Κι αν πίσω από την οργή δεν κρύβεται τίποτε παραπάνω από γυμνή ανθρώπινη φιλοδοξία;
του Γιώργου Λαγαρία, Chief Economist, Mazars
Το 2025 δεν είναι μια χρονιά που προσφέρεται για προβλέψεις. Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε μια νέα φάση του μεγάλου εμπορικού διαζυγίου μεταξύ της Κίνας και της Αμερικής. Μια σχέση εικοσαετίας, η οποία έδεσε μια τεράστια οικονομία που είχε ανάγκη για φθηνή παραγωγή με μια τεράστια αγορά που επιζητούσε ραγδαία ανάπτυξη, τώρα «σπάει» και οι δύο πρώην εταίροι διεκδικούν μια καινούργια θέση στο παγκόσμιο γεωοικονομικό γίγνεσθαι.
Οι συνέπειες αυτού του «διαζυγίου» θα είναι πολύ βαθιές. Μέσα σε αυτήν την ιστορική συγκυρία, «προσγειώθηκε» στην Ουάσιγκτον ο «μετεωρίτης Τραμπ», όχι τυχαία, αλλά τελείως ενδεικτικός της οργίλης διάθεσης με την οποία ο μέσος Αμερικανός προσεγγίζει τη νέα πραγματικότητα: επιθετικά και όχι συνεργατικά. Η Αμερική δεν σκοπεύει να παραδώσει την ηγεμονία της χωρίς μάχη, ασχέτως του αν, τελικά, οι κινήσεις του νέου προέδρου οδηγήσουν, μαθηματικά, σε αυτό.
Θα μπορούσα ίσως να γράψω για τον παγκόσμιο πληθωρισμό, που, παρά τις αυξητικές τάσεις του Ιανουαρίου, στην πραγματικότητα, αποκλιμακώνεται με πολύ μεγάλη δυναμική, χάρη και στην Κίνα, η οποία αποπληθωρίζει την παγκόσμια παραγωγή. Ή για τις αποσυγχρονιστικές και αποκεντρωτικές τάσεις μεταξύ των μεγάλων οικονομιών, με τις ΗΠΑ να βρίσκονται σε πληθωριστική ανάπτυξη, την Ευρώπη και την Κίνα σε αποπληθωριστική ύφεση (ή τουλάχιστον στασιμότητα) και τον βρετανικό στασιμοπληθωρισμό. Μια συνέπεια τόσο της υποχώρησης της παγκοσμιοποίησης όσο και των διαφορετικών οικονομικών πολιτικών που ακολούθησαν τα διάφορα κράτη τον καιρό της πανδημίας.
Θα μπορούσα να μιλήσω για τη διαφορετική προσέγγιση των κεντρικών τραπεζών, με την πιο «επιθετική» Fed, την πιο «χαλαρή» ΕΚΤ και την «αναποφάσιστη» (δεν είναι εύκολος ο στασιμοπληθωρισμός) Τράπεζα της Αγγλίας. Θα μπορούσα ίσως να προσεγγίσω τις δυναμικές που αναπτύσσονται σχετικά με την επερχόμενη απορρύθμιση του τραπεζικού κλάδου, με την οποία φαίνεται, πλέον, να συμφωνούν κεντρικοί τραπεζίτες από όλο τον κόσμο. Μια απορρύθμιση που, λογικά, μαζί με τον πληθωρισμό, θα μειώσει το βάρος του δημόσιου χρέους, αυξάνοντας παράλληλα τον τραπεζικό δανεισμό και βάζοντας τα θεμέλια για την επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση. Κάτι που θα αφήσει τους επενδυτές να απολαύσουν επιτόκια του 4,5% με λιγότερο φόβο στάσης πληρωμών.
Ίσως θα μπορούσα να αναφερθώ στις προοπτικές των ευρωπαϊκών μετοχών, τώρα που η Γερμανία φαίνεται έτοιμη να αυξήσει τον δανεισμό της, κάτι που θα έκανε καλό και στην ευρωζώνη, ευθυγραμμίζοντας τη γερμανική οικονομία με τις υπόλοιπες και απομακρύνοντάς την από το μερκαντιλιστικό μοντέλο που τόσες εντάσεις δημιούργησε πριν από μία δεκαετία. Ή στις οικονομικές προοπτικές της Κίνας, που δείχνει να ανακάμπτει κάπως από τις συνέπειες της «φούσκας» των ακινήτων, έστω και με σημαντικό δανεισμό. Ή ακόμη και να κάνω λόγο για τις Magnificent Seven (Apple, Google, Nvidia, Microsoft, Amazon, Tesla, Meta), οι οποίες, αν και έχουν ξεκινήσει νωθρά τη χρονιά, θα μπορούσαν να συνεχίσουν να κυριαρχούν στην αμερικανική και παγκόσμια κεφαλαιοποίηση.
Όμως, δεν μπορώ να μιλήσω με βεβαιότητα για τίποτε από όλα αυτά. Όσο ο Αμερικανός πρόεδρος ευαγγελίζεται παγκόσμιους «ανταποδοτικούς δασμούς», ακόμη και ως διαπραγματευτικό εργαλείο, τόσο διακυβεύεται το θαύμα της μοντέρνας εποχής που λέγεται «παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα». Αυτό που συναρμολογεί απίστευτα πολύπλοκα αγαθά, όπως το laptop στο οποίο γράφονται αυτές οι γραμμές, και τα φέρνει από την άλλη άκρη του κόσμου με ένα κουμπί στο σπίτι μας, συνδέοντας τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις όσο ποτέ άλλοτε.
Πώς θα έμοιαζε ο κόσμος αν τη χάναμε; Όσο ο ίδιος άνθρωπος δείχνει διατεθειμένος όχι μόνο να ανατρέψει το μετα-σοβιετικό status quo και να διεμβολίσει την Ευρώπη, καθιστώντας την ανέτοιμη να αντιμετωπίσει τα δομικά προβλήματα του Ευρώ και ενθαρρύνοντας τη ρωσική «αρκούδα» να «βρυχάται» τόσο φοβάμαι για μια νέα κρίση στο Ευρώ.
Πολλοί αναλυτές προσπαθούν να βρουν μακροπρόθεσμα και πολύπλοκα σχέδια ανάκτησης της αμερικανικής ανταγωνιστικότητας χωρίς όμως να πειραχτεί σημαντικά η παγκόσμια γεωοικονομική ισορροπία. Εγώ βλέπω σκεπτόμενους ανθρώπους να αποδίδουν σκοπό με την ίδια ευκολία που οι πρόγονοί μας απέδιδαν τον κεραυνό και το ηφαίστειο σε κάποιο θεό.
Βλέπουν τάση στην τυχαιότητα. Και θέλω να φωνάξω: «Κι αν ο βασιλιάς είναι όντως γυμνός»; Μήπως είμαι, τελικά, «ο ηλίθιος του βασιλείου», γιατί δεν βλέπω ίχνος… ρούχων, παρά μόνο δεκάδες ντόμινο στον αέρα, με αβέβαιη προσγείωση; Αν πίσω από την οργή δεν κρύβεται τίποτε παραπάνω από γυμνή ανθρώπινη φιλοδοξία; Είναι η οργή στρατηγική; Ή η ελπίδα; Τότε πώς να προβλέψω σε τι κόσμο θα ζούμε το 2026; Όπως προείπα, το 2025 δεν είναι μια χρονιά που προσφέρεται για προβλέψεις.
Από το περιοδικό ΧΡΗΜΑ
