Του κ. Ελ. Βασιλειάδη, Σύμβουλος Γενικής Γραμματείας Ορυκτών Πόρων
Όλοι γνωρίζουμε πως η ενεργειακή και η ψηφιακή μετάβαση έχουν φέρει τις κρίσιμες πρώτες ύλες (CRM) στο προσκήνιο της διεθνούς πολιτικής. Ωστόσο, λίγα έχουν απασχολήσει ο θεμελιώδης ρόλος που διαδραματίζουν οι CRM στον αμυντικό τομέα και τον πιθανό αντίκτυπο των διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας CRM στον στρατιωτικό τομέα. Το παρόν άρθρο ασχολείται με την αξιολόγηση του κινδύνου από το ΝΑΤΟ για την βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ασφάλεια εφοδιασμού και τους γεωπολιτικούς κινδύνους του CRM, με ιδιαίτερη έμφαση στον αμυντικό τομέα. Θα πρέπει να τονίσουμε πως η ανάλυση για τις ανάγκες του ΝΑΤΟ δημιουργεί σημαντικές διαφορές στην κατηγοριοποίηση που παρέχεται από την ΕΕ στο πλαίσιο της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Οι διαδοχικές παγκόσμιες αναταραχές, από την πανδημία COVID-19 έως τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και τις περιβαλλοντικές απειλές που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη πολυπλοκότητα των αλυσίδων εφοδιασμού στον τομέα της άμυνας, έχουν αναδείξει την εύθραυστη και ευάλωτη φύση των κρίσιμων για την άμυνα αλυσίδων εφοδιασμού. Για το ΝΑΤΟ, η ανταπόκριση, η ισχύς, η ανθεκτικότητα και η ασφάλεια των αλυσίδων εφοδιασμού είναι απαραίτητες για την προστασία των συμμαχικών βιομηχανιών και για τη διασφάλιση ότι η Συμμαχία αναπτύσσει στρατιωτικές δυνατότητες απαλλαγμένες από την εχθρική επιρροή πιθανών αντιπάλων. Τα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν δεσμευτεί για τον εντοπισμό και τον μετριασμό των στρατηγικών τρωτών σημείων και εξαρτήσεων όσον αφορά τις αλυσίδες εφοδιασμού. Θα πρέπει να τραβήξει το ενδιαφέρον μας η πρόθεση του ΝΑΤΟ για στρατηγική αποθήκευση κρίσιμων πρώτων υλών και η πιθανή χρηματοδότηση των υποδομών που θα υποστηρίξει την αποθήκευση.
Ο αμυντικός τομέας χρησιμοποιεί σημαντική ποσότητα πρώτων υλών σε όλους τους τομείς του αέρα, της θάλασσας και της ξηράς. Ο κατάλογος Κρίσιμων πρώτων Υλών για την άμυνα του ΝΑΤΟ περιλαμβάνει τα εξής (η χώρα μας έχει τη δυνατότητα παραγωγής στα μισά από αυτά, δηλαδή Αλουμίνιο, Γάλλιο, Γερμάνιο, Γραφίτης, Μαγγάνιο, Κοβάλτιο).
- Αλουμίνιο
- Βηρύλιο
- Κοβάλτιο
- Γάλλιο
- Γερμάνιο
- Γραφίτης
- Λίθιο
- Πλατίνα
- Μαγγάνιο
- Σπάνιες γαίες
- Τιτάνιο
- Βολφράμιο
Για την κατάταξη των CRM γίνεται αξιολόγηση κινδύνου η οποία αναπτύσσεται με βάση τη συσχέτιση μεταξύ των επιπτώσεων και της πιθανότητας διακοπών εφοδιασμού. Η πιθανότητα μετράται μέσω ανάλυσης της βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης ασφάλειας εφοδιασμού και των γεωπολιτικών κινδύνων CRM, ενώ ο αντίκτυπος αξιοποιείται στη συχνότητα χρήσης CRM σε όλες τις αμυντικές εφαρμογές.
Η κρισιμότητα των υλικών ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των στρατιωτικών τομέων. Υλικά που θεωρούνται πολύ κρίσιμα για αεροσκάφη, ελικόπτερα και πυραύλους μπορεί να μην είναι τόσο κρίσιμα για την κατασκευή κορβετών, αεροπλανοφόρων και υποβρυχίων.
Όσον αφορά την αξιολόγηση τους, η ανάλυση της αλυσίδας αξίας κάθε υλικού καθορίζει συγκεκριμένες γεωπολιτικές απειλές και κινδύνους στην αλυσίδα εφοδιασμού. Η διερεύνηση των διαφορετικών βαθμών κρισιμότητας κάθε υλικού επιτρέπει τη δημιουργία τεσσάρων κατηγοριών:
- Υλικά πολύ υψηλού κινδύνου
- Υλικά υψηλού κινδύνου
- Υλικά μεσαίου κινδύνου
- Υλικά χαμηλού κινδύνου
Πιο συγκεκριμένα, γίνεται το ακόλουθο σύστημα κατηγοριοποίησης:
Αυτό φαίνεται γραφικά ως εξής:
Τα 2 υλικά που αποτελούν τα πολύ υψηλού κινδύνου (κατηγορία ρίσκου ΗΗ) είναι το αλουμίνιο και ο γραφίτης που είναι τα υλικά που χρησιμοποιούνται συχνότερα σε στρατιωτικές εφαρμογές και υπόκεινται επίσης σε σημαντικούς κινδύνους για την ασφάλεια του εφοδιασμού που προκύπτουν από την έλλειψη διαφοροποίησης των προμηθευτών και την αστάθεια που σχετίζεται με τις χώρες προμήθειας. Tο αλουμίνιο είναι καθοριστικό για την παραγωγή ελαφρών αλλά ανθεκτικών στρατιωτικών αεροσκαφών και πυραύλων, ενισχύοντας την ευελιξία και την απόδοσή τους. Ο γραφίτης είναι κρίσιμος για την παραγωγή αρμάτων μάχης και κορβετών λόγω της υψηλής αντοχής και της θερμικής του σταθερότητας. Στα υποβρύχια, ο γραφίτης χρησιμοποιείται στην κατασκευή του κύτους και άλλων δομικών στοιχείων, μειώνοντας σημαντικά τα ακουστικά ίχνη και ενισχύοντας τις δυνατότητες μυστικότητας.
Ο αντίκτυπος της διαταραχής της ασφάλειας εφοδιασμού του αλουμινίου και του γραφίτη είναι πολύ σημαντικός, δεδομένου ότι η Κίνα παράγει το μεγαλύτερο μέρος του αλουμινίου και του γραφίτη στον κόσμο. Επιπλέον, η Κίνα είναι ο κορυφαίος παγκόσμιος προμηθευτής συνθετικού γραφίτη, ο οποίος θα μπορούσε πρακτικά να χρησιμοποιηθεί για να αντικαταστήσει τον φυσικό γραφίτη σε διάφορες εφαρμογές.
Αυτά είναι σημαντικά για την χώρα μας αφού είναι γνωστή η καθετοποιημένη παραγωγή αλουμινίου, ενώ υπάρχουν και αποθέματα γραφίτη βόρεια της Ξάνθης.
AΠΟ ΣΜΕ
