Από την Κυρέλα Πέτρου
Στη σημερινή, ευμετάβλητη πραγματικότητα που διαμορφώνουν οι συνεχόμενες κρίσεις και οι τραγικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι επιχειρήσεις καλούνται εμφατικά να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας. Περισσότερο από κάθε άλλη φορά, τα ενδιαφερόμενα μέρη απαιτούν από αυτές να λειτουργούν με υπευθυνότητα και διαφάνεια. Οι συγκυρίες των τελευταίων ετών επαναφέρουν επιτακτικά την ανάγκη βελτιστοποίησης της χρήσης πόρων και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Οι περιβαλλοντικές στρατηγικές της ΕΕ, όπως το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα για το 2030, η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο», το σχέδιο δράσης για τη μηδενική ρύπανση και η νομοθεσία παρέχουν προστασία στους φυσικούς οικότοπους, διατηρούν καθαρό τον αέρα και το νερό, διασφαλίζουν την αποτελεσματική διάθεση των αποβλήτων, βελτιώνουν τις γνώσεις σχετικά με τις τοξικές χημικές ουσίες και βοηθούν τις επιχειρήσεις να κινηθούν προς την κατεύθυνση της βιώσιμης οικονομίας, στην οποία οι άνθρωποι ζουν καλά εντός των ορίων του πλανήτη.
H κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος αποτελούν υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη και τον κόσμο. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θα μετατρέψει την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) σε μια οικονομία σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων, διασφαλίζοντας:
ότι ώς το 2050 θα έχουν μηδενιστεί οι καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου,
ότι θα γίνει αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση πόρων,
ότι δεν θα μείνει πίσω κανένα άτομο και καμία περιοχή.
Αποσκοπεί επίσης στην προστασία, τη διατήρηση και τη βελτίωση του φυσικού κεφαλαίου της ΕΕ και στην προστασία της υγείας και ευημερίας των πολιτών από περιβαλλοντικούς κινδύνους και επιπτώσεις. Η υγεία, η οικονομία και η ευημερία μας εξαρτώνται από την κατάσταση του περιβάλλοντος, το οποίο αντιμετωπίζει πολλές σοβαρές προκλήσεις, ιδίως της κλιματικής αλλαγής, της μη βιώσιμης κατανάλωσης και παραγωγής, καθώς και διαφόρων μορφών ρύπανσης.
H EE καταπολεμά την κλιματική αλλαγή και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος μέσω φιλόδοξων πολιτικών στο εσωτερικό της και στενής συνεργασίας με διεθνείς εταίρους. Διαμορφώνει και υλοποιεί πολιτικές και στρατηγικές για το κλίμα, διαδραματίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα. Έχει δεσμευτεί να εξασφαλίσει την επιτυχή εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού και την εφαρμογή του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ.
Το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα εντάσσει στο εθνικό δίκαιο τον στόχο που ορίστηκε στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία για την οικονομία και την κοινωνία της Ευρώπης ώστε να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Ο νόμος θέτει επίσης τον ενδιάμεσο στόχο του περιορισμού των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τουλάχιστον, κατά 55% έως το 2030, σε σχέση με τα επίπεδα που επικρατούσαν το 1990. Η ΕΕ επιδιώκει να εξασφαλίσει ότι οι ανησυχίες για το κλίμα λαμβάνονται υπόψη και σε άλλους τομείς πολιτικής (π.χ. στους τομείς μεταφορών και ενέργειας) και επίσης προωθεί τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα και μέτρα προσαρμογής.
Η αειφόρος ανάπτυξη αποτελεί βασική αρχή της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και πρωταρχικό στόχο για τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ. Η ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών για το 2030 και οι στόχοι αειφόρου ανάπτυξης αποτελούν παγκόσμια δέσμευση για την εξάλειψη της φτώχειας και την επίτευξη ενός βιώσιμου κόσμου από το 2030 και μετά, με επίκεντρο την ανθρώπινη ευημερία και την υγεία του πλανήτη.
Πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον έως το 2030
Η απόφαση (ΕE) 2022/591 καθορίζει ένα πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (το όγδοο) για την περίοδο έως το 2030, προσδιορίζοντας τους στόχους που έχουν προτεραιότητα και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την επίτευξή τους.
Ο μακροπρόθεσμος στόχος προτεραιότητας είναι ότι, το αργότερο έως το 2050, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ευημερούν, εντός των ορίων του πλανήτη, σε μια υγιή οικονομία, όπου τίποτα δεν σπαταλάται, η ανάπτυξη είναι αναγεννητική, η κλιματική ουδετερότητα αποτελεί πραγματικότητα και οι ανισότητες έχουν μειωθεί σημαντικά.
Με βάση την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον αποσκοπεί στην επιτάχυνση της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων οικονομία, αναγνωρίζοντας ότι η ευημερία και η ευμάρεια των ανθρώπων εξαρτώνται από ένα υγιές οικοσύστημα.
Έξι στόχοι προτεραιότητας
- Επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2030 και επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
- Βελτίωση της ικανότητας προσαρμογής, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα, καθώς και τη μείωση της ευπάθειας στην κλιματική αλλαγή.
- Μετάβαση προς ένα μοντέλο αναγεννητικής ανάπτυξης, αποσυνδέοντας την οικονομική ανάπτυξη από τη χρήση πόρων και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, μεταβαίνοντας πιο γρήγορα σε μια κυκλική οικονομία.
- Μηδενική ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους και προστασία της υγείας και της ευημερίας των Ευρωπαίων.
- Προστασία, διατήρηση και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, βελτιώνοντας την κατάσταση των οικοσυστημάτων και του περιβάλλοντος, καθώς και καταπολεμώντας την απερήμωση και την υποβάθμιση του εδάφους.
- Μείωση των περιβαλλοντικών και κλιματικών πιέσεων που προέρχονται από την παραγωγή και την κατανάλωση, ιδίως στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανικής ανάπτυξης, των κτηρίων και των υποδομών, της κινητικότητας και των συστημάτων τροφίμων.
Δημιουργία των απαιτούμενων προϋποθέσεων για την επίτευξη των στόχων
Για την επίτευξη των στόχων προτεραιότητας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), οι περιφερειακές και τοπικές αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη:
Θα διασφαλίσουν την αποτελεσματική, ταχεία και πλήρη εφαρμογή της νομοθεσίας και των στρατηγικών της ΕΕ για το περιβάλλον και το κλίμα, δίνοντας προτεραιότητα στην επιβολή και στη βελτίωση της καθοδήγησης και των συστάσεων.·
Θα διασφαλίσουν ότι οι κοινωνικές ανισότητες που απορρέουν από τις επιπτώσεις και τις πολιτικές για το κλίμα και το περιβάλλον ελαχιστοποιούνται και ότι τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος είναι δίκαια και χωρίς αποκλεισμούς.·
Θα ενσωματώσουν τη διάσταση του φύλου σε όλα τα στάδια της διαδικασίας χάραξης πολιτικής.
Θα ενισχύσουν τα περιβαλλοντικά θετικά κίνητρα και θα καταργήσουν σταδιακά τις επιζήμιες επιδοτήσεις, ιδίως εκείνες που αφορούν τα ορυκτά καύσιμα.
Θα ενσωματώσουν δράσεις για τη βιοποικιλότητα, συμβάλλοντας στον στόχο κατανομής του 7,5% των ετήσιων δαπανών, στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027 σε στόχους βιοποικιλότητας το 2024 και στον στόχο κατανομής του 10% για τα έτη 2026 και 2027.·
Θα προωθήσουν την ορθή διαχείριση των χημικών προϊόντων και θα εντοπίσουν ταχέως εναλλακτικές λύσεις, που θα αντικαταστήσουν τις ανησυχητικές ουσίες.
Θα αντιμετωπίσουν την υποβάθμιση του εδάφους και θα διασφαλίσουν την προστασία και τη βιώσιμη χρήση του εδάφους, μεταξύ άλλων μέσω της νομοθεσίας για την υγεία του εδάφους έως το 2023.
Θα μεταμορφώσουν το σύστημα τροφίμων της ΕΕ, έτσι ώστε να συμβάλει στην προστασία της βιοποικιλότητας και της καλής διαβίωσης των ζώων, διασφαλίζοντας παράλληλα μια δίκαιη μετάβαση για τα ενδιαφερόμενα μέρη που επηρεάζονται.·
Θα αναγνωρίσουν τις διασυνδέσεις μεταξύ της ανθρώπινης υγείας, της υγείας των ζώων και του περιβάλλοντος με την ενσωμάτωση της προσέγγισης «Μία υγεία» στη χάραξη πολιτικής.
Θα αξιοποιήσουν υφιστάμενα εργαλεία και μεθοδολογίες και θα βελτιώσουν τις μεθόδους παρακολούθησης, τα εργαλεία αξιολόγησης και τους μετρήσιμους δείκτες για λύσεις βασισμένες στη φύση.
Θα κινητοποιήσουν πόρους από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές, συμπεριλαμβανομένου του προϋπολογισμού της ΕΕ, μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και σε εθνικό επίπεδο.
Θα αξιοποιήσουν την περιβαλλοντική φορολογία, τα αγορακεντρικά μέσα και τα εργαλεία κατάρτισης πράσινου προϋπολογισμού και χρηματοδότησης.
Θα διασφαλίσουν ότι οι πολιτικές και οι δράσεις βασίζονται στις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές γνώσεις και τεχνολογίες, ενισχύοντας παράλληλα τη βάση γνώσεων.·
Θα αξιοποιήσουν ψηφιακές τεχνολογίες και τεχνολογίες δεδομένων (μεταξύ άλλων και δεδομένων σε πραγματικό χρόνο) για την υποστήριξη της χάραξης πολιτικής, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διαφάνεια, την αυθεντικότητα και τη διαλειτουργικότητα, καθιστώντας τα δεδομένα και τα στοιχεία εύκολα προσβάσιμα.·
Θα κινητοποιήσουν την ευρεία στήριξη της κοινωνίας των πολιτών, προχωρώντας σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρές και μεσαίες, τους κοινωνικούς εταίρους, τους πολίτες, τις κοινότητες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, και προωθώντας τη συζήτηση, τη διά βίου περιβαλλοντική εκπαίδευση και τη δράση υπό την ηγεσία των τοπικών κοινοτήτων.
Θα ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ στον τομέα της πολιτικής για το κλίμα και το περιβάλλον.
Θα εφαρμόσουν υψηλά πρότυπα διαφάνειας, συμμετοχής του κοινού και πρόσβασης στη δικαιοσύνη σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, σύμφωνα με τη Σύμβαση του Aarhus.
Θα υποστηρίξουν την υιοθέτηση σε παγκόσμιο επίπεδο των στόχων προτεραιότητας, συγκεκριμένα με τη συμμετοχή τρίτων χωρών σε εταιρικές σχέσεις και συμμαχίες όπως η G7 και η G20.
Πηγή: Περιοδικό ΧΡΗΜΑ
