Οι στόχοι της πιστωτικής επέκτασης και ο κρίσιμος ρόλος του Ταμείου Ανάκαμψης και της Αναπτυξιακής Τράπεζας
του Κώστα Παπαγρηγόρη
Υπό συνθήκες περιορισμένης ρευστότητας, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, τελεί η πραγματική οικονομία τους τελευταίους μήνες, καθώς η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από τα μέσα του 2022, σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, ως αποτέλεσμα του υψηλού πληθωρισμού και των γεωπολιτικών εντάσεων, έχει επιδράσει αρνητικά στους ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης.
Όπως είναι φυσικό, το μουδιασμένο ξεκίνημα της χρονιάς σε ό,τι αφορά την πορεία των νέων χρηματοδοτήσεων προς την πραγματική οικονομία, προκαλεί έντονο προβληματισμό στα τραπεζικά επιτελεία, τα οποία έχουν ξεκινήσει να καταστρώνουν τα πρώτα σχέδια για την αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού, με προφανή στόχο την αντιστροφή της τάσης στην πιστωτική επέκταση.
«Προφανώς και παρακολουθούμε πολύ στενά τις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τονίζει υψηλόβαθμη τραπεζική πηγή, καθώς οι πρώτες αποφάσεις της για χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής θα μας ανάψει το “πράσινο φως” για την αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού τόσο για επιχειρήσεις όσο και για τα νοικοκυριά». Ο ίδιος μάλιστα προσθέτει ότι «υπό τις παρούσες συνθήκες, ίσως να είναι και ο μόνος τρόπος να ενισχυθεί η ζήτηση για φρέσκο χρήμα από την πραγματική οικονομία και ταυτόχρονα να καταστούν επιτεύξιμοι οι στόχοι που έχουν τεθεί από τις τράπεζες για την πιστωτική επέκταση».
Ουσιαστικά, οι διοικήσεις των συστημικών τραπεζών εκτιμούν ότι όταν η ΕΚΤ ξεκινήσει τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων, η κατάσταση θα βελτιωθεί, και ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, προγραμματίζουν, για το δεύτερο μισό της χρονιάς, επιθετικές κινήσεις, που θα καταστήσουν φθηνότερα τα δάνεια τόσο για ιδιώτες όσο και για επιχειρήσεις, σχεδιάζοντας ήδη και τις πρώτες καμπάνιες προώθησης των προγραμμάτων τους.
Μια πρώτη γεύση έχει δοθεί μέσω της στεγαστικής πίστης, στην οποία έκαναν ήδη την εμφάνισή τους οι πρώτες πρωτοβουλίες μέσω προγραμμάτων σταθερών επιτοκίων και λανσαρίσματος ειδικών προϊόντων που απευθύνονται σε νέους. Συγκεκριμένα, ήδη τρέχουν στην αγορά στεγαστικά προϊόντα με πιο χαλαρούς όρους και με ποσοστο χρηματοδότησης που ανέρχεται έως και στο 90% της εμπορικής αξίας του ακινήτου.
«Στο ψυγείο» η αγορά δανείων
Η αγορά δανείων είναι ουσιαστικά «στο ψυγείο» τους τελευταίους μήνες, καθώς η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ από τα μέσα του 2022, σε συνδυασμό με τον υψηλό πληθωρισμό και τις γεωπολιτικές αναταράξεις, έχει παγώσει την ζήτηση για τραπεζικές χρηματοδοτήσεις.
Είναι χαρακτηριστικό το ότι τα υπόλοιπα των δανείων υποχώρησαν το 2023 κατά 35% σε ετήσια βάση, λόγω κυρίως των αυξημένων πρόωρων αποπληρωμών από αξιόχρεους πελάτες, για τη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους τους. Οι τράπεζες, βλέποντας την παρατεταμένη αυτή εικόνα, επιχείρησαν να αλλάξουν το κλίμα μειώνοντας το περιθώριο κέρδους τους, χωρίς ωστόσο ουσιαστικό αποτέλεσμα, καθώς η τάση δεν άλλαξε ούτε κατά τους πρώτους μήνες του 2024, με τη ζήτηση για νέες χρηματοδοτήσεις από νοικοκυριά και επιχειρήσεις να παραμένει χαμηλή. Σχολιάζοντας τη συνολική εικόνα που έχει διαμορφωθεί, τραπεζικές πηγές τονίζουν ότι «παρά τη μεγάλη ρευστότητα που έχουν συσσωρεύσει τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα, χωρίς την αύξηση του ενδιαφέροντος και κατ’ επέκταση των αιτήσεων από αξιόχρεα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή του κλίματος».
Αδιάψευστος μάρτυρας είναι τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τα οποία τα υπόλοιπα των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα είχαν μειωθεί κατά 2,9 δισ. ευρώ μέχρι και το τέλος του περασμένου Φεβρουαρίου, χωρίς μάλιστα να καταγραφούν ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα πρόωρων αποπληρωμών.
Οι στόχοι
Κατά την παρουσίαση, των βασικών στόχων των business plan για την επόμενη τριετία, οι τραπεζίτες τοποθέτησαν ψηλά τον πήχη της πιστωτικής επέκτασης ανακοινώνοντας στους αναλυτές στόχους για καθαρή πιστωτική επέκταση, το 2024, της τάξης των 7-8 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για στόχο ουσιαστικά ανέφικτο, λαμβάνοντας υπόψη το πρώτο δίμηνο της χρονιάς, και οι όποιες ελπίδες εναποτίθενται στις επιθετικές κινήσεις που θα επιτρέψει η αποκλιμάκωση των ευρωπαϊκών επιτοκίων.
Μόνος ισχυρός σύμμαχος των τραπεζών, τη δεδομένη χρονική στιγμή, είναι το δανειοδοτικό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα λοιπά αναπτυξιακά προγράμματα, που διευκολύνουν την πρόσβαση των επιχειρήσεων στην τραπεζική χρηματοδότηση και εξασφαλίζουν καλύτερους όρους δανεισμού.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις πιστώσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι ενδεικτικό ότι το σύνολο των συμβασιοποιημένων δανείων μέσω του ΤΑΑ για το σύνολο των συστημικών τραπεζών ανερχόταν στο τέλος του 2023 στα 3,5 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι το τέλος του εξαμήνου θα έχει τουλάχιστον διπλασιαστεί, ξεπερνώντας τα 7 δισ. ευρώ, με έμφαση σε χρηματοδοτήσεις επενδυτικών έργων στους τομείς ενέργειας, τουρισμού, logistics, βιομηχανίας, υποδομών, ναυτιλίας και εμπορίου.
Από το περιοδικό ΧΡΗΜΑ (τεύχος Μάρτιος-Απρίλιος/Αφιέρωμα: Τράπεζες-Χρηματοδοτικά Προϊόντα)
