει νομολογήσει με σωρρεία αποαφάσεων υπέρ της ελεύθερης πρόσβασης στις παραλίες.
Καθότι το φαινόμενο παρεμόδισης στην ελεύθερη πρόσβαση δεν είναι κατ’ εξοχήν ελληνικό, αλλά συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαικές χώρες, η Ευρώπη έλαβε επίσημα θέση επί του ζητήματος, υιοθετώντας την υπ’ αριθμ. 2002/48 Σύσταση με θεματολογία την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών. Σύμφωνα δε με την ανωτέρω σύσταση τα κράτη μέλη της Ευρώπης οφείλουν να χαράξουν μια πολιτική διαχείρισης των φυσικών τους πόρων.
Φυσικά και όλα τα ανωτέρω συνταγματικά, νομοθετικά, νομολογιακά, ευρωπαικός συσταθέντα δικαιώματα δεν τηρούνται στην Ελλάδα μας και καταπατώνται. Μία βόλτα να κάνει κανείς σε παραθαλάσσιες περιοχές ανά την Ελλάδα θα αντικρύσει περιφραγμένες παράκτιες τοποθεσίες.
Κι όμως υπάρχει ένας νόμος που μετρά ήδη 35 έτη «ζωής» και 35 χρόνια μη εφαρμογής του. Είναι ο περίφημος νόμος Τρίτση , ο υπ’ αριθμ. 1337/1983. Σύμφωνα με αυτόν απαγορεύεται η περίφραξη οικοπέδων εντός ζώνης 500μ από την όχθη, εκτός αν πρόκειται για προστασία ειδικών καλλιεργειών ή αν πρόκειται για ειδικές χρήσεις. Επίσης κάθε 300μ κατά μήκος του αιγιαλού πρέπει να υπάρχει για τους πολίτες ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα.
Ένας νόμος με πολλές και ασαφείς εξαιρέσεις ουσιαστικά αυτό- αναιρείται , με αποτέλεσμα να είναι ουσία ανεφάρμοστος. Αν γίνει διασταλτική ερμηνεία του όρου ¨ειδικές χρήσεις¨, τότε μπορούμε να εντάξουμε την κάθε χρήση στην έννοια αυτή, δημιουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα παραθυράκι στην καταπάτηση του νόμου.
Σύμφωνα με το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό που δημιουργήθηκε το 2012, για εργασίες περίφραξης μικρής κλίμακας απαιτείται έγκριση των εργασιών αυτών, για τις δε εργασίες μεγαλύτερης κλίμακας ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΝΑ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙ ΕΙΔΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ!
Συνέπεια όλων των ανωτέρω είναι ότι νόμοι υπάρχουν , δεν εφαρμόζονται , καταπατώνται διαρκώς. Δεν πρέπει να λησμονηθεί και το γεγονός ότι σε πολλές περιοχές υπάρχουν ζητήματα μη σαφούς καθορισμού της γραμμής αιγιαλού και παραλίας.
Οι διαστάσεις από την καταπάτηση του δικαιώματος ελεύθερης πρόσβασης μπορεί να είναι από την απλή : να μην μπορεί ελεύθερα να χαρεί και να απολαύσει ένας πολίτης τον αιγιαλό , μπορεί όμως να καταλήξει και σε συντελεστή μιας ανείπωτης τραγωδίας, όπως ζήσαμε όλοι μας τον Ιούλιο στην Αττική. Η μη ελεύθερη πρόσβαση στην παραλία ήταν αδιαμφισβήτητα ένας από τους λόγους που στοίχησε τις ζωές μερικών από των τραγικών θυμάτων αυτής της ολέθριας πυρκαγίας.
Ενόψει των τραγικών γεγονότων που ζήσαμε , ανασύρουμε από το συρτάρι τους ξεχασμένους νόμους, βλέπουμε τελικά πως υπήρχαν νόμοι, που ποτέ δεν εφαρμόστηκαν. Δεν δίνουμε σημασία σε όσους έδιναν άδειες για ανοικοδόμηση αυθαιρέτων ΚΑΙ κλείνουμε για ακόμα μια φορά τα μάτια μας στην ουσία.
Η ανείπωτη εθνική τραγωδία έγινε ένα προεκλογικό παιχνίδι των δύο αντίμαχων στρατοπέδων. Η μάχη της ψήψου στην «πλάτη» των δυστυχισμένων ελλήνων , νεκρών και ζωντανών , καλά κρατεί. Η αντιμετώπιση του τραγικού συμβάντος από τα κόμματα είναι σε θέση να αναστήσει τους νεκρούς και να πεθάνει τους ζωντανούς, επιβαιώνοντας για ακόμα μια φορά πως η κρίση αξιών και η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας είναι το μεγαλύτερο φαινόμενο στην Ελλάδα και θα αποτελεί μονίμως το τροχοπέδι για την περαιτέρω ανάπτυξη της. ¨Δυστυχως επτωχεύσαμεν .. ¨ επτωχεύσαμεν όχι οικονομικά.. πτώχευση συνειδήσεων..
Αναζητώνται οι υπεύθυνοι. Οι υπεύθυνοι χωρίς ευθύνη. Σίγουρα το θέμα διευρενάται από την ελληνική Δικαιοσύνη , με την ελπίδα πως θα βρεθούν οι υπεύθυνοι και θα τιμωρηθούν , όπως προβλέπεται από το Νόμο. Οι πραγματικοί όμως υπεύθυνοι είμαστε όλοι εμείς . Οι απλοί πολίτες. Που σιωπούμε στην αυθαιρεσία και που δεν την καταγγέλλουμε. Καταγγελία όχι με τη μορφή να κάνουμε κακό στο γείτονά μας, αλλά να κάνουμε καλό στο συμπολίτη μας από την αυθαιρεσία του γείτονα μας. Βέβαια προϋπόθεση για την καταγγελία είναι να υπάρχει μια αρμόδια αρχή που να την ερευνά.. κάτι το οποίο στη πράξη δεν συμβαίνει συνήθως.
Αν ο πολίτης δεν αποκτήσει συνείδηση , αν δεν γίνει πολιτικό ον , δεν θα αλλάξουν ούτε οι κυβερνώντες (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) . Πολίτες και πολιτική είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Αν ο πολίτης δεν αποκτήσει συνείδηση, θα παραμείνει θεατής άλλων παρόμοιων τραγωδιών , να παρατηρεί στην τηλεόραση από τον καναπέ του να αυξάνονται τα θύματα από μια πυρκαγιά και μία νεροποντή: 90 , 91…. 2018 .
Καληνύχτα Έλληνα!
η κα Σοφία Τσιπσέ είναι
Δικηγόρος παρ’ Εφέταις (ΑΜ ΔΣΘ 9872)
Διαπιστ. Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ
(αστική, εμπορική, ηλεκτρονική
τραπεζική Διαμεσολάβηση)
Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων /
D.P.O. exec.
