Το Greek Water Summit 2025 με θέμα “Προκλήσεις και ευκαιρίες στον τομέα των υδάτων” διοργανώνεται στις 13 Ιουνίου 2025 από την ethosEVENTS, σε συνεργασία με το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το οικονομικό και επενδυτικό περιοδικό ΧΡΗΜΑ. Η συμμετοχή στo συνέδριο είναι εφικτή με φυσική παρουσία στο Divani Caravel και online μέσα από το καινοτόμο 3D LiveOn Expo Complex.
Εν μέσω μιας ιδιαίτερης διεθνούς συγκυρίας, η ελληνική αγορά ύδρευσης βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι: να επιτελέσει τον ρόλο της ως παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και να θωρακιστεί έναντι των παγκόσμιων κλιματολογικών και οικονομικών εξελίξεων. Το #gwas25 αποσκοπεί στο να συνθέσει τις γνώμες των ειδικών, τις προτεραιότητες των κυβερνώντων και τις προτάσεις της βιομηχανίας, με σκοπό να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για τη διαμόρφωση του μέλλοντος του κλάδου.
Στο Panel IV: “Λειψυδρία και Κλιματική Κρίση – Ανθεκτικότητα, πρόβλεψη και ‘έξυπνα’ συστήματα” οι τομείς συζήτησης ήταν:
- μελέτη και πρόγνωση ακραίων καιρικών φαινομένων, ανάλυση τάσεων και κλιματικών μοντέλων, επιτήρηση από δορυφόρους και μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης
- προετοιμασία και ετοιμότητα της Πολιτείας απέναντι στη λειψυδρία
- ο σχεδιασμός της ΕΥΔΑΠ για την επάρκεια ύδατος στην Αττική
- ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στην παρακολούθηση της κατανάλωσης και τη μείωση των απωλειών νερού: “έξυπνοι” υδρομετρητές και ψηφιακή παρακολούθηση.
Τη συζήτηση συντόνισε ο Παντελής Λάμπρου, Co-founder & CEO, Products & Investments, Business Management Consulting, ενώ συμμετείχαν οι ομιλητές:
- Μανώλης Στ. Κουτουλάκης, Γενικός Γραμματέας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής, Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής
- Ελισσάβετ Φελώνη, Καθηγήτρια Υδρολογίας, Τμήμα Μηχανικών Τοπογραφίας και
Γεωπληροφορικής, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής - Θοδωρής Μ. Γιάνναρος, Κύριος Ερευνητής, Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) / Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ)
- Γιώργος Ευστρατιάδης, Διευθύνων Σύμβουλος, IDATOR ΑΕ.
Π. Λάμπρου: Το Greek Water Summit 2025 έχει αντικείμενο που πατάει πολύ δυνατά στη συγκυρία και νομίζω πως θα έχει και συνέχεια. Οι συνθήκες είναι πιεστικές για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Η κλιματική κρίση είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο: υπάρχει μεγάλο volatility, στις αγορές, στο διεθνές εμπόριο, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Πρέπει να διαμορφώσουμε τις συνθήκες ώστε να αντιμετωπίσουμε το ρίσκο της λειψυδρίας και όχι να το βρούμε μπροστά μας ανέτοιμοι, ίσως και αδύναμοι.
Μ. Κουτουλάκης: Πρέπει να εξαντλήσουμε τις δυνατότητές μας τόσο στη λήψη αποφάσεων όσο και στον σωστό σχεδιασμό. Τα νησιά είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα καλών πρακτικών αλλά και καταφανών λαθών στον τρόπο αντιμετώπισης του κύκλου του νερού. Τη λύση δεν θα τη δώσει μόνη της ούτε η τεχνολογία ούτε η έρευνα, αλλά μια ισορροπία: οι διαθέσιμες λύσεις χρειάζεται να είναι οικονομικά προσιτές και εφαρμόσιμες. Πρέπει να είμαι σίγουρος ότι την τεχνολογία που εγκαθιστώ θα μπορώ και να τη συντηρήσω σε δύσκολα και απαιτητικά περιβάλλοντα.
Η μεταφορά νερού με υδροφόρες συνιστά πρόσφατο κακό παρελθόν. Αυτή την εμπειρία την έχουμε μετατρέψει τα τελευταία χρόνια σε γνώση για τα νερά στα νησιά, έναν κρίσιμο πόρο από αναπτυξιακή άποψη, και έχουμε μηχανισμό χρηματοδότησης και όχι μόνο, αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι είμαστε στον άξονα της ξηρασίας. Χρειαζόμαστε δεδομένα και να αποδεχτούμε ότι θα ζούμε μια στρεσογόνο κατάσταση τα επόμενα χρόνια. Τα νησιά αφενός πλήττονται από την ανομβρία και αφετέρου από μια ανάπτυξη που χρειάζεται όρια και προετοιμασία. Η αφαλάτωση δεν είναι πανάκεια, αλλά η μοναδική άμεσα εφαρμόσιμη και μακροπρόθεσμα βιώσιμη λύση. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να την αξιοποιήσουμε στο πλαίσιο ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, συμπληρωματικά με άλλες αποφάσεις για το δίκτυο προσφοράς του νερού.
Το κράτος θα πρέπει να διευκολύνει τις αδειοδοτήσεις, χωρίς να βάλει νερό στο κρασί του ως προς τη χωροθέτηση και την κατάχρηση προσωρινών αδειών. Οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες αφορούν τη χρηματοδότηση σε όλο τον κύκλο του νερού: παραγωγή, διανομή και διαχείριση. Ως προς τον τρόπο τιμολόγησης και την προστασία των κοινωνικών τιμολογίων, μπορούμε να συζητήσουμε με τον ιδιωτικό τομέα, αλλά το νερό είναι δημόσιο αγαθό, πρέπει να παραμείνει σε προσιτό κόστος και, όταν μιλάμε για τα νησιά, να λάβουμε υπόψη τον μόνιμο πληθυσμό. Το εποχιακό στρες αφορά και τις υποδομές, όπου βλέπουμε υψηλά κόστη συντήρησης και ενεργειακές απαιτήσεις το καλοκαίρι, αλλά αρνητικό σύστημα τον χειμώνα.
Η εθνική στρατηγική για το νερό θα βάλει μια τάξη και στον τρόπο με τον οποίο θα εξασφαλίζουμε νερό για όλους, στην κατάλληλη τιμή και με τις υποδομές που χρειαζόμαστε… χθες. Η συζήτηση δεν αφορά μόνο τα νησιά, όμως η νησιωτικότητα πρέπει να αναγνωρίζεται σε κάθε πολιτική απόφαση κρίσιμων υποδομών, και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ΓΓ του υπουργείου έφερε πάνω από 350 έργα σε 78 διαφορετικά νησιά.
Οι συνθήκες πλέον επιβάλλουν καλύτερο συντονισμό, ακριβώς γιατί υπάρχουν διαπιστωμένες αδυναμίες πολλών ετών. Στα νησιά έχουμε δει να προτάσσονται από τους παρόχους λύσεις ανεφάρμοστες, συγκυριακές, μη εφικτές, μη βιώσιμες. Άρα αυτό που πρέπει να επικρατήσει σε ένα σωστό εθνικό μοντέλο με περιφερειακή διάσταση έχει τρεις πυλώνες:
- καλή νομοθέτηση, άρα σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο με κοινωνική προστασία
- σωστή χρηματοδότηση, για τη συγκεκριμένη λύση και το συγκεκριμένο πρόβλημα
- καλή γνώση για το νερό, που περνάει μέσα από τα δεδομένα, τα οποία οφείλουν να παρέχονται με τρόπο κατανοητό και μετρήσιμο από την επιστημονική κοινότητα.
Κι εδώ μπαίνουν και οι εταιρείες: το ελληνικό οικοσύστημα του νερού είναι πάρα πολύ δυναμικός και εξωστρεφής κλάδος. Δεν γεννήθηκαν οι Έλληνες να παράγουν τεχνολογία αφαλατώσεων, αλλά φαίνεται να μπορούν να την εξάγουν. Υπάρχει ένα μεγάλο κενό στα ερευνητικά προγράμματα και πρέπει η Πολιτεία να δώσει τη δυνατότητα να δοκιμάζονται πράγματα, για να τα απορρίπτουμε ή να τα αποδεχόμαστε και να τα παίρνουν οι επιχειρήσεις και μαζί με το R&D τους να εξελίσσουν τα αποτελέσματα – γιατί ο κλάδος ξέρει. Πολλές φορές δίνουμε τις λύσεις με τις εταιρείες και όχι με τις αυτοδιοικήσεις στα νησιά.
Η ανάλυση των δεδομένων έχει μεγάλη σημασία προκειμένου να τεκμηριώσουμε την ξηρασία και να προετοιμαστούμε. Ο χώρος τον επιχειρήσεων θα δώσει τη τεχνολογική λύση, αρκεί αυτή να είναι και οικονομικά προσιτή. Η αειφορία και η βιωσιμότητα ενυπάρχει στην αρχιτεκτονική μας κληρονομιά. Χρειάζεται ολιστική διαχείριση και περισσότερη συνεργασία στο cluster του νερού.
Ελ. Φελώνη: Μετά την περσινή λειψυδρία καταλάβαμε ακόμη περισσότερο την αξία της κοινωνικής διάστασης, γιατί το υδατικό ζήτημα είναι πρώτα και κύρια πολιτικό ζήτημα. Η πανελλαδική έρευνα γνώμης για την ευαισθητοποίηση απέναντι στη λειψυδρία έχει συγκεντρώσει ήδη 700 ερωτηματολόγια και συνεχίζεται. Εξετάζουμε τις γνώσεις για το νερό, τις αντιλήψεις για τη λειψυδρία, αποτυπώνουμε συνήθειες και συμπεριφορές, και σε τοπικό επίπεδο.
Διαπιστώνουμε έλλειψη υδατικής παιδείας στον πληθυσμό, επομένως εστιάσαμε σε συνήθειες, συμπεριφορές, αξιολόγηση δράσεων και πολιτικών. Ως προς τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, έχουμε 52% κατόχους μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών και 57% από την Αττική. Το 70% αισθάνεται λίγο έως μέτρια ενημερωμένο για τη λειψυδρία – περισσότερο ενημερωμένοι οι baby boomers και λιγότερο η Gen Z.
Άνυδρες και νησιωτικές περιοχές δείχνουν μεγαλύτερη γνώση του ζητήματος, μικρότερη είναι η ευαισθητοποίηση στην Αττική, καθώς χάρη στις υποδομές το υπάρχον πρόβλημα δεν φτάνει στη βρύση. Στο ερώτημα για το αν η περσινή λειψυδρία επηρέασε την ποσότητα ή την ποιότητα του νερού στο σπίτι, τα ποσοστά Αττικής και περιφέρειας είναι πιο ισομοιρασμένα, αλλά μεγάλο πρόβλημα αντιμετώπισαν τα νησιά του Ιονίου και του Ν. Αιγαίου. Από την κεντρική ηπειρωτική Ελλάδα και βορειότερα, η δριμύτητα της λειψυδρίας θεωρείται χαμηλότερη σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Αναφορικά με τα αίτια της λειψυδρίας, οι περισσότεροι τη συνδέουν με την κλιματική αλλαγή και τις απαρχαιωμένες υποδομές, θέλουν ανάλογες πολιτικές παρεμβάσεις, αλλά είναι απαισιόδοξοι για το μέλλον. Το 65% αναμένει ότι την επόμενη 5ετία η εγχώρια διαχείριση υδατικών πόρων θα χειροτερέψει.
Το 23% υποστηρίζει υποχρεωτικές πρακτικές εξοικονόμησης νερού, υπάρχει θετική διάθεση απέναντι στο ανακυκλωμένο νερό (31%) και μαζί φόβος για αύξηση κόστους. Ένας στους 4 επιθυμεί επενδύσεις σε υποδομές και επιλέγει ενιαίο κρατικό φορέα διαχείρισης. Σημαντικότερος θεωρείται ο ρόλος των εκπαιδευτικών προγραμμάτων για μικρές και μεγάλες ηλικίες, και λιγότερο εκείνος των προγραμμάτων τύπου “Εξοικονομώ” ή της αλλαγής συμπεριφοράς μέσα από πολιτικές. Φαίνεται επίσης πως οι καμπάνιες ευαισθητοποίησης δεν είναι τόσο επιδραστικές, δεδομένου μάλιστα ότι πέρυσι έτρεξαν κυρίως μέσω ραδιοφώνου. Ο κόσμος ενημερώνεται από το διαδίκτυο, τα social media, και υπάρχει μια τάση στις νεότερες γενιές να διαβάζουν άρθρα και επιστημονικές μελέτες.
Για πολλά χρόνια δεν αποτέλεσε πολιτική προτεραιότητα το νερό, πρέπει να μη χαθεί αυτή η ευκαιρία να καλύψουμε το κενό. Είμαστε τυχεροί για το εγχώριο επιστημονικό προσωπικό και τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο του νερού. Για να λειτουργήσουν τα λογισμικά και τα μοντέλα, πρέπει να βασίζονται σε αληθινά δεδομένα – έχουμε καθυστερήσει και σε αυτό.
Θ. Γιάνναρος: Πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η κλιματική κρίση είναι εδώ, δεν είναι στην επιστημονική φαντασία. Μπορούμε να μιλάμε για λειψυδρία και να έχουμε ταυτόχρονα έναν Daniel ή έναν Ιανό. Τρίτη επισήμανση, για την ερευνητική κοινότητα, μιλάμε για “έξυπνα” συστήματα, νέες τεχνολογίες, νέα επιστημονική γνώση, ο ρυθμός όμως με τον οποίο παράγεται η γνώση καθιστά δύσκολη την αφομοίωσή της από έναν φορέα. Κρίσιμο στοιχείο, ότι με την εισαγωγή και της τεχνητής νοημοσύνης, της μηχανικής μάθησης, κλπ., έχουμε αυξήσει πάρα πολύ την πολυπλοκότητα. Επομένως την αυριανή μέρα καλούμαστε, όπως έλεγε ο Steve Jobs, να την αφαιρέσουμε.
Η ερευνητική κοινότητα καταρχήν παρακολουθεί τη λειψυδρία, το Εθνικό Αστεροσκοπείο και η ομάδα του meteo.gr λειτουργούν εκτεταμένο δίκτυο με περισσότερους από 500 σταθμούς σε όλη τη χώρα, οπότε έχουμε μια πρώτη αποτύπωση δεδομένων που τροφοδοτούν στη συνέχεια υδρολογικά μοντέλα. Μπορούμε να παρακολουθούμε σε μεγάλη πλέον κλίμακα πώς αλλάζουν τα επεισόδια ξηρασίας και να έχουμε μια εικόνα για το τι περιμένουμε μέσα από τις εποχικές προγνώσεις καιρού.
Σε κάθε περίπτωση, το κρίσιμο είναι πάντοτε ο άνθρωπος: θα πρέπει να βασιστούμε στην εκπαίδευση για να μπορέσει όλη αυτή η γνώση, όλα αυτά τα εργαλεία στο τέλος να αξιοποιηθούν. Εάν θα μπορούσε να βγει ένα συμπέρασμα, είναι η αναγκαιότητα ο ιδιωτικός τομέας και η επιχειρηματικότητα να έρθουν πιο κοντά με την έρευνα. Ο σκοπός της έρευνας είναι να υπηρετεί την κοινωνία.
Γ. Ευστρατιάδης: Όλα αυτά που επιστημονικά σκεφτόμαστε, στην πράξη είναι διαφορετικά. Υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στις λύσεις που προτείνει η επιστημονική κοινότητα και στις ανάγκες της αγοράς με αυτά που μπορεί η παραγωγική ικανότητα να δώσει. Για να μη μιλήσουμε για Τραμπ, δασμούς και σπάνιες γαίες… Ας πούμε ότι είναι μια ανωμαλία προσωρινή.
Άρα χρειάζεται ίσως μια συνδυαστική ενίσχυση της επιστημονικής κοινότητας, η οποία ναι μεν θα προτείνει τη λύση, αλλά θα βοηθήσει και την παραγωγική διαδικασία. Γίνονται ενέργειες, όμως βλέπουμε ότι τα R&D των επιχειρήσεων στον χώρο του νερού δεν είναι όπως στον χώρο της ιατρικής περίθαλψης ή των αυτοκινήτων. Δυστυχώς είναι πολύ μικρά ακόμα, ενώ θα έπρεπε εταιρείες που ασχολούνται με προϊόντα και λύσεις για το νερό να έχουν χρηματοδοτήσεις πολύ μεγαλύτερες από άλλα αντικείμενα – αλλά αυτή ακριβώς είναι η κατάσταση.
Αυτό που είναι σημαντικό για την ανθεκτικότητα είναι να ξέρουμε πάντα τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Τρία πράγματα που εφαρμόζουμε ως εταιρεία και μας έχουν δώσει τη δυνατότητα να είμαστε παρόντες τόσα χρόνια στην αγορά:
- πάντα περιμένουμε ένα συμβάν “μαύρου κύκνου” κι αυτό μας κρατά σε επιφυλακή
- φροντίδα στους “φύλακες” της εταιρείας, που είναι οι άνθρωποί της
- συνεχείς δοκιμές, έρευνα και αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας.
Ως προς τα προϊόντα για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, οι αντλίες, π.χ., είναι ώριμες πλέον. Οι αφαλατώσεις εξελίσσονται συνέχεια, ενώ τα λογισμικά έχουν συγκεκριμένα προβλήματα στην λήψη και αξιοποίηση χρήσιμης πληροφορίας, που δεν έχουν ακόμη λυθεί. Αλλά μιλάμε για το σήμερα – σε 6 μήνες τα πράγματα μπορεί να είναι διαφορετικά.
Photo Credits
©Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος / PHOTOPRESS Θ&Α Αναγνωστόπουλοι
