του Παναγιώτη Αθανάσογλου
Ο δείκτης Οικονομικής Ελευθερίας μετρά τον βαθμό με τον οποίο τα μέτρα πολιτικής της κυβέρνησης μιας χώρας και οι θεσμοί της χώρας αυτής υποστηρίζουν την ελευθερία άσκησης οικονομικής δραστηριότητας.
Οι περιοχές έρευνας αφορούν:
1) το δικαίωμα προσωπικής επιλογής,
2) την εθελοντική συναλλαγή,
3) την ελευθερία εισόδου στις αγορές και συμμετοχής στον ανταγωνισμό
4) την προσωπική ασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικής περιουσίας.
Η έρευνα και κατασκευή του δείκτη για 165 χώρες διεξάγεται ετησίως από το Ινστιτούτο Fraser του Καναδά, το οποίο έχει αναπτύξει και την σχετική μεθοδολογία.
Το 2020, η μέση βαθμολογία Οικονομικής Ελευθερίας όλων των χωρών (123 χώρες με στοιχεία από το 2000 και μετά) μειώθηκε, σε σύγκριση με το 2019, κατά 2,3% αντανακλώντας, εν μέρει μόνο, τις συνθήκες της πανδημίας.
Επίσης, μείωση κατά -5,3% παρουσίασε και η βαθμολογία Οικονομικής Ελευθερίας της Ελλάδος, με αποτέλεσμα να χειροτερεύσει (απώλεσε εννέα θέσεις) η κατάταξή της το 2020 έναντι του 2019.
Ωστόσο, εκτός της Ελλάδος, δεκαεπτά (17) επιπλέον χώρες της ΕΕ παρουσίασαν χειροτέρευση της σχετικής θέσης τους το 2020 (με απώλειες από μία έως δεκαεννέα (19) θέσεις), ενώ μόνο οκτώ (8) χώρες βελτίωσαν την σχετική τους θέση και μια χώρα την διατήρησε στο επίπεδο του 2019.
Οι εκτεταμένοι(ες) περιορισμοί και ρυθμίσεις που υιοθετήθηκαν από πολλές χώρες στη διάρκεια της πανδημίας έχουν κοινά χαρακτηριστικά αλλά και στοιχεία διαφοροποίησης. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, οι περιορισμοί αυτοί:
- Οδήγησαν σε μεγάλο βαθμό στην υποχώρηση της Οικονομικής Ελευθερίας.
Οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και στα ταξίδια, οι υποχρεωτικοί κανονισμοί εργασίας και λειτουργίας των επιχειρήσεων κ.α., προφανώς συνέβαλλαν στον περιορισμό της οικονομικής ελευθερίας πολλών ατόμων ανεπτυγμένων κυρίως χωρών.
- Διαφέρουν σχετικά με τον βαθμό αυστηρότητας στον σχεδιασμό και την εφαρμογή τους.
Ένας αριθμός χωρών εφάρμοσαν νέες και σε ορισμένες περιπτώσεις καινοτόμες ρυθμίσεις και περιορισμούς οι οποίες έπληξαν σημαντικά την Οικονομική Ελευθερία.
- Δεν καλύπτονται, σε μεγάλη έκταση, από τα στοιχεία πού καθορίζονται από την μεθοδολογία υπολογισμού του δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας.
Συνεπώς, οι δείκτες Οικονομικής Ελευθερίας του 2020 όπως δημοσιεύτηκαν από το Ινστιτούτο Fraser δεν αντανακλούν επαρκώς τις πραγματικές μεταβολές της Οικονομικής Ελευθερίας κάθε χώρας την διετία 2019-2020, όσο και την συσχέτιση των μεταβολών αυτών μεταξύ των διαφόρων χωρών.
- Επομένως, απαιτείται η προσαρμογή αυτών των δεικτών ώστε να αντανακλούν τις μεταξύ των χωρών διαφορές της Οικονομικής Ελευθερίας όπως γινόταν πρό της πανδημίας.
Η διόρθωση των παραπάνω δεικτών Οικονομικής Ελευθερίας για το έτος 2020 έγινε από τους Miozzi & Powell (2022).
Η διόρθωση αναδεικνύει ότι:
- η πραγματική μείωση της Οικονομικής Ελευθερίας το 2020 ήταν μεγαλύτερη της αρχικής
- διαφοροποιείται αισθητά η κατεύθυνση της κατάταξης των διαφόρων χωρών.
Συγκεκριμένα, οι περιορισμοί λόγω της πανδημίας οδήγησαν σε μείωση τού δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας όλων των χωρών κατά 12%, δηλαδή σημαντικά μεγαλύτερη εκείνης προ της προσαρμογής (2,3%).
Μετά την προσαρμογή, η Ελλάδα το 2020 κερδίζει δύο (2) θέσεις στην κατάταξη των δεικτών Οικονομικής Ελευθερίας.
Παρόμοια με την Ελλάδα μεταβολή (δηλαδή έναντι της αρχικής χειροτέρευσης βελτίωσαν την σχετική τους θέση) παρουσίασαν άλλες έξη (6) χώρες της ΕΕ.
Ωστόσο, παρά την θετική αυτή εξέλιξη η Ελλάδα παραμένει το 2020 (όπως και στην περίοδο 2015-2019) στην τελευταία θέση της κατάταξης των δεικτών των χωρών της ΕΕ.
- Την χαμηλότερη σχετική επίδοση εμφανίζει η Ελλάδα στις κατηγορίες του μεγέθους του δημόσιου τομέα, του ρυθμιστικού πλαισίου της χρηματοπιστωτικής αγοράς και της αγοράς εργασίας καθώς και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Βέβαια, στους παραπάνω τομείς την τελευταία διετία η κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει ένα αξιόλογο μεταρρυθμιστικό έργο, το οποίο, ωστόσο, θα πρέπει να συνεχισθεί προκειμένου η Ελλάδα σύντομα να βρεθεί πλησίον του μέσου όρου της ΕΕ.
