Ηλίας Σταυρίδης
Το τελευταίο διάστημα, δεδομένης της σοβαρής κρίσης στις τιμές της ενέργειας που πλήττει ιδιαίτερα την Ευρώπη, σχολιάστηκαν έντονα τα νέα για τις ροές φυσικού αερίου που στέλνει η Ρωσία μέσω της κρατικής θυγατρικής Gazprom στην Κίνα μέσω του αγωγού φυσικού αερίου «Δύναμη της Σιβηρίας».
Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΡΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΙΝΑΣ
Στις 14 Δεκεμβρίου η Gazprom ανακοίνωσε ότι τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο 2021 οι προμήθειες στην Κίνα που περνούσαν από τον εν λόγω αγωγό ήταν «σημαντικά» πάνω από τους συμφωνηθέντες συμβατικούς όγκους. Ήδη, από το 2014, η Gazprom και η κινεζική εταιρεία πετρελαίου CNPC υπέγραψαν συμφωνία αγοράς και πώλησης φυσικού αερίου διάρκειας τριάντα ετών για 38 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν στα τέλη του 2019, με την έναρξη λειτουργίας της «Δύναμης της Σιβηρίας».
Δεν είναι σαφές πόσο ανήλθε η αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Κίνα τους τελευταίους δύο μήνες – περίπου περισσότερο από το ένα τρίτο, αλλά η Gazprom δεν το διευκρίνισε αυτό.
Στις 20 Δεκεμβρίου, το επίσημο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS δημοσίευσε στοιχεία για τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Κίνα μέσω αγωγών τους πρώτους έντεκα μήνες του 2021: έφθασαν τους 6,6 εκατομμύρια τόνους, αύξηση 2,9% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.
Ωστόσο, ο πρώτος προμηθευτής αερίου (μέσω αγωγών) του Πεκίνου παραμένει σαφώς το Τουρκμενιστάν, με 21,9 εκατ. τόνους την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021. Ακολουθούν η Ρωσία και μετά το Καζακστάν με 4 εκατ. τόνους. Αν συνυπολογιστεί και το υγροποιημένο αέριο (μέσω δεξαμενόπλοιων μεθανίου), οι εισαγωγές από την Αυστραλία ανήλθαν σε 28,5 εκατομμύρια τόνους, αυτές από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε 8 εκατομμύρια και από το Κατάρ σε 7,8. Από τον Ιανουάριο έως τον Νοέμβριο, η Μόσχα εξήγαγε 4,1 εκατομμύρια τόνους υγροποιημένου αερίου στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Εκτός από τον υπάρχοντα αγωγό, η Ρωσία και η Κίνα συζητούν επίσης έναν δεύτερο, που ονομάζεται «Δύναμη της Σιβηρίας-2» (ή «Αγωγός Αλτάι»). Σε αντίθεση με τον πρώτο που ξεκινά από τη Γιακουτία στην ανατολική Σιβηρία, ο δεύτερος αγωγός θα ξεκινούσε από πηγάδια φυσικού αερίου στη δυτική Σιβηρία.
Το έργο απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί: έχει ξεκινήσει μια μελέτη σκοπιμότητας, η οποία σύμφωνα με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός λίγων εβδομάδων.
ΡΩΣΙΑ – ΚΙΝΑ: ΜΙΑ ΔΥΣΚΟΛΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
Οι οικονομικές επαφές μεταξύ Ρωσίας και Κίνας συχνά υπερεκτιμώνται και λαμβάνονται ως σύμβολο μιας υποτιθέμενης στρατηγικής συμμαχίας που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει και είναι δύσκολο να υπάρξει. Οι δύο χώρες έχουν έρθει σίγουρα πολύ κοντά τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι μια σχέση που βασίζεται όχι στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, αλλά στην κοινή εχθρότητα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η σχέση μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας δεν είναι καν ισότιμη, αλλά σαφώς ανισόρροπη προς την πλευρά της Κίνας, η οποία έχει πολύ μεγαλύτερη οικονομία, υψηλότερη παγκόσμια προβολή και επίσης ξοδεύει περισσότερα για την Άμυνα. Ακόμη και η στρατιωτική ισορροπία, επομένως, θα μπορούσε να αλλάξει σύντομα.
Αυτό που καθιστά σχεδόν αδύνατη τη συμμαχία είναι το γεγονός ότι τα κινεζικά συμφέροντα επικαλύπτονται με τα ρωσικά σε δύο περιοχές που θεωρούνται θεμελιώδεις από το Κρεμλίνο: την Κεντρική Ασία και την Αρκτική. Η παρουσία έξω από τα σύνορα ενός τόσο ισχυρού και διεκδικητικού γείτονα, που έχει επίσης ηγεμονικές φιλοδοξίες, θεωρείται από τη Μόσχα ως γεωπολιτική ανησυχία. Εν ολίγοις, η εταιρική σχέση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας ίσως να μην διαρκέσει πολύ: ικανοποιεί άμεσες, όχι στρατηγικές, ανάγκες.
ΡΩΣΙΑ: ΜΕΤΑΞΥ ΚΙΝΑΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗΣ
Για τη Ρωσία, η Κίνα είναι πάνω από όλα μια αγορά φυσικού αερίου, όχι πολύ διαφορετική από την Ευρώπη. Από αυτή την άποψη, το 2020, παρά την πανδημία, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατανάλωσε 394 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Την ίδια χρονιά, η κινεζική κατανάλωση ήταν περίπου 320 δις.
Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι μέχρι το 2030 η Κίνα, λόγω της μείωσης της καύσης άνθρακα, η οποία παράγει τις μεγαλύτερες εκπομπές ρύπων, θα φτάσει την κατανάλωση φυσικού αερίου στα 526 δις κυβικά μέτρα ετησίως. Ακόμη και αν ενισχύσει την εγχώρια παραγωγή, η Κίνα θα δει διεύρυνση της εξάρτησής της από τις ξένες αγορές. Ακριβώς όπως και η Ευρώπη.
Μόλις ολοκληρωθεί και το δεύτερο τμήμα, ο αγωγός «Δύναμη της Σιβηρίας» θα έχει συνολική χωρητικότητα 88 δις κυβικών μέτρων. Εάν οι όγκοι που θα εισάγονται από την Κίνα το 2030, θα είναι περίπου 200 δις κυβικά μέτρα, η Ρωσία θα κατέληγε να της προμηθεύει το 44% του φυσικού αερίου. Είναι ένα ποσοστό πρακτικά ίσο με αυτό που κατέχει σήμερα η Μόσχα στην ευρωπαϊκή αγορά του φυσικού αερίου.
Το τελευταίο διάστημα, η αύξηση των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου προς την Κίνα, σε μια περίοδο κρίσης προσφοράς και τιμών στην Ευρώπη, έχει ερμηνευτεί ως «εκτροπή» πόρων από τη μια περιοχή στην άλλη. Ωστόσο, πρόκειται για μια ανακριβή ερμηνεία.
Ο αγωγός «Δύναμη της Σιβηρίας», που φτάνει στην Κίνα, ξεκινά από την ανατολική Σιβηρία. Ο αγωγός Γιαμάλ-Ευρώπη –ένας από τους πιο σημαντικούς για τη Γηραιά Ήπειρο, και που τώρα λειτουργεί αντίστροφα– προέρχεται πράγματι από τη Σιβηρία, αλλά από τη δυτική Σιβηρία, την χερσόνησο Γιαμάλ.
Σε βραχυχρόνιο επίπεδο, οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας, Κίνας και Ευρώπης σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, δεν πρόκειται να μεταβληθούν. Σε μακροχρόνιο όμως επίπεδο, η Κίνα μπορεί να καταστεί ο παράγοντας που μπορεί να αλλάξει αυτές τις ισορροπίες.
Πηγή: https://www.geoeurope.org/2022/01/03/rosia-kina-to-fysiko-aerio-kai-ta-ori/
***To geoeurope είναι ένας ιστότοπος που δημιουργήθηκε από επιστήμονες και ειδικούς που έχουν ασχοληθεί με τη γεωπολιτική της Ευρώπης και έχουν διαπιστώσει συγκεκριμένα κενά στη ροή των πληροφοριών που διαμορφώνουν τις γεωπολιτικές συζητήσεις στην ήπειρό μας.
