Ο ενάρετος κύκλος για το Ελληνικό Χρηματιστήριο είναι σε πλήρη εξέλιξη. Μετά τους υψηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ το 2021 και 2022 (8,4%, 5,6%) προσγειωθήκαμε στο 2% το 2023. Ωστόσο, με την βοήθεια των ευρωπαικών κονδυλίων (Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ 2021-2027) αναμένεται ότι η ανάπτυξη για την περίοδο 2024 έως 2027 θα ξεπεράσει το 2%, στο βαθμό που επιταχυνθούν οι επενδύσεις και συνεχιστεί η πορεία εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας. Θετικά είναι και τα μηνύματα από τις εισηγμένες εταιρείες που αναμένεται να συνεχίσουν τη βελτίωση των μεγεθών τους (κερδοφορίας και κύκλο εργασιών) την επόμενη τριετία με οδηγούς τον τραπεζικό κλάδο, τις εταιρείες του ενεργειακού κλάδου, τις εταιρείες πληροφορικής, τις εξαγωγικές εταιρείες καθώς και επιχειρήσεις από διάφορους άλλους κλάδους. Κατά γενική ομολογία, στα τρέχοντα επίπεδα τιμών οι ελληνικές εταιρείες έχουν ελκυστικές αποτιμήσεις σε όρους P/E και P/BV και θεωρούνται οι φθηνότερες από το σύνολο των ευρωπαϊκών εταιρειών με ελπιδοφόρες προοπτικές.
Την ίδια ώρα ωστόσο, οι παθογένειες που χαρακτηρίζουν σήμερα το ελληνικό χρηματιστήριο είναι πολλές. Στον τομέα της αξιοπιστίας αν και είναι πολλά τα βήματα που έχουν συντελεστεί ιδιαίτερα σε σχέση με την ποιότητα των οικονομικών στοιχείων των εισηγμένων εταιρειών, οι τραυματικές εμπειρίες από το παρελθόν (χρηματιστηριακή φούσκα το 1999, εξαύλωση τραπεζικών μετοχών της προηγούμενης δεκαετίας) δεν έχουν ξεπεραστεί από πολλούς επενδυτές. Σαν αποτέλεσμα, ο βαθμός συμμετοχής των ελλήνων επενδυτών είναι χαμηλός και η συμμετοχή τους στις συναλλαγές είναι κάτω από 40% με τους ξένους επενδυτές να κυριαρχούν καθώς καθημερινά διενεργούν πάνω από τα 2/3 των συναλλαγών. Μια μεθοδική και επίμονη επικοινωνιακή προσπάθεια θα μπορούσε να βοηθήσει στη διαμόρφωση διαφορετικής επενδυτικής κουλτούρας και να συμβάλει στην αύξηση της συμμετοχής των Ελλήνων που διατηρούν υψηλά διαθέσιμα σε χαμηλότοκες τοποθετήσεις όταν οι χρηματικές διανομές φτάνουν ακόμη και το 10% !
Παράλληλα, η συγκέντρωση των συναλλαγών σε λίγους τίτλους συνιστά μια ακόμα παθογένεια καθώς οι δεικτοβαρείς τίτλοι συμμετέχουν κατά ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό στις ημερήσιες συναλλαγές και συχνά μια μικρή παλέτα μετοχών διαμορφώνει πάνω από 90% στον ημερήσιο τζίρο. Η συμμετοχή των εταιρειών μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης είναι χαμηλή και σε κάποιες εταιρείες οι συναλλαγές είναι ακόμα και μηδενικές σε πολλές συνεδριάσεις διαμορφώνοντας δραματικά χαμηλή εμπορευσιμότητα, με το χρηματιστήριο να εφαρμόζει σύντομα νέο κανονισμό ώστε να βελτιωθεί η σημερινή κατάσταση. Ταυτόχρονα, ο αριθμός επενδυτικών επιλογών υψηλής αξιοπιστίας συνεχίζει να είναι μικρός και η ανάγκη αντιστροφής της παρατεταμένης διαδικασίας του delisting είναι πρόδηλη καθώς από το 2000 μέχρι σήμερα ο αριθμός των εισηγμένων που έχουν αποχωρήσει έχουν φθάσει τις 314. Η επενδυτική παιδεία παραμένει σε χαμηλά επίπεδα και η ορθολογική κρίση απουσιάζει συχνά από τις επενδυτικές επιλογές των συμμετεχόντων επενδυτών, καθώς κυριαρχεί ο πανικός και ο φόβος όταν οι τιμές υποχωρούν και ο ενθουσιασμός με την παρόρμηση όταν οι τιμές αναρριχώνται, με τη ρηχότητα να εκτρέφει συχνά αυξημένη μεταβλητότητα.
Την ίδια ώρα, η εγχώρια επενδυτική κοινότητα θεσμικών επενδυτών έχει μικρό ειδικό βάρος με τα κατά κεφαλήν Κεφάλαια Υπό Διαχείριση να είναι μόλις €1.749 στο τέλος του 2023 (στην 22η θέση της λίστας της Eurostat). Είναι επομένως αναγκαίο να επιδιωχθεί άμεσα η αναβάθμισή της καθώς σε όλο τον πλανήτη η συμμετοχή των νομικών και φυσικών προσώπων στις αγορές γίνεται μέσω των θεσμικών φορέων. Η αξιοπιστία τέλος δεν έχει αποκατασταθεί καθώς, μεταξύ άλλων, η διαδικασία απονομής δικαιοσύνης στις υποθέσεις που εκδικάζονται είναι δραματικά αργή.
Καταληκτικά είναι αναγκαίο να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο πακέτο μέτρων για την αντιμετώπιση των προαναφερόμενων παθογενειών. Στο πλαίσιο ενός συνολικού σχεδιασμού μακράς πνοής με στόχο την οργανική σύνδεση του ελληνικού χρηματιστηρίου με την ελληνική οικονομία, ώστε να υποβοηθηθεί και η διαδικασία οικονομικής μεγέθυνσης. Με φορολογικά κίνητρα για να ενθαρρυνθεί η μεσοπρόθεσμη διακράτηση μετοχικών τίτλων από τους επενδυτές. Με ουσιαστική ενθάρρυνση της εισαγωγής σημαντικών ελληνικών εταιρειών που λείπουν σήμερα από το Χ.Α. αλλά και εταιρειών άλλων χωρών, ώστε να εμπλουτιστεί το προΐοντικό μείγμα του ελληνικού χρηματιστηρίου, με τους επιχειρηματίες να μάθουν να θεωρούν το θεσμό ως μεγεθυντικό φακό που θα συμβάλει στην αναβάθμιση των μεγεθών τους. Και με την δημιουργία, τέλος, μιας αναβαθμισμένης κοινότητας θεσμικών επενδυτών που θα συμβάλει στην διαμόρφωση αυξημένων αποταμιευτικών διαθεσίμων με στόχο την ορθολογική επενδυτική τους αξιοποίηση.
Δημήτρης Τζάνας, Σύμβουλος Επενδύσεων
