«Διπλό χτύπημα» αποτέλεσε ο κορωνοϊός για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, καθώς ο αντίκτυπός του ήταν αισθητός τόσο στην επιχειρησιακή δραστηριότητα όσο και στην οικογενειακή ζωή. Ωστόσο, η διαφορετική προσέγγιση των οικογενειακών επιχειρήσεων σε ότι αφορά τη δημιουργία αξίας μπορεί να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν με επιτυχία κάθε πρόκληση. Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα του 7ου live video webcast που διοργάνωσε η KPMG στην Ελλάδα, την Πέμπτη 28 Μαΐου.
Σύμφωνα με τον global academic director του STEP (Successful Transgenerational Entrepreneurial Practices) Project καθηγητή Andrea Calabro «η κρίση της πανδημίας δημιούργησε μια σειρά διλημμάτων για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, καθώς πολλές από αυτές κλήθηκαν να πάρουν δύσκολες αποφάσεις σχετικά με τη βιωσιμότητά τους έναντι της θέσης τους στην τοπική κοινωνία, αλλά και να επισπεύσουν διαδικασίες διαδοχής». Ο ίδιος πάντως εμφανίστηκε σίγουρος για την ανθεκτικότητα των οικογενειακών επιχειρήσεων, ιδίως στην Ευρώπη, «όπου πολλές επιχειρηματικές οικογένειες έχουν ξεπεράσει κρίσεις όπως ήταν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος!».
Το συναισθηματικό δέσιμο της οικογένειας με την επιχείρηση προσδίδει ξεχωριστά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε καιρούς κρίσης. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η Κατερίνα Πολυζώη, Διευθύντρια Παροχής Συμβουλευτικών Υπηρεσιών προς τις οικογενειακές επιχειρήσεις στην KPMG στην Ελλάδα, «στα δύσκολα, η οικογένεια στηρίζει οικονομικά την επιχείρηση και πολύτιμα αποταμιευμένα οικογενειακά κεφάλαια ρίχνονται στη μάχη της επιβίωσης. Αλλά και οι πελάτες, προμηθευτές και τα τραπεζικά ιδρύματα στηρίζουν τις επιχειρήσεις αυτές καθώς έχουν χρόνια αναπτύξει στέρεες, στενές σχέσεις εμπιστοσύνης».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εταιρεία FIBRAN, η οποία, σύμφωνα με την Πρόεδρο και Διευθύνουσα Σύμβουλο Μαρία Αναστασιάδου «διακυβερνάται βάσει των αξιών του ιδρυτή και προετοιμάζεται πάντα για τις κρίσεις» -στην περίπτωση της FIBRAN, η προνοητικότητα της οικογένειας φάνηκε και στην προ κορωνοϊού κρίση της οικοδομής στην Ελλάδα. Η Μ. Αναστασιάδου δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στους δεσμούς της οικογενειακής επιχείρησης με την τοπική κοινότητα στην Τερπνή Σερρών, οι οποίες υπερβαίνουν τα όρια της επιχειρηματικής ανάπτυξης της περιοχής.
Η ροή πόρων από την οικογένεια στην επιχείρηση μπορεί, δυνητικά, να δώσει προβάδισμα στις οικογενειακές επιχειρήσεις στην post COVID-19 εποχή· μιλώντας για επιχειρησιακή στρατηγική σε καιρό κρίσης, ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλης Παπαδάκης υπογράμμισε ότι «οι επιχειρήσεις οι οποίες, αντίθετα με την “πεπατημένη”, επενδύουν σε marketing και στην ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού στην κρίση, αποκτούν μακροπρόθεσμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα». Ο ίδιος τόνισε ωστόσο ότι οι επιχειρηματικές οικογένειες θα πρέπει να δίνουν σημασία σε αυτούς που εκφράζουν διαφορετικές απόψεις από τη «γραμμή της οικογένειας», ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένες για το αύριο.
Η απειλή του COVID-19 για τις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού έφερε στο προσκήνιο τις συζητήσεις για τη διάδοχη κατάσταση στις οικογενειακές επιχειρήσεις και τη συμμετοχή της νεότερης γενιάς. Σύμφωνα ωστόσο με τον σύμβουλο οικογενειακών επιχειρήσεων Ken McCracken, «οι επιχειρηματικές οικογένειες δεν πρέπει να παρασυρθούν από τις ιδιαίτερες συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία. Αντίθετα, πρέπει να εξετάσουν με προσοχή τους λόγους για τους οποίους η νεότερη γενιά θέλει να αναλάβει τα ηνία της επιχείρησης και να προετοιμάσουν με προσοχή την “επόμενη μέρα”».
