ΕΣΠΑ: Πρώτη η χώρα σε απορρόφηση, αλλά η πραγματική οικονομία περιμένει

Aναδημοσίευση από το περιοδικό ΧΡΗΜΑ

Μια εντελώς διαφορετική εικόνα για την πορεία της απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων από τις ελληνικές επιχειρήσεις από αυτήν που παρουσίασε πρόσφατα μέσω επίσημων στοιχείων το Υπουργείο Οικονομίας δίνουν οι ιδιώτες εξειδικευμένοι σύμβουλοι του ΕΣΠΑ.

Οι παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ότι τα στοιχεία που παρουσιάζει το Υπουργείο –βάσει των οποίων η Ελλάδα είναι πρώτη στις απορροφήσεις πανευρωπαϊκά– δεν είναι ενδεικτικά της κατάστασης που βιώνουν οι ίδιοι στην καθημερινότητα της πραγματικής οικονομίας.

Όπως λένε, τα ποσά που αναφέρει το Υπουργείο, σε πολλές περιπτώσεις, αφορούν σε προεγκρίσεις χρηματοδοτήσεων των οποίων η εκταμίευση έχει «παγώσει» εδώ και μια διετία. Επίσης, ο αριθμός των προγραμμάτων που έχουν προκηρυχθεί από το 2014 έως σήμερα είναι πολύ περιορισμένος (μόλις έξι προγράμματα) και ανταποκρίνεται στις ανάγκες αντίστοιχα λίγων επιχειρηματικών κλάδων και περιφερειών της χώρας.

Από τα έξι σημερινά προγράμματα εν ισχύ, κάποια δεν είναι ιδιαίτερα «εμπορικά», δηλαδή δεν προσελκύουν το ενδιαφέρον που θα έπρεπε, είτε λόγω λανθασμένης στόχευσης είτε λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο εξειδικευμένος σύμβουλος σε προγράμματα ΕΣΠΑ κ. Στρ. Κουάκης της Alma & Partners: «Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί ότι είναι διαφορετικό θέμα η ένταξη ενός έργου σε κάποιο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα και διαφορετικό θέμα η εκταμίευση της επιδότησης. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι ναι μεν μπορεί σε κάποια δράση του ΕΠΑΝΕΚ να έχουν ενταχθεί 2.000 έργα συνολικής ζητούμενης επιδότησης 160 εκατ. ευρώ (τυχαία νούμερα), αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι κατά την ολοκλήρωση της εν λόγω δράσης η απορρόφηση θα είναι 160 εκατ. ευρώ. Αυτό συμβαίνει κυρίως διότι κατά την υλοποίηση ενός προγράμματος οι επιχειρήσεις αλλάζουν τη στρατηγική τους και υλοποιούν μικρότερα κομμάτια των επενδύσεων που αρχικά είχαν δεσμευθεί ότι θα υλοποιήσουν, κάτι το οποίο επιτρέπεται και είναι θεμιτό.

Η προγραμματική περίοδος που διανύουμε ξεκίνησε το 2014 και θα λήξει το 2020 (συν δύο χρόνια παράτασης). Το 2016 βγήκαν τα πρώτα 4 προγράμματα που αφορούσαν επιχειρήσεις και δυνητικούς επιχειρηματίες. Τα τελικά αποτελέσματα για αυτά τα 4 προγράμματα βγήκαν το 2018, συγκεκριμένα μέσα στον Μάρτιο. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τους πραγματικούς λόγους για αυτές τις καθυστερήσεις, που πρώτη φορά σημειώνονται. Αυτή τη στιγμή η online πλατφόρμα του Υπουργείου είναι έτοιμη να δεχτεί τα πρώτα αιτήματα εκταμιεύσεων από όλες τις εγκεκριμένες επιχειρήσεις. Υπάρχει πολύ μεγάλη κινητικότητα αυτόν τον μήνα από πλευράς του Υπουργείου, αντιλαμβανόμαστε ότι εφεξής οι διαδικασίες θα κινούνται πολύ πιο γρήγορα».

Σε κανονικές συνθήκες, λένε οι ειδικοί του χώρου, θα έπρεπε να προκηρύσσονται τουλάχιστον 3 προγράμματα τον χρόνο, δηλαδή θα έπρεπε να «τρέχουν» σήμερα 12 με 15 προγράμματα ΕΣΠΑ. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι πολλοί τομείς της οικονομίας, αλλά και περιοχές που είναι μη προνομιούχες, μένουν «εκτός νυμφώνος».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα προγράμματος που ακόμη δεν έχει προκηρυχθεί είναι το Leader (που υπήρχε στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο 2007-13), το οποίο βοηθά αγροτικές περιοχές, μικρές μεταποιητικές εταιρείες τροφίμων, μικροεπιχειρηματίες, επαγγελματίες, απομακρυσμένα νησιά κ.λπ.

Επιπλέον, από τα 6 σημερινά προγράμματα που βρίσκονται εν ισχύ, κάποια δεν είναι ιδιαίτερα «εμπορικά», δηλαδή δεν προσελκύουν το ενδιαφέρον που θα έπρεπε, είτε λόγω λανθασμένης στόχευσης είτε λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων, και έτσι χάνονται ακόμη περισσότερα κονδύλια.

Προγράμματα σε εξέλιξη

Πάντως, σύμφωνα με τον κύριο Κουάκη της Alma & Partners: «Αυτήν την χρονική περίοδο βρίσκονται σε εξέλιξη δύο σημαντικά προγράμματα: α) το Πρόγραμμα Ίδρυσης Τουριστικών Επιχειρήσεων και β) το Πρόγραμμα Επιχειρούμε Έξω. Το πρώτο πρόγραμμα επιδοτεί με ποσό έως και 200.000 τη δημιουργία νέων τουριστικών επιχειρήσεων (ξενοδοχείο κλασικού τύπου, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες, μετατροπή κτισμάτων σε ξενώνες, τουριστικά καταλύματα εντός παραδοσιακών κτισμάτων, camping, τουριστικά γραφεία, rent a car, ιστιοπλοϊκά-ναυλώσεις, μηχανοκίνητα σκάφη-ναυλώσεις, θαλάσσια σπορ, ιππασία και πολλά άλλα). Οι υποβολές θα παραμείνουν ανοιχτές έως 30/4/18.

Το δεύτερο πρόγραμμα αφορά αποκλειστικά μεταποιητικές επιχειρήσεις οι οποίες έχουν ήδη εξαγωγική δραστηριότητα και θετικά προ φόρων αποτελέσματα. Οι επιχειρήσεις αυτές επιδοτούνται να στήσουν τα περίπτερά τους σε εκθέσεις του εξωτερικού μία ή και περισσότερες φορές. Η επιδότηση μπορεί να ανέλθει έως και 50.000 ευρώ/επιχείρηση».

Έτσι όπως προχωράει η διαδικασία της περιόδου 2014-2020, οι ειδικοί προβλέπουν ότι το οικονομικό επιτελείο, σε συνεργασία με τις ευρωπαϊκές αρχές, θα αναγκαστεί να δώσει παράταση δύο ετών στο τέλος του προγράμματος, δηλαδή μέχρι το 2022, για να μη χαθούν πολλά από τα χρήματα που προορίζονται για την Ελλάδα.

Ωστόσο, οι σύμβουλοι επιχειρήσεων του ΕΣΠΑ επισημαίνουν ότι δεν θέλουν να «μηδενίσουν» την προσπάθεια που γίνεται από την κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση τόσο μέσω ΕΣΠΑ όσο και του πακέτου Γιούνκερ, καθώς πρόκειται για «εργαλεία» που έχουν βοηθήσει πολλές επιχειρήσεις να αναπτυχθούν. Αναφέρουν δε ότι όταν κάνει κάποιος μια επένδυση μέσω ΕΣΠΑ, αυτή έχει πρόσθετα οφέλη και για το ίδιο το κράτος, καθώς ο επιχειρηματίας αποδίδει ΦΠΑ για το σύνολο της επένδυσης και όχι μόνο για τα κεφάλαια που βάζει ο ίδιος.

Σύμβουλοι επιχειρήσεων και ΕΣΠΑ

Σε ό,τι αφορά τον ρόλο των συμβούλων του ΕΣΠΑ, ο κύριος Κουάκης αναφέρει: «Πολλά έχουν ακουστεί για τον κλάδο των συμβούλων επιχειρήσεων. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη πιστοποίηση για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, κάτι το οποίο ισχύει και σε πολλούς άλλους κλάδους, υπάρχουν πολλοί που εμφανίζονται με τη συγκεκριμένη ιδιότητα. Για αυτόν τον λόγο, οι επενδυτές θα πρέπει να κάνουν πολύ καλή έρευνα αγοράς προτού αποφασίσουν σε ποιο γραφείο θα απευθυνθούν. Προσωπικά, θεωρώ ότι η ιδανική εταιρεία συμβούλων θα πρέπει να εξειδικεύεται σε προγράμματα ΕΣΠΑ, προγράμματα Leader, προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης, στον Αναπτυξιακό Νόμο. Ο συγκεκριμένος κλάδος των συμβούλων επιχειρήσεων ΕΣΠΑ αναπτύχθηκε λόγω της ανάγκης για διεκπεραίωση όλων των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων απέναντι στο ΕΣΠΑ, είναι ένα επάγγελμα δηλαδή που το γέννησε η ίδια η αγορά. Δεν σας κρύβω ότι απαιτείται καλή οργάνωση, προετοιμασία, ενημέρωση, υπομονή και επιμέλεια για ένα επιτυχές αποτέλεσμα».

Πάνω από 8 δισ. στην ελληνική οικονομία

Πάντως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Κομισιόν που παρουσίασε το Υπουργείο Οικονομίας, η Ελλάδα παραμένει εδώ και μια τριετία στην κορυφή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων.

Η χώρα μας κατέχει την πρωτιά από το 2015 στην «υποδοχή» των κονδυλίων ΕΣΠΑ, ενώ φαίνεται ότι κάτι αντίστοιχο πετυχαίνει και με το πακέτο Γιούνκερ.

Συνολικά, περισσότερα από 8 δισ. ευρώ έπεσαν στην πραγματική οικονομία από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και τη συνεργασία με την ΕΤΕπ το 2017, ενώ για την επόμενη τριετία έχουν ήδη δρομολογηθεί συμφωνίες με την τράπεζα για νέα έργα ύψους 7 δισ. ευρώ, που θα φέρουν συνολικές επενδύσεις στην οικονομία άνω των 20 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της τράπεζας.

Η πρωτιά στο πακέτο Γιούνκερ έρχεται να συμπληρώσει τα πολύ καλά αποτελέσματα που καταγράφει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια στην αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αναφορά της για τις χρηματοδοτήσεις στην Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (πακέτο Γιούνκερ) παρουσιάζει αναλυτικά τα επιχειρηματικά σχέδια που θα υποστηριχθούν:

• Σχέδια υποδομών και καινοτομίας: 12 εγκεκριμένα έργα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) με την υποστήριξη του ΕΤΣΕ, με συνολική χρηματοδότηση σχεδόν 1,8 δισ. ευρώ, που προβλέπεται να κινητοποιήσουν συνολικές επενδύσεις ύψους 5,7 δισ. ευρώ.
• Μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ): 9 εγκριθείσες συμφωνίες με ενδιάμεσες τράπεζες που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ) με την υποστήριξη του ΕΤΣE και συνολική χρηματοδότηση ύψους 319 εκατ. ευρώ. Προβλέπεται να κινητοποιήσει σχεδόν 2,4 δισ. ευρώ σε επενδύσεις, με περίπου 11.298 ΜμΕ και επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης να επωφελούνται από τη βελτιωμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

Παραδείγματα χρηματοδοτήσεων από το ΕΤΣΕ

Ενδεικτικά, αναφέρονται παραδείγματα με έργα που υποστηρίζει το ΕΤΣΕ στην Ελλάδα, όπως:

Αιολικό πάρκο

Η ΕΤΕπ χορηγεί στον όμιλο Terna Energy δάνειο ύψους 24 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία τριών νέων αιολικών πάρκων στην περιοχή της Βοιωτίας στην Κεντρική Ελλάδα. Το έργο αυτό εξυπηρετεί τη στρατηγική χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών της ΕΕ και θα στηρίξει δεκάδες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα.

Ευρυζωνικό δίκτυο

Η ΕΤΕπ χορηγεί στην ελληνική επιχείρηση τηλεπικοινωνιών Cοsmοte 150 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη ευρυζωνικού δικτύου υψηλής ταχύτητας σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η χρηματοδότηση θα αυξήσει σημαντικά τις επιδόσεις του δικτύου όσον αφορά την ταχύτητα, την ικανότητα και την κάλυψη και θα βελτιώσει την απόδοσή του σε περισσότερες αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.

Γεωργικά προϊόντα διατροφής

Χρηματοδότηση με την υποστήριξη του ΕΤΣΕ 15 εκατ. ευρώ, προβλέπεται να κινητοποιήσει συνολικές επενδύσεις 31 εκατ. ευρώ. Η ΕΤΕπ χορηγεί στην επιχείρηση γεωργικών προϊόντων διατροφής Creta Farms δάνειο ύψους 15 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη νέων σειρών προϊόντων και την επέκταση των δραστηριοτήτων της στο εξωτερικό. Η μεγαλύτερη επιχείρηση στην ελληνική αγορά αλλαντικών Creta Farms δαπανά πέντε φορές περισσότερα από τις παρεμφερείς επιχειρήσεις σε καινοτόμους τρόπους παραγωγής πιο υγιεινών κρεάτων. Αφαιρεί τα κορεσμένα ζωικά λίπη από τα κρέατα που χρησιμοποιεί και προσθέτει σε αυτά εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο. Χάρη στη νέα χρηματοδότηση, η επιχείρηση προσέλαβε επιπλέον 100 υπαλλήλους.

Ελαιοπαραγωγή

Η εταιρεία Mani Foods, η οποία παράγει, συσκευάζει και εξάγει ελιές Καλαμάτας, κερδίζει βραβεία για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδό της. Για να ανταποκριθεί στην αύξηση της ζήτησης, η Mani Foods έπρεπε να επενδύσει σε νέα μηχανήματα. Η εταιρεία εξασφάλισε δάνειο από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος με την εγγύηση του ΕΤΕ στο πλαίσιο του Επενδυτικού Σχεδίου. Με τη χρηματοδότηση αυτή η Mani Foods επέκτεινε το εργοστάσιό της για την ανάληψη νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ανέπτυξε νέες σειρές προϊόντων και διπλασίασε το προσωπικό της.

TI ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟ ΕΣΠΑ 2014-2020

Το ΕΣΠΑ (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης) 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συντέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων –οικονομικών και κοινωνικών– που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Στόχος της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» είναι η προαγωγή μιας ανάπτυξης:

• έξυπνης, με αποτελεσματικότερες επενδύσεις στην εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία,
• βιώσιμης, χάρη στην αποφασιστική μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, και
• χωρίς αποκλεισμούς, με ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στη μείωση της φτώχειας.

Το αναπτυξιακό όραμα του ΕΣΠΑ

«Συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας με ανάταξη και αναβάθμιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δημιουργία και διατήρηση βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα και γνώμονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης».

Χρηματοδοτικές προτεραιότητες

1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας

• Μετάβαση σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας
• Δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς τις επιχειρήσεις, που προσελκύει επενδύσεις
• Αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων

2. Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού-Ενεργός κοινωνική ενσωμάτωση

• Εκπαίδευση και διά βίου μάθηση
• Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού και πρόσβαση στην απασχόληση με έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας ειδικά για τους νέους
• Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας

3. Προστασία του περιβάλλοντος-Μετάβαση σε μια οικονομία φιλική στο περιβάλλον

• Προστασία του περιβάλλοντος
• Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων
• Μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα

4. Ανάπτυξη-εκσυγχρονισμός-ολοκλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη

• Δίκτυα μεταφορών με έμφαση στην ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών, τους κάθετους άξονες και τη λειτουργική διασύνδεση των μεταφορικών μέσων
• Ενεργειακά δίκτυα
• Ευρυζωνικά δίκτυα

5. Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης

Καθοριστικό στοιχείο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου 2014-2020 αποτέλεσε η εκπόνηση της εθνικής και των περιφερειακών Στρατηγικών Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Στο πλαίσιο των στρατηγικών αυτών, η χώρα και οι Περιφέρειές της καλούνται να εντοπίσουν τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες παρουσιάζουν ή είναι σε θέση να οικοδομήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτές να επικεντρώσουν τους διαθέσιμους πόρους και τις προσπάθειες, ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων. Σε εθνικό επίπεδο, έχουν προσδιοριστεί 8 κλάδοι στους οποίους θα δοθεί προτεραιότητα και αναμένεται να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομική μεγέθυνση. Οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής:

1. Αγροδιατροφή
2. Υγεία-φάρμακα
3. Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών
4. Ενέργεια
5. Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη
6. Μεταφορές
7. Υλικά-κατασκευές
8. Τουρισμός, πολιτισμός, δημιουργικές βιομηχανίες

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του αναπτυξιακού σχεδιασμού της περιόδου 2014-2020 αποτελούν οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις. Πρόκειται για εργαλεία ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης για την εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών σε περιοχές που παρουσιάζουν συγκεκριμένα προβλήματα ή διακρίνονται από σημαντικές αναπτυξιακές δεξιότητες. Στο πλαίσιο των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, είναι δυνατή η υλοποίηση συνδυασμένων επενδύσεων, οι οποίες χρηματοδοτούνται από περισσότερα του ενός Ταμεία, με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων ή την πλήρη αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων μιας περιοχής.

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελείται από 20 Προγράμματα, από τα οποία τα 7 είναι Τομεακά και τα 13 Περιφερειακά:

• Τα Τομεακά Προγράμματα αφορούν έναν ή περισσότερους τομείς και έχουν ως γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής όλη τη χώρα.
• Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ), ένα για καθεμία από τις ελληνικές Περιφέρειες, περιλαμβάνουν δράσεις περιφερειακής εμβέλειας.

Τομεακά ΕΠ

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ)

Το πρόγραμμα αυτό χρηματοδοτεί δράσεις και έργα που ενισχύονται κυρίως από το ΕΤΠΑ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) αλλά και από το ΕΚΤ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο), προκειμένου να εξασφαλίζεται και η συντονισμένη με τις επενδύσεις αντιμετώπιση αναγκών κατάρτισης ανθρώπινων πόρων και διοικητικής μεταρρύθμισης. Στρατηγικός στόχος του ΕΠΑνΕΚ είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, η μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία, και η αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Σηματοδοτεί την κύρια στροφή στο νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα, που αναδεικνύει σε κεντρικό ρόλο παραγωγικούς, ανταγωνιστικούς και εξωστρεφείς κλάδους, όπως ο τουρισμός, ο αγροδιατροφικός τομέας, αλλά και η μεταποίηση και οι υπηρεσίες υψηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας, ώστε να αυξηθούν η κλίμακα/μέγεθος των μονάδων παραγωγής, να επιταχυνθεί η εισαγωγή νέων προϊόντων/υπηρεσιών που δημιουργούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στη χώρα και τις επιμέρους Περιφέρειες και ενσωματώνουν νέα γνώση, παράγοντας προϊόντα υψηλής ποιότητας και ανταγωνιστικά σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ)

Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και πολυταμειακό (ΕΤΠΑ και ΤΣ) και χρηματοδοτεί μέσω των Ταμείων αυτών κυρίως τις βασικές υποδομές των μεταφορών και του περιβάλλοντος. Ένα μέρος του προϋπολογισμού που αφορά στο περιβάλλον, και ειδικότερα του Ταμείου Συνοχής, εκχωρείται προς τα 13 ΠΕΠ, προκειμένου να τα διαχειριστούν οι Περιφέρειες για την υλοποίηση κυρίως έργων διαχείρισης υγρών αποβλήτων.

Οι στόχοι του ΕΠ «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» ως προς τον τομέα των μεταφορών συνίστανται στην προώθηση της ολοκλήρωσης των υποδομών του βασικού ΔΕΔ-Μ (οδικών, σιδηροδρομικών, λιμένων, αεροδρομίων), την προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών και τον εκσυγχρονισμό του συστήματος μεταφορών, τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, καθώς και την ανάπτυξη βιώσιμων και οικολογικών αστικών μεταφορών (αστικών μέσων σταθερής τροχιάς) για την ενίσχυση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας.

Στον τομέα του περιβάλλοντος, οι στόχοι συνίστανται στην προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος ως μέσου για την υποστήριξη της μετάβασης της Χώρας σε μια οικονομία φιλική στο περιβάλλον με ταυτόχρονη υποστήριξη της δημιουργίας ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων στο σύνολο των τομέων της οικονομίας, τη διευκόλυνση της προσέλκυσης επενδύσεων και την παροχή ευκαιριών άσκησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον ίδιο τον τομέα του περιβάλλοντος.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού-Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση»

Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και μονοταμειακό (ΕΚΤ) και αποτελεί το κύριο υποστηρικτικό «εργαλείο» της Χώρας που, σε συνέργεια και συμπληρωματικότητα με τα άλλα ΕΠ, θα συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη, καθώς περιλαμβάνει ολοκληρωμένες πολιτικές για τη στήριξη της δημιουργίας βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, την προώθηση της ενεργητικής ένταξης στην αγορά εργασίας –συμπεριλαμβανομένης της ένταξης ευάλωτων κοινωνικά ομάδων–, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, την ισχυροποίηση της σύνδεσης της εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης με την αγορά εργασίας, με βασικό στόχο τον περιορισμό ή/και την εξάλειψη των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης, ή/και την ελαχιστοποίηση του κόστους που προκαλείται από την υψηλή ανεργία.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα»

Περιλαμβάνει δράσεις που αποσκοπούν στην εισαγωγή μεταρρυθμίσεων μέσω και νέων τεχνολογιών και πληροφορικής στον Δημόσιο Τομέα. Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και πολυταμειακό (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ). Η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης αποτελεί βασική προτεραιότητα της χώρας, δεδομένου του ότι επηρεάζει οριζόντια όλα τα επίπεδα λειτουργίας, παραγωγής και ανάπτυξης και αποτελεί ταυτόχρονα βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική υλοποίηση μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς. Το ΕΠ θα συμβάλει στην εθνική προσπάθεια, προκειμένου στα επόμενα χρόνια, η ελληνική Δημόσια Διοίκηση να καταστεί συνεκτική, καλά συντονισμένη, ευέλικτη, εξωστρεφής και προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα, αποκαθιστώντας τη σχέση εμπιστοσύνης του κράτους με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, παρέχοντας πολιτοκεντρικές και συνεχώς αναβαθμιζόμενες υπηρεσίες, αποτελώντας έτσι έναν από τους βασικούς πυλώνες για την ανάκαμψη της χώρας.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Τεχνική Βοήθεια»

Το πρόγραμμα είναι πολυταμειακό (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ και ΤΣ) και στοχεύει στην υποστήριξη της λειτουργίας και της εφαρμογής όλων των ΕΠ που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία.

Πρόγραμμα «Αγροτική Ανάπτυξη» (ΠΑΑ)

Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και μονοταμειακό (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης-ΕΓΤΑΑ). Το ΠΑΑ στοχεύει στην επίτευξη της ολοκληρωμένης ανάπτυξης και της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω της μετάβασης σε ένα ισχυρό, αειφόρο αγροδιατροφικό σύστημα και της αύξησης της προστιθέμενης αξίας των αγροτικών περιοχών. Από το συγκεκριμένο πρόγραμμα εκχωρείται για διαχείριση στις Περιφέρειες περίπου το 30%.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αλιείας και Θάλασσας»

Το πρόγραμμα είναι μονοταμειακό (Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας-ΕΤΘΑ). Οι κύριοι στόχοι του ΕΠ είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κλάδων της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης, η βιωσιμότητα της θαλάσσιας αλιείας και η βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών που εξαρτώνται παραδοσιακά από την αλιεία. Το πρόγραμμα αφορά επίσης την ανάγκη προστασίας και αποκατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των έμβιων πόρων, τον έλεγχο των αλιευτικών δραστηριοτήτων, τη συλλογή αλιευτικών δεδομένων και τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με την κατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Στο πλαίσιο της Πολιτικής της Συνοχής, η Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία (ΕΕΣ) αποτελεί βασικό «εργαλείο» για την ενδυνάμωση των χωρικών συνεργασιών στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά και με τρίτες χώρες, και συνιστά μία από τις κύριες επιλογές για την προγραμματική περίοδο 2014-2020. Η ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία σε επίπεδο κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης υλοποιείται μέσω προγραμμάτων διασυνοριακής, διακρατικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας. Τα εν λόγω προγράμματα διακρίνονται σε διμερή και πολυμερή.

Τα 5 διμερή προγράμματα αφορούν τη συνεργασία με ισάριθμες χώρες που γειτνιάζουν με την Ελλάδα. Από τις χώρες αυτές οι τρεις αποτελούν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κύπρος, Βουλγαρία και Ιταλία) και λαμβάνουν χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ, ενώ οι άλλες δύο είναι υποψήφια κράτη-μέλη (Αλβανία και πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) και χρηματοδοτούνται από τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ).

Τα διμερή Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας αποτελούν σημαντικό μοχλό ανάπτυξης των περιφερειών που συμμετέχουν και από τις δύο πλευρές των συνόρων, για τη δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων αλλά και των δυτικών και νοτίων συνόρων της χώρας.

Τα πολυμερή Προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας, στα οποία συμμετέχουν Περιφέρειες της χώρας μας, είναι τα εξής:

• Αδριατικής-Ιονίου (διακρατικό)
• MED (διακρατικό)
• MED ENI CBC (διασυνοριακό)
• Black Sea basin ENI CBC (διασυνοριακό)
• INERREG EUROPE (διαπεριφερειακό)
• Balkan Meditteranean (διακρατικό)

Επίσης, η Ελλάδα διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση και υλοποίηση της Μακροπεριφερειακής Στρατηγικής Αδριατικής-Ιονίου και είναι επικεφαλής του πυλώνα της Γαλάζιας Ανάπτυξης της Μακροπεριφέρειας. Η στρατηγική αυτή, η οποία αποτελεί μία εκ των τεσσάρων μακροπεριφερειακών στρατηγικών της Ευρώπης, θα υποστηριχθεί από το διακρατικό πρόγραμμα Αδριατικής-Ιονίου στην υλοποίησή της.

Τέλος, στα προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας περιλαμβάνονται τα δίκτυα συνεργασιών URBACT και ESPON, καθώς και το INTERACT, το οποίο παρέχει τεχνική υποστήριξη σε όλα τα προγράμματα ΕΕΣ στον ευρωπαϊκό χώρο.

Σύστημα διαχείρισης και ελέγχου

Κρίσιμοι παράγοντες για την επιτυχή εφαρμογή της αναπτυξιακής στρατηγικής για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 αποτελούν η αποτελεσματική διαχείριση και υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και ο συντονισμός των εμπλεκόμενων φορέων στον προγραμματισμό, στη διαχείριση, παρακολούθηση και υλοποίηση αυτών, σύμφωνα με το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου (ΣΔΕ), το οποίο συνίσταται στα παρακάτω:

• Ορισμός των αρχών/φορέων που αναλαμβάνουν τις αρμοδιότητες διαχείρισης, πιστοποίησης, ελέγχου και συντονισμού, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 1303/2013.
• Οργανωτική δομή και τις επιμέρους αρμοδιότητες των εν λόγω αρχών/φορέων.
• Λειτουργική συσχέτιση των αρχών/φορέων και συμμόρφωση προς την αρχή διαχωρισμού των αρμοδιοτήτων.
• Γραπτές διαδικασίες που πρέπει να εφαρμόζονται.
• Κανονιστικές πράξεις που απαιτούνται για τον ορισμό των αρχών/φορέων και την εφαρμογή των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.

Στο πλαίσιο αυτό, οι βασικές αρχές που διέπουν το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου 2014-2020 επικεντρώνονται στα εξής:

• Ύπαρξη κοινών κανόνων στη διαχείριση και παρακολούθηση των ΕΠ σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και με στόχο τον καλύτερο έλεγχο ενδεχόμενων αποκλίσεων στην εφαρμογή τους και την έγκαιρη λήψη και εφαρμογή διορθωτικών μέτρων.
• Υποχρεωτική ηλεκτρονική ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των αρχών διαχείρισης και των δικαιούχων των πράξεων, μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ), με στόχο τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης των εμπλεκόμενων αρχών και φορέων.
• Ενδυνάμωση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας του ΟΠΣ με τα πληροφοριακά συστήματα των Δικαιούχων και των Ενδιάμεσων Φορέων, αλλά και άλλων φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας και την αποτελεσματικότερη λειτουργία των εμπλεκόμενων αρχών και φορέων.
• Έγκαιρη χρηματοδότηση των πράξεων μέσω του Κεντρικού Λογαριασμού ΕΣΠΑ σε συνδυασμό με την ηλεκτρονική διασύνδεση των Πληροφοριακών Συστημάτων ΟΠΣ-ΠΔΕ και Τραπέζης της Ελλάδος.

Ο σχεδιασμός του ΣΔΕ έλαβε υπόψη την αρχιτεκτονική του νέου αναπτυξιακού σχεδιασμού, τις νέες απαιτήσεις του Κανονισμού (ΕΕ) 1303/2013 για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, καθώς και την εμπειρία της εφαρμογής του ΣΔΕ 2007-2013, συμπεριλαμβανομένων των βελτιώσεων που διενεργήθηκαν ή και κρίθηκαν αναγκαίες στο πλαίσιο αυτού.