Του Σάκη Κοκκίνη, Δικηγόρου, Υπ. Διδάκτορος Διοικητικού Δικαίου Νομικής Θράκης
Σε αγωνία βρίσκονται οι συνταξιούχοι και οι εν ενεργεία δημόσιοι υπάλληλοι, όπως και οι εργαζόμενοι στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, αναφορικά με την απόδοση των αναδρομικών. Και αυτό καθώς εκκρεμεί εδώ και 17 μήνες η έκδοση της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) αναφορικά με την τύχη του νόμου Κατρούγκαλου, το επόμενο διάστημα αναμένεται η απόφαση για τα Δώρα (αναδρομικά) των εργαζομένων στο δημόσιο, ενώ καθημερινά εκδίδονται αποφάσεις που δικαιώνουν τους συνταξιούχους. Χωρίς η κυβέρνηση, ωστόσο, να δίνει οριστική λύση.
Οι εν λόγω αποφάσεις παραπέμπουν σε ένα πλήθος άνω των 3,4 εκ. πολιτών οι οποίοι προσμένουν δικαίωση. Εκ των οποίων τα 2,7 εκ. είναι συνταξιούχοι (του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα – ΙΚΑ, ΤΕΒΕ/ΟΑΕΕ, ΝΑΤ, Ειδικών Ταμείων κ.α.), οι 600.000 είναι δημόσιοι υπάλληλοι και περίπου 100.000 είναι υπάλληλοι του ευρύτερου δημοσίου τομέα (όπου η συμμετοχή του δημοσίου είναι τουλάχιστον στο 51%) από τους οποίους αποκόπηκαν τα Δώρα από το 2013 και μετά.
Το πρόσχημα της κυβερνητικής άρνησης είναι ότι η ικανοποίηση όλων των διεκδικήσεων αναφέρεται σε πολλά δισεκατομμύρια και δεν υπάρχει… δημοσιονομικό περιθώριο για την ικανοποίηση αυτών των διεκδικήσεων. Για κάθε έτος (αναζήτησης) αναδρομικών το κόστος υπολογίζεται σε 3,4 δις ευρώ. Από περίπου 1.000 ευρώ ανά άτομο σε μέσα επίπεδα για τους 2,7 εκ. συνταξιούχων (800 ευρώ από τα Δώρα συν τις διαφορές στις κύριες και επικουρικές συντάξεις που μειώθηκαν παρανόμως μετά την 1/1/2013) και τους δημοσίους υπαλλήλους (1.000 ευρώ το χρόνο, μόνο τα Δώρα).
Πάντως οι συνταξιούχοι μπορούν να αναζητήσουν τα αναδρομικά για μια 5ετία (σ.σ. αν κατατεθεί σήμερα αγωγή στο Πρωτοδικείο θα αναζητήσουν αναδρομικά από 1/1/2014), ενώ για τους εν ενεργεία η διεκδίκηση διαρκεί μόλις γα μια διετία (για αίτηση εντός του 2019 αναζητούνται αναδρομικά για το 2018 και 2017).
Σε κάθε περίπτωση αναδρομικά παλαιοτέρων και περισσοτέρων ετών δικαιούνται όσοι κατέθεσαν αγωγές τα προηγούμενα χρόνια…
Ωστόσο, όσο καθυστερεί η οριστική λύση του προβλήματος το κόστος συσσωρεύεται (αυξάνουν τα αιτήματα και οι προσφυγές), ενώ οι ίδιοι οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι υποβάλλονται σε δικαστικά έξοδα.
Τι ισχύει για τους συνταξιούχους
Τα 2,7 εκ. των συνταξιούχων δικαιούνται αναδρομικά με βάσει την απόφαση 2287/15 του ΣτΕ. Με αυτή κρίθηκε ότι όλες οι μειώσεις που έγιναν μετά την 1/1/2013 είναι παράνομες (αντισυνταγματικές). Και αυτό γιατί είχαν προηγηθεί οι μειώσεις της περιόδου 2010-12, τις οποίες το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκανε αποδεκτές για την αντιμετώπιση μείζονος οικονομικού (δημοσιονομικού) προβλήματος. Και τότε η διοίκηση (κυβέρνηση) είχε ισχυριστεί ότι με αυτές αποκαθιστάται δημοσιονομική ισορροπία. Κατά συνέπεια δεν δικαιολογούνται οι επόμενες περικοπές (μετά το 2012). Πόσο μάλιστα όταν αυτές δεν συνοδευτήκαν από αναλογιστικές μελέτες ως προς το δημοσιονομικό αποτέλεσμα.
Ωστόσο, το ΣτΕ έκρινε ότι μόνο όσοι είχαν καταθέσει αγωγές προ της δημοσίευσης της απόφασης (δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2015), δηλαδή όσοι κατέθεσαν αγωγές κατά την περίοδο 2013-2014, θα λάβουν αναδρομικά ποσά για όλες τις παράνομες περικοπές. Για τους λοιπούς η απαγόρευση περικοπών ουσιαστικά ξεκινούσε από την 1/7/2015.
Κατά συνέπεια, όσοι προσέφυγαν στη δικαιοσύνη προ του 2015 ή στις αρχές εκείνου του χρόνου, έλαβαν ή θα λάβουν αναδρομικά τα Δώρα (800 ευρώ το χρόνο) συν τις όποιες διαφορές στις κύριες και επικουρικές συντάξεις (στις περιπτώσεις αθροίσματος κύριας και επικουρικής πάνω από 1.300 ευρώ και για επικουρικές πάνω από 300 ευρώ).
Μετά την απόφαση του ΣτΕ (2287/15) όλοι οι συνταξιούχοι δικαιούνται αναδρομικά. Ωστόσο για να αναγκαστεί το δημόσιο (ο ΕΦΚΑ σήμερα) να πληρωσει αυτά τα ποσά θα πρέπει να ασκηθούν αγωγές στα Διοικητικά Πρωτοδικεία.
α/Αν οι αγωγές αναζητούν αναδρομικά πριν το 2013, ακόμη και να βγει θετική πρωτόδικη απόφαση, ο ΕΦΚΑ θα κάνει (συνήθως) έφεση και η υπόθεση παραπέμπεται στο Πρωτοδικείο. Και, εν τέλει, θα αναπεμφθεί και πάλι στο ΣτΕ. Κόπος, χρόνος και δικαστικά έξοδα δηλαδή χωρίς να υπάρχει σαφές αποτέλεσμα (όφελος).
β/Αν οι αγωγές περιοριστούν για την περίοδο μετά την απόφαση του ΣτΕ, αν δηλαδή διεκδικούνται αναδρομικά από 1/7/2015 και μετά, σε περίπτωση θετικής απόφασης του Πρωτοδικείου ο ΕΦΚΑ θα πληρώσει αμέσως (δεν θα ασκήσει έφεση) εάν η διεκδίκηση σταματά με την δημοσίευση του νόμο 4387/16 (νόμος Κατρούγκαλου) ο οποίος όρισε άλλο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων (δυσμενέστερο αλλά ενιαίο). Αν ωστόσο η διεκδίκηση διατρέχει όλα τα προηγούμενα χρόνια και μέχρι την ημέρα κατάθεσης της αγωγής (π.χ. τον περασμένο μήνα), είναι πολύ πιθανό ο ΕΦΚΑ να ασκήσει και πάλι έφεση. Και αυτό γιατί η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι εισφορές επί των Δώρων συνυπολογίζονται πλέον στις συνολικές ετήσιες αμοιβές (συντάξιμος μισθός) επί του οποίου τίθενται τα ποσοστά της σύνταξης (αναπλήρωσης). Απλώς, επειδή είναι εξωφρενικά χαμηλά τα ποσοστά αναπλήρωσης και, τελικά, οδηγούν σε μικρότερες -έως και 35%- συντάξεις με το νέο σύστημα Κατρούγκαλου. Ακόμη και σε σχέση με τις κομμένες με τον παράνομο τρόπο που περιγράψαμε (από 1/1/2013 και μετά) σημερινές συντάξεις…
Εάν ο νόμος Κατρούγκαλου κριθεί αντισυνταγματικός, και αυτό είναι κάτι που εκκρεμεί στο ΣτΕ από τον Οκτώβριο του 2017 χωρίς να έχει εκδοθεί ακόμη οριστική απόφαση, τότε όλοι οι συνταξιούχοι θα λάβουν, κατά μέσο όρο, περί τα 1.000 ευρώ (τα 800 ευρώ από τα Δώρα) για κάθε χρόνο από 1/1/2013 και μέχρι σήμερα.
Αντιθέτως, εάν ο νόμος 4387/16 κριθεί συνταγματικός, τότε τα αναδρομικά θα περιοριστούν για περίπου ένα χρόνο (1/7/2015 έως 12/5/2016). Κάτι που παραπέμπει σε αναδρομικά περί τα 800-1.000 ευρώ ανά συνταξιούχο. Ωστόσο, αυτά τα ποσά θα πρέπει να διεκδικηθούν με αγωγές, καθώς η κυβέρνηση δεν έχει δεσμευτεί να τα αποδώσει, ενώ οι αιτήσεις ανακοπής της παραγραφής προς τον ΕΦΚΑ (που τυχόν κατατέθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο) δεν συνεπάγονται και ταυτόχρονη υποχρέωση πληρωμής για τον ΕΦΚΑ.
Τι ισχύει για τους δημοσίους υπαλλήλους
Η υπόθεση: «Δώρα δημοσίων υπαλλήλων» αφορά περί τους 600.000 εν ενεργεία υπαλλήλους της κεντρικής διοίκησης και άλλους 100.000 στους οργανισμούς και τις ΔΕΚΟ (με συμμετοχή άνω του 50% του δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο). Οι εν λόγω φορείς των εργαζομένων όπως και μεμονωμένα άτομα έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη για τα Δώρα (το οποία περικόπηκαν οριστικά από 1/1/2013, ενώ προηγουμένως είχαν περιοριστεί στα 1.000 ευρώ το χρόνο).
Η εν λόγω υπόθεση συζητήθηκε στο ΣτΕ την 1η Φεβρουαρίου 2019 και αναμένεται το επόμενο διάστημα η απόφαση. (Πάντα με την προσδοκία ότι δεν θα καθυστερήσει όσο και η αντίστοιχη για τον νόμο Κατρούγκαλου που εκκρεμεί εδώ και 17 μήνες). Αν είναι θετική για τους προσφεύγοντες δημοσίους υπαλλήλους (υπέρ των Δώρων) δεν αποκλείεται το υπουργείο Οικονομικών να παραπέμψει το όλο θέμα στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο να αποφανθεί επικαλούμενο την αντίθετη απόφαση (κατά των Δώρων) του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Σε κάθε περίπτωση και σε αυτή την περίπτωση απαιτείται η κατάθεση αγωγών για τα Δώρα (1.000 ευρώ το χρόνο) με δύο δεδομένα: 1.Η κατάθεση αίτησης ανακοπής της παραγραφής στα τμήματα μισθοδοσίας του Δημοσίου τον περασμένο Δεκέμβριο δεν αρκεί για την καταβολή των Δώρων (απαιτείται και αγωγή) και 2. Η αναδρομικότητα στο Δημόσιο διαρκεί δύο έτη.
