Συνεχίζονται σήμερα οι αντιδράσεις μετά τη χθεσινή παρουσίαση από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν του νέου προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ύψους 2 τρισ. ευρώ για το διάστημα 2028-2034.
Ο νέος προϋπολογισμός παρουσιάζεται σημαντικά αυξημένος έναντι του προηγούμενου (1,21 τρισ.) και πιο ευέλικτος, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει απρόβλεπτες κρίσεις και να ενισχύσει την ευρωπαϊκή ανεξαρτησία, κατά τα λεγόμενα της προέδρου της Κομισιόν.
Βασικοί πυλώνες του σχεδίου είναι οι εξής:
- 865 δισ. ευρώ για τη γεωργία, την αλιεία, τη συνοχή και την κοινωνική πολιτική. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) -που περιλαμβάνει τις αγροτικές επιδοτήσεις- και τα ταμεία συνοχής ομαδοποιούνται στις λεγόμενες Εθνικές και Περιφερειακές Συμπράξεις.
- 410 δισ. ευρώ για την ανταγωνιστικότητα, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας και της καινοτομίας. Αυτό απηχεί την πρόσφατη έκθεση-ορόσημο του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι, ο οποίος ζήτησε αλλαγές για να αντιμετωπιστεί ο έντονος ανταγωνισμός από τις ΗΠΑ και την Κίνα.
- 200 δισ. ευρώ για την εξωτερική δράση, εκ των οποίων 100 δισ. ευρώ για την Ουκρανία – ώστε να προστατευθούν οι εκταμιεύσεις της βοήθειας από εσωτερικές συγκρούσεις και ατομικά βέτο.
Εισάγονται επίσης τα εξής νέα στοιχεία:
- Νέα ίδια έσοδα: Από φόρους σε επίπεδο ΕΕ για τα ηλεκτρικά απόβλητα, τον καπνό και τα εταιρικά κέρδη.
- Κράτος δικαίου: Η εκταμίευση όλων των κονδυλίων θα εξαρτάται από τη σχετική συμμόρφωση – μια βασική αλλαγή που έρχεται ως αντίδραση στη δημοκρατική οπισθοδρόμηση που παρατηρείται, π.χ., στην Ουγγαρία.
Η πρόταση της φον ντερ Λάιεν για έναν πιο ευέλικτο προϋπολογισμό είναι επηρεασμένη από τις διαδοχικές κρίσεις που χρειάστηκε να αντιμετωπίσει η ΕΕ, με τελευταίους τους δασμούς του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Παράλληλα με τους τρεις πυλώνες, το σχέδιο περιλαμβάνει 292 δισ. ευρώ για άλλες δαπάνες, όπως η αποπληρωμή του χρέους από εποχής Covid-19, που εκτιμάται στα 25-30 δισ. ευρώ ετησίως – επιβαρυντικός παράγοντας που δεν υπήρχε στον προηγούμενο προϋπολογισμό. Η Επιτροπή έχει δηλώσει ότι οι επιχορηγήσεις από το ταμείο ανάκαμψης θα πρέπει να εξοφληθούν εξολοκλήρου από ιδίους πόρους, όπως το σύστημα εμπορίας εκπομπών (ETS), οι τελωνειακοί δασμοί και οι νέοι προτεινόμενοι φόροι, συγκεντρώνοντας 58,2 δισ. ευρώ ετησίως. Τέτοιοι πόροι, ωστόσο, αντιμετωπίζουν παγιωμένη αντίσταση από τα κράτη μέλη και είναι δύσκολο να εγκριθούν.
Οι πρώτες αντιδράσεις του Ευρωκοινοβουλίου
Αρκετοί ευρωβουλευτές ωστόσο ενέκριναν την ιδέα της αύξησης των εσόδων με την επιβολή δασμών στα προϊόντα καπνού και τη φορολόγηση εταιρειών με καθαρό ετήσιο κύκλο εργασιών τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ. Κατά τα άλλα όμως, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι για διάφορους λόγους δυσαρεστημένα με τον νέο προϋπολογισμό και απειλούν να μην μπουν καν σε διαπραγματεύσεις.
Κάποιοι υπογράμμισαν την έλλειψη επαρκών στοιχείων ή κατηγόρησαν ως παραπλανητικούς τους ισχυρισμούς της Επιτροπής για σημαντική αύξηση. «Η αύξηση προκύπτει μόνο ως προσαρμογή στον πληθωρισμό και επειδή πρέπει να αποπληρώσουμε το ταμείο της ΕΕ επόμενης γενιάς» είπε ο Ζίγκφριντ Μουρεσάν (ΕΛΚ), αναφερόμενος στο χρέος της πανδημίας. Ο ίδιος μαζί με άλλους πιστεύουν επίσης ότι τα βασικά αιτήματα του Κοινοβουλίου έχουν αγνοηθεί, ενώ βλέπουν στα εθνικά και περιφερειακά σχέδια εταιρικής σχέσης μια προσπάθεια επανεθνικοποίησης της ΕΕ. «Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα δεχτεί καμία μείωση της κοινοβουλευτικής εποπτείας και του νόμιμου δημοκρατικού ελέγχου και ελέγχου των δαπανών της ΕΕ» αναφέρεται σχετικά σε δήλωση των ηγετών των λεγόμενων κεντρώων ομάδων της πλειοψηφίας του Κοινοβουλίου (ΕΛΚ, Σοσιαλιστές και Δημοκράτες, Renew Europe και Πράσινοι/ΕΥΠΕ).
Για την έγκριση του ΠΔΠ απαιτείται η κανονιστική έγκριση του Ευρωκοινοβουλίου. Αν δεν επέλθει συμβιβασμός, οι βουλευτές θα μπορούσαν ακόμη και να ζητήσουν με ψήφισμα από την Επιτροπή να αποσύρει την παρούσα πρόταση και να θέσει νέα βάση διαπραγματεύσεων.
Αντιρρήσεις και από τα κράτη μέλη
Η έγκριση απαιτεί ωστόσο και την ομόφωνη συναίνεση των κρατών μελών, που επίσης είναι αμφίβολη: ήδη η γερμανική κυβέρνηση εναντιώθηκε στην «ουσιαστική αύξηση» του προϋπολογισμού. «Το να υπάρξει ουσιαστική αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ είναι απαράδεκτο την ώρα που όλα τα κράτη μέλη καταβάλλουν αξιοσημείωτες προσπάθειες για να εξορθολογήσουν τους εθνικούς προϋπολογισμούς τους» επισήμανε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.
Αλλά και ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών Ίλκο Χάινεν χαρακτήρισε τον προϋπολογισμό που κατατέθηκε «υπερβολικό», τονίζοντας: «Δεν θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο να ξοδέψει η ΕΕ περισσότερα χρήματα, αλλά στο πώς να ξοδέψουμε καλύτερα τα υπάρχοντα κονδύλια. Αυτό θα απαιτήσει δύσκολες αποφάσεις. Η οικονομική συνεισφορά των Κάτω Χωρών στην ΕΕ είναι ήδη σημαντική».
H συγχώνευση και περικοπή αγροτικών επιδοτήσεων και ταμείων συνοχής αναμένεται να αμφισβητηθεί έντονα από τις χώρες του Νότου, οι οποίες φοβούνται τυχόν αντιδράσεις από τον γεωργικό τομέα, και από τις ανατολικές, που θέλουν να γεφυρώσουν το χάσμα με τα πλουσιότερα κράτη μέλη. Αντίθετα, θα επικροτηθεί από τις δυτικές και βόρειες χώρες, που θέτουν πιο σύγχρονες προτεραιότητες, όπως η δράση για το κλίμα, η άμυνα, η ασφάλεια, η έρευνα, η καινοτομία και οι τεχνολογίες αιχμής.
Με πληροφορίες από Καθημερινή, Βήμα και Euronews
