Συνέντευξη στον Χρήστο Ν. Κώνστα
Ο υφυπουργός Οικονομικών αρμόδιος για το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα αποκαλύπτει τα σχέδια της κυβέρνησης όχι μόνο για τις τράπεζες, αλλά και για το χρηματιστήριο και το ασφαλιστικό μας σύστημα.
Αξιοποιώντας τη μεγάλη του εμπειρία στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και την ειδίκευσή του στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα, ο Γιώργος Ζαββός ακολουθεί μια διαδρομή χαμηλών τόνων μέσα στο κυβερνητικό σχήμα, ενισχύοντας την αξιοπιστία των συλλογικών αποφάσεων.
Με θητεία τριάντα χρόνων στις Βρυξέλλες ως ευρωβουλευτής της ΝΔ και πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διακρίνεται για την άριστη γνώση του στα ευρωπαϊκά και διεθνή θέματα.
Από το 1991 έως το 1993 διετέλεσε πρόεδρος της Επιτροπής Εκσυγχρονισμού του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και του χρηματιστηρίου. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια ήταν νομικός σύμβουλος στη Νομική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αντιπροσωπεύοντας την ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Με σπουδές Νομικής στην Αθήνα και μεταπτυχιακό στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο από το Πανεπιστήμιο της Bruges του Βελγίου, ο κ. Ζαββός υπήρξε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών καθώς και επισκέπτης καθηγητής στο Queen Mary του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, ενώ είναι επίτιμος διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Μπρατισλάβα, στη Σλοβακία.
Ο Γιώργος Ζαββός μιλά πάντα με στοιχεία και αποδείξεις των ισχυρισμών του. Το σχέδιό του για το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν περιλαμβάνει «πυροτεχνήματα» και εντυπωσιακές εξάρσεις, έχει αρχή, μέση και τέλος, με συγκεκριμένους στόχους, στρατηγική και, κυρίως, απτά αποτελέσματα.
- Πού βρίσκεται σήμερα το ελληνικό τραπεζικό σύστημα; Όλοι το κατηγορούν για απροθυμία στη χρηματοδότηση της οικονομίας και αδυναμία προσαρμογής στις νέες συνθήκες. Εσείς, που είστε ο αρμόδιος υφυπουργός, πώς περιγράφετε την κατάσταση στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα;
Το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει να υπερβεί τα προβλήματα που συσσώρευσε η υπερδεκαετής οικονομική κρίση και αυτά που προέκυψαν από την αναπάντεχη παγκόσμια πανδημία. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, το τραπεζικό μας σύστημα έχει κάνει μερικά σημαντικά βήματα ανάκαμψης και γυρίζει πλέον σελίδα.
Μέσω του σχεδίου «Ηρακλής», που υιοθέτησε η κυβέρνηση σε χρόνο-ρεκόρ, μέσα σε έναν μόλις χρόνο από τη νομοθέτησή του, οι τράπεζες μειώνουν τα κόκκινα δάνεια κατά 32 δισ. ευρώ, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση για τον Έλληνα φορολογούμενο. Απαλλαγμένες από αυτό το μεγάλο βάρος, θα είναι ξανά σε θέση να διοχετεύσουν πόρους στην πραγματική οικονομία και κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Το όλο εγχείρημα έχει την πλήρη στήριξη όλων των ευρωπαϊκών αρμόδιων θεσμών, όπως προκύπτει και από την τελευταία Έκθεση για την Ενισχυμένη Εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παράλληλα, βλέπουμε ενεργό συμμετοχή των διεθνών επενδυτών, που παρέχουν ψήφο εμπιστοσύνης στις εμπροσθοβαρείς μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης.
Ο «Ηρακλής» είναι ο πρόδρομος δείκτης των μεγάλων μεταρρυθμίσεων που υλοποιεί με ταχύτητα η κυβέρνηση στον χρηματοοικονομικό τομέα. Η εμφάνιση της πανδημίας λειτούργησε ως ένας ακόμη επιταχυντικός παράγοντας μεταρρυθμίσεων, όπως στη ψηφιακή μετάβαση. Αυτό μας βοηθάει να διαμορφώσουμε ένα ανταγωνιστικό χρηματοπιστωτικό σύστημα το συντομότερο δυνατό και κυρίως τράπεζες που θα είναι ικανές να διοχετεύσουν στην πραγματική οικονομία τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Τα σημαντικά κονδύλια χρηματοδότησης που αναμένουμε να λάβουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζονται συνετή και έγκαιρη αξιοποίηση. Αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς ένα στιβαρό τραπεζικό σύστημα, που θα λειτουργήσει με νέο μοντέλο, ως καταλύτης για τον μετασχηματισμό της παραγωγικής βάσης, που έχει επείγουσα ανάγκη η οικονομία μας.
- Περιγράψτε μου, παρακαλώ, αυτόν τον μετασχηματισμό…
Βρισκόμαστε ακριβώς στην πιο κρίσιμη φάση αυτού του μετασχηματισμού, όπου διαμορφώνεται το νέο μοντέλο για την ελληνική οικονομία και για το τραπεζικό μας σύστημα. Οι δύο βασικές συνιστώσες είναι οι μεγάλοι άξονες που έχει ήδη θέσει ως προτεραιότητα η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αφενός ο ψηφιακός μετασχηματισμός, που αλλάζει το τοπίο στην παροχή των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ενεργοποιώντας την ανταγωνιστικότητα των τραπεζών για καλύτερες υπηρεσίες στον πελάτη. Αφετέρου ιδιαίτερη σημασία έχει η ευρωπαϊκή «πράσινη ατζέντα» και κυρίως η πράσινη χρηματοδότηση.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία σηματοδοτεί τον μεγαλύτερο επαναπροσανατολισμό πόρων του ιδιωτικού τομέα σε συγκεκριμένες επενδύσεις που έχει δει ποτέ η Ευρώπη και η Ελλάδα. Είναι μια κρίσιμη πρόκληση και δεν θα πρέπει να αστοχήσουμε. Γι’ αυτό εργαζόμαστε πολύ συστηματικά πάνω στα θέματα των πράσινων ομολόγων. Μέσα από την πράσινη μετάβαση και την ψηφιοποίηση αποβλέπουμε ακριβώς στη γρήγορη αναβάθμιση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και στον εκσυγχρονισμό της κεφαλαιαγοράς.
Οι δύο αυτοί άξονες είναι αναγκαίο τμήμα, δηλαδή προϋπόθεση, για την ανάκαμψη, όχι κάτι το συμπληρωματικό. Οι μεταρρυθμίσεις που πρέπει να υλοποιηθούν μέσα στα δεδομένα σφιχτά χρονικά περιθώρια θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάπτυξης. Μιλάμε για ριζικά διαφορετικούς όρους και μοντέλο οικονομίας, που θα τύχει αυτής της στήριξης, που δεν θα μοιάζει σε τίποτα με ό,τι γνωρίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες.
- Και τι κάνει το δικό σας χαρτοφυλάκιο, τι κάνει η κυβέρνηση προς αυτήν την κατεύθυνση;
Δίνοντας έμφαση στην πράσινη και βιώσιμη χρηματοδότηση, προετοιμάζουμε δράσεις για την προώθηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων. Συγκεκριμένα, σχεδιάζουμε ένα καινοτόμο πλαίσιο κινήτρων προς τις ελληνικές επιχειρήσεις για την έκδοση και την αξιοποίηση πράσινων ομολόγων. Μέσα από αυτήν τη ρύθμιση, αποβλέπουμε στον εκσυγχρονισμό και την τόνωση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Στόχος μας είναι ιδίως η προσέλκυση νέων επενδύσεων στη χώρα και η πρόσβαση στην αγορά μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.
Θα ήθελα, επιπλέον, να σας δώσω δύο απτά παραδείγματα μεταρρυθμίσεων που προωθούμε ιδιαίτερα στον τομέα της ψηφιοποίησης του τραπεζικού συστήματος και της κεφαλαιαγοράς, επιδιώκοντας χρήση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Το πρώτο αφορά την εισαγωγή ενός Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων (Central Credit Registry), δηλαδή ενός μηχανισμού δημιουργίας βάσης δεδομένων για την κατάσταση των δανειοληπτών που θα παρέχονται από τις τράπεζες. Πρόκειται για ένα εργαλείο κρίσιμο για την προσέλκυση των επενδυτών, ιδιαίτερα αυτών που θέλουν να επενδύσουν στις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή». Ενισχύει τη διαφάνεια στην αγορά των ΜΕΔ, όπου εκ των πραγμάτων υπάρχει η ασύμμετρη πληροφόρηση. Παράλληλα βοηθάει τους ευσυνείδητους δανειολήπτες που έχουν θετικό πιστωτικό ιστορικό να αναζητήσουν δάνεια με καλύτερους όρους.
Το δεύτερο παράδειγμα αφορά τη μεγάλη μεταρρύθμιση που έχουμε αναλάβει για την ανάταση της κεφαλαιαγοράς και ιδιαίτερα την εμπέδωση της αξιοπιστίας της με την επάρκεια εξουσιών και εργαλείων για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, που έχει επιφορτιστεί με την ευθύνη της εποπτείας νέων μορφών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και των κρυπτονομισμάτων.
Η αποσκοπούμενη ψηφιακή επάνδρωση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς με τις μεταρρυθμίσεις και χρηματοδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης θα αναβαθμίσει τη σημαντική αποστολή που έχει αναλάβει.
- Χωρίς αμφιβολία, το μεγαλύτερο «βαρίδι» στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι το δυσθεώρητο ύψος των κόκκινων δανείων…
Πράγματι, ο όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων αποτελούσε για πολλά χρόνια «αγκάθι» για την ανάπτυξη του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Παρ’ όλα αυτά, όπως συζητήσαμε ήδη, τα ΜΕΔ έχουν μπει πλέον σε τροχιά σημαντικής μείωσης, μετά τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε άμεσα η κυβέρνηση, καθώς η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος ήταν βασική προτεραιότητά μας.
Για να γίνει αντιληπτή η κρισιμότητα της κατάστασης, μετά τις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, παραλάβαμε μια κατάσταση στην οποία σχεδόν το ένα στα δύο δάνεια ήταν μη εξυπηρετούμενο. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονταν σε 75,4 δισ. ευρώ και ο λόγος τους προς το σύνολο των δανείων στο 43,6%.
Παρά την παγκόσμια και οξύτατη κρίση του κορωνοϊού, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν ήδη ενταχθεί στον «Ηρακλή», με συνολικό ποσό τιτλοποιήσεων που ανέρχεται σε περίπου 32 δισ. ευρώ.
Αντιλαμβάνεσθε ότι με αυτές τιτλοποιήσεις το απόθεμα των κόκκινων δανείων μειώνεται περίπου κατά 40%. Φαίνεται, έτσι, με τον πιο σαφή τρόπο, ότι η μεταρρύθμιση του «Ηρακλή» αποτελεί μια συστημική λύση για τη μείωση των κόκκινων δανείων και είναι μια πολύ σημαντική επιτυχία της κυβέρνησης, αφού μέσα σε 13 μήνες από την εφαρμογή του προγράμματος έγιναν όσα δεν είχαν γίνει τα πέντε προηγούμενα χρόνια.
- Θέλω να μιλήσουμε αναλυτικά για τις επόμενες κινήσεις σας στο θέμα των κόκκινων δανείων. Αλλά μιας και αναφερθήκατε στην πανδημία του κορωνοϊού και τις οικονομικές της επιπτώσεις, δώστε μου, παρακαλώ, μια συγκεκριμένη απάντηση. Πόσα λεφτά έριξε η ελληνική κυβέρνηση –και το τραπεζικό μας σύστημα– στην πραγματική οικονομία για να ενισχύσει τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους; Η αντιπολίτευση αμφισβητεί διαρκώς τους αριθμούς που δίνετε στη δημοσιότητα (παρακαλώ ελέγξτε τα στοιχεία).
Το συνολικό ποσό μέχρι τις αρχές του 2021 ήταν 24 δισ. ευρώ. Αφήνω στην άκρη τα περίπου 7 δισ. ευρώ που δόθηκαν από το κράτος στις 550.000 επιχειρήσεις με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής. Σημειώστε τα 8,6 δισ. ευρώ που έχουν διατεθεί μέσω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, με το ΤΕΠΙΧ ΙΙ και το Ταμείο Εγγυοδοσίας, για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας. Από τα δύο και μόνο αυτά προγράμματα, το 56% των δανείων έχουν πάει σε μικρές επιχειρήσεις, που απασχολούν έως πενήντα εργαζόμενους.
Η προηγούμενη χρονιά, το 2020, κατέγραψε τη μεγαλύτερη πιστωτική επέκταση της τελευταίας δεκαετίας, φτάνοντας τα 20 δισ. ευρώ. Αυτά είναι επίσημα στοιχεία. Συνυπολογίστε και τις περισσότερες από 400.000 αναστολές πληρωμής σε επιχειρήσεις και ιδιώτες, συνολικού ύψους 30 δισ. ευρώ, που μετρίασαν τους οικονομικούς κραδασμούς τους οποίους υφίσταται η οικονομία από την υγειονομική κρίση.
Οι αναστολές αυτές έγιναν πέραν και επιπλέον των ρυθμίσεων δανείων, δηλαδή επιχειρηματικών, στεγαστικών, προσωπικών, στις οποίες έχουν προχωρήσει οι τράπεζες τον τελευταίο καιρό και που αναλογούν σε 15 δισ. ευρώ.
Δηλαδή, μέσω των ρυθμίσεων ή αναστολών, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει διευκολύνει δανειολήπτες για ποσά που ανέρχονται σε 45 δισ. ευρώ.
- Πάμε πίσω, τώρα, στο θέμα των κόκκινων δανείων. Τι έγινε μέχρι σήμερα και τι θα κάνετε φέτος, γιατί σίγουρα το πρόβλημα δεν το λύσατε…
Ένα πρόβλημα τόσο μεγάλο όπως ήταν τα κόκκινα δάνεια δεν μπορεί να λυθεί μόνο με μία κίνηση, όσο επιτυχημένη κι αν είναι. Χρειάζεται επιμονή και συνέχεια. Μέχρι τώρα, δείξαμε ότι δουλεύοντας συστηματικά, με σταθερούς στόχους και με βάση μελετημένο σχέδιο, μπορούμε να επιτύχουμε πολλά. Είναι κάτι που αναγνωρίστηκε και από το Eurogroup του περασμένου Νοεμβρίου, ότι, δηλαδή, χάρη στον «Ηρακλή», σημειώθηκε δραστική μείωση των κόκκινων δάνειων, κατά περίπου 40% του υπάρχοντος αποθέματος, ενώ η πολιτική μας σε αυτόν τον τομέα επικροτήθηκε από όλους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και διεθνείς οργανισμούς και επενδυτές.
Το σχέδιο «Ηρακλής» μειώνει τα κόκκινα δάνεια αντλώντας τους πόρους από τους επενδυτές, χωρίς κανένα κόστος για τον Έλληνα φορολογούμενο. Απαλλάσσει τις τράπεζες από τα κόκκινα δάνεια και αυτές μπορούν πια να προβούν στην αναγκαία πιστωτική επέκταση, να δώσουν, με άλλα λόγια, δάνεια στην πραγματική οικονομία, και ιδιαίτερα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Με τη βοήθεια του «Ηρακλή» οι τράπεζες ανακτούν και πάλι τη δυνατότητα να διοχετεύουν κεφάλαια σε νέες, υγιείς επιχειρήσεις, κεφάλαια που κρατούσαν ακινητοποιημένα, λόγω των προβλέψεων που ήταν αναγκασμένες να κρατούν για τα κόκκινα δάνεια.
Με τη μείωση των κόκκινων δανείων, που επιτυγχάνουν μέσω του «Ηρακλή», οι ελληνικές τράπεζες ξαναγίνονται επενδύσιμες για τη διεθνή επενδυτική κοινότητα και ανεβαίνουν επενδυτική βαθμίδα, γεγονός που για εμάς αποτελεί καταλύτη για την αναβάθμιση της πιστοληπτικής αναβάθμισης της χώρας.
Η αναβάθμιση αυτή σημαίνει προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό, η οποία βοηθάει την ανάπτυξη της οικονομίας, τονώνοντας την απασχόληση με τη δημιουργία θέσεων εργασίας, και συνακόλουθα τη βελτίωση των εισοδημάτων.
Παράλληλα, απαλλάσσοντάς τες από τα κόκκινα δάνεια, ο «Ηρακλής» ενισχύει την κεφαλαιακή τους βάση, αφού οι τράπεζες μπορούν να βγουν στις αγορές με εκδόσεις ομολόγων. Ήδη, οι τράπεζες, όπως ανακοίνωσαν, ετοιμάζονται για εκδόσεις χρέους της τάξης των 3 δισ. ευρώ, προκειμένου να διαφοροποιήσουν και να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση κατά τα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών κρατών.
Ο «Ηρακλής» εμβαθύνει, διευρύνει τη δευτερογενή αγορά, δημιουργεί έναν μηχανισμό της αγοράς αξιόπιστο και σημαντικό, στον οποίο συμμετέχουν σήμερα οι servicers με κεφάλαια σχεδόν 90 δισ. ευρώ.
Σημειώνω, παρεμπιπτόντως, ότι ο «Ηρακλής» δίνει τη δυνατότητα και στους servicers να κάνουν γενναίες ρυθμίσεις για τους δανειολήπτες.
Ωστόσο, το κρίσιμο τεστ θα είναι όταν οι τράπεζες θα μπορέσουν να εστιαστούν σε αυτό που γνωρίζουν καλυτέρα, δηλαδή τη χορήγηση δανείων στην πραγματική οικονομία, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Η Πολιτεία έκανε και κάνει οτιδήποτε είναι στο χέρι της. Τώρα είναι η ώρα των τραπεζών να περάσουν στη νέα εποχή, αποτινάσσοντας συνήθειες δεκαετιών, υπερβαίνοντας τις οποίες δυσκολίες σώρευσε η κρίση. Με ριζικά νέα μοντέλα, σύγχρονη εταιρική διακυβέρνηση, κουλτούρα σεβασμού και εξυπηρέτησης του πολίτη και πελάτη. Τελικά, να επιτελέσουν πλήρως τον ρόλο τους ως ενδιάμεσοι για την επίτευξη στόχων που αφορούν όλο το κοινωνικό σύνολο και την οικονομία. Και μην ξεχνάμε, δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο.
- Και τώρα, λοιπόν, πάμε στον «Ηρακλή ΙΙ»…
Μετά την επιτυχία του «Ηρακλή», στο πρώτο δεκαοχτάμηνο της λειτουργίας του, οι τράπεζες ζητούν την παράταση του σχήματος, όπως συνέβη και στην Ιταλία, που χρησιμοποίησε τον αντίστοιχο μηχανισμό τιτλοποιήσεων. Με τον «Ηρακλή» ΙΙ στοχεύουμε σε ένα νέο πλαίσιο τιτλοποιήσεων, της τάξης των 32 δισ. ευρώ.
Καταφέρνοντας μέσα στους επόμενους 18 μήνες, να μειώσουμε κατά επιπλέον 32 δισ. ευρώ τα κόκκινα δάνεια, κατεβάζουμε τον δείκτη των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων σε μονοψήφια νούμερα και προσεγγίζουμε σημαντικά το επίπεδο του μέσου ευρωπαϊκού όρου.
Θα θυμάστε ότι αυτό ήταν η επαγγελία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ήδη τον Σεπτέμβριο του 2019, στην Έκθεση Θεσσαλονίκης. Αυτό υλοποιούμε τώρα. Αντιλαμβάνεστε ότι, κρινόμενος με τα αποτελέσματά του, ο «Ηρακλής» είναι, σύμφωνα με όλες τις εκθέσεις των διεθνών τραπεζών, ένα από τα πιο πετυχημένα εγχειρήματα της ευρωζώνης.
Είναι πια προφανές ότι το τραπεζικό σύστημα «πατάει γερά στα πόδια του» και μπορεί να αντιμετωπίσει με αισιοδοξία τη μετά την πανδημία περίοδο. Κυρίως όμως ο «Ηρακλής» έχει συμβάλει στην είσοδο και πάλι της χώρας μας στον διεθνή επενδυτικό χάρτη.
- Πάντως, η αγορά βοά για την «κόντρα» σας με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, που προτείνει τη δημιουργία μιας Εθνικής Εταιρείας Διαχείρισης Ενεργητικού και εσείς αρνείστε σθεναρά…
Δεν είναι έτσι τα πράγματα και, κυρίως, δεν είναι σωστό να προσωποποιούνται οι επιλογές σε έναν τόσο σημαντικό τομέα. Ούτε υπήρξε ποτέ «κόντρα», δεδομένου ότι όλοι, αν και με διακριτούς θεσμικούς ρόλους, έχουμε τον ίδιο στόχο: τη μείωση των κόκκινων δανείων και την επακόλουθη επάνοδο του χρηματοπιστωτικού συστήματος σε επίπεδα ευρωστίας.
Να είστε σίγουροι –αν και πιστεύω ότι είναι ήδη γνωστό– ότι υπάρχει καθημερινή και εύρυθμη συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και της Τράπεζας της Ελλάδος.
Όπως έχουμε επισημάνει και στη Βουλή, η κυβέρνηση και το Υπουργείο Οικονομικών είμαστε πάντα ανοιχτοί σε οποιεσδήποτε προτάσεις και ιδιαίτερα όταν προέρχονται από ένα τέτοιο σημαντικό ίδρυμα, όπως είναι η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία έχει συμβουλευτικό ρόλο προς την κυβέρνηση, ώστε να μπορέσουμε να συζητήσουμε και να βελτιώσουμε την κατάσταση.
Όπως είπε πρόσφατα και ο υπουργός Οικονομικών, και εγώ στη Βουλή, η ΤτΕ έχει υποβάλει μια πρόταση την οποία εξετάζουμε και αξιολογούμε τόσο εμείς όσο και οι ίδιες οι τράπεζες, που είναι και οι κύριοι ενδιαφερόμενοι οποιασδήποτε λύσης.
- Με ποια κριτήρια αξιολογείται η πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος;
Η κάθε λύση που εξετάζουμε θα πρέπει να πληροί ορισμένα βασικά κριτήρια: Πρώτον, ποια αναγκαιότητα έρχεται να αντιμετωπίσει κάθε πρόταση; Υπάρχει αυτό που λένε οι οικονομολόγοι “market failure”, δουλεύουν οι αγορές ώστε να παρέχουν ρευστότητα για τη μείωση των κόκκινων δανείων; Στη διεθνή αγορά, που ενδιαφέρεται για κόκκινα δάνεια, ξέρουμε καλά ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλη ρευστότητα και οι επενδυτές ψάχνουν ακριβώς για ελκυστικές επενδύσεις. Γι’ αυτό και ο «Ηρακλής» προσέλκυσε τους διεθνείς επενδυτές ακόμη και μέσα στην οξύτατη κρίση του κορωνοϊού.
Ένα απτό παράδειγμα είναι η Ιταλία, όπου μόνο έναν χρόνο έπειτα από την έναρξη του προγράμματος τιτλοποιήσεών της, την περίοδο 2017-2018, μπόρεσε να αντλήσει 200 δισ. ευρώ από τις αγορές, για να καθαρίσει μεγάλο κομμάτι των κόκκινων δανείων τους.
Δεύτερον, εξετάζουμε αν και σε ποιον βαθμό οποιαδήποτε πρόταση έχει μια δημοσιονομική επίπτωση. Δηλαδή αν επιβαρύνει τον φορολογούμενο.
Τρίτον, σε ποιον βαθμό υπάρχει κάποια εποπτική επίπτωση. Δηλαδή αν επηρεάζει και σε ποιον βαθμό τα κεφάλαια των τραπεζών.
Τέταρτον, αν η πρόταση είναι συμβατή με τους ισχύοντες κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα τους κανονισμούς περί κρατικών ενισχύσεων.
Τέλος, φυσικά, εξετάζουμε αν είναι συμβατή πλήρως με το σχέδιο «Ηρακλής», το οποία είναι σε πλήρη λειτουργία, προκειμένου να μην ανατρέψουμε όσα έχουμε ήδη πετύχει.
Αντιλαμβάνεστε ότι αυτή δεν είναι μια απλή άσκηση, και γι’ αυτό χρειαζόμαστε χρόνο να αναλύσουμε τα δεδομένα πριν αποφανθούμε.
- Υπουργέ, θα μπορέσει κάποτε το ελληνικό χρηματιστήριο να αποτελέσει μια εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις;
Θα έλεγα ναι, και αυτό πρέπει να γίνει οπωσδήποτε. Η ανάπτυξη της εγχώριας κεφαλαιαγοράς αποτελεί για την κυβέρνηση στόχο άρρηκτα συνδεδεμένο με την κοινωνική ευημερία και την ισόρροπη, μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Δείτε τι έχουμε κάνει μέχρι τώρα. Ψηφίσαμε τον νόμο για την εταιρική διακυβέρνηση για εταιρείες με εισηγμένες κινητές αξίες. Θεσπίσαμε καινοτόμες διατάξεις με στόχο τη χρηστή διοίκηση, την εποπτεία και τη διαφάνεια στην κεφαλαιαγορά.
Το θεσμικό πλαίσιο θα συνοδευθεί με ριζική αναθεώρηση των δομών της εποπτείας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Έχουμε δρομολογήσει τη θέσπιση σημαντικών κινήτρων με βάση το πόρισμα που υπέβαλε στο υπουργείο επιτροπή εμπειρογνωμόνων, αποτελούμενη από τους κυριότερους φορείς της αγοράς, για τη στρατηγική ανάπτυξης της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.
Θέλουμε να αυξηθεί η προσφορά και η ζήτηση επενδύσεων μέσω του χρηματιστηρίου με θεσμικές παρεμβάσεις, όπως η ενίσχυση των εποπτικών μηχανισμών και ο εκσυγχρονισμός του Συνεγγυητικού Κεφαλαίου.
Η ελληνική κεφαλαιαγορά μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως ο δεύτερος βασικός πυλώνας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, παράλληλα με τις τράπεζες. Όπως γνωρίζετε, διανύουμε μια περίοδο κοσμογονικών ανακατατάξεων στις κεφαλαιαγορές. Η διεθνοποίηση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς δεν θα μείνει απλή επαγγελία. Πρέπει και αυτή να συμβάλει ενεργά στην προσέλκυση επενδύσεων που σηματοδοτούν οι εμπροσθοβαρείς μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης και η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Πρόκειται για σπάνια ευνοϊκή συγκυρία, που βρίσκεται στα χέρια μας, και αυτή η ευκαιρία δεν πρέπει να χαθεί.
- Η συζήτηση αυτή μας φέρνει στον τρίτο πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος. Παρακολούθησα, με πολύ ενδιαφέρον, την παρέμβασή σας στο 2ο Συνέδριο των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης της ΕΛΕΤΕΑ. Τι να περιμένουμε από πλευράς κυβερνητικών παρεμβάσεων στον τομέα της ιδιωτικής ασφάλισης;
Η κυβέρνηση αναγνωρίζει τη σημασία της ασφαλιστικής αγοράς, η οποία αποτελεί σημαντικότατο θεσμικό επενδυτή. Θεωρούμε ότι η συνεισφορά της ιδιωτικής ασφάλισης στα θέματα της υγείας, της περιουσίας και των συντάξεων είναι ιδιαίτερα σημαντική, έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης και θα πρέπει να την υποστηρίξουμε με τα κατάλληλα κίνητρα μόλις οι δημοσιονομικές και έκτακτες οικονομικές συνθήκες της χώρας το επιτρέψουν.
Ακόμη δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στην ενίσχυση του τρίτου πυλώνα ασφάλισης, που εμπίπτει στις αρμοδιότητές μου, ως συμπληρωματικού με τον πρώτο και τον δεύτερο, για την ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος των πολιτών.
Γι’ αυτό έχουμε συστήσει ομάδα εργασίας στο Υπουργείο Οικονομικών για τη νομοθέτηση εθνικών εφαρμοστικών μέτρων του Κανονισμού για το Πανευρωπαϊκό Ατομικό Συνταξιοδοτικό Προϊόν, το λεγόμενο PEPP, το οποίο αποτελεί συνταξιοδοτικό ασφαλιστικό προϊόν που θα παρέχεται από τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Το PEPP αποτελεί μια καινοτομία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς θα είναι ένα προϊόν που θα χαρακτηρίζεται από μεγάλη διαφάνεια και πολύ χαμηλό κόστος για τον ασφαλισμένο, καθώς τα θέματα αυτά ρυθμίζονται από Κανονισμό. Ακόμη, έχει το χαρακτηριστικό της φορητότητας, που σημαίνει ότι ο ασφαλισμένος θα μπορεί να μεταφέρει και να συνεχίσει την ασφάλισή του σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ κι αν εγκατασταθεί.
Αποτελεί, λοιπόν, μια λύση που μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τον πρώτο πυλώνα και να οδηγήσει σε ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος των ασφαλισμένων.
……………………………………..
- Περιοδικό ΧΡΗΜΑ, τευχ. Ιαν-Φεβ 2021
