Διαχείριση περιουσίας: Αναζητώντας αποδοτικές και ασφαλείς επενδύσεις

του Βάιου Κρόκου

 

Ένα νέο, ευμετάβλητο και γεμάτο προκλήσεις «τοπίο» διαμορφώνεται στον κλάδο διαχείρισης περιουσίας. Σε ένα περιβάλλον χαμηλών/μηδενικών επιτοκίων και μεταβλητότητας στις αγορές, οι ειδικοί του κλάδου καλούνται να προσφέρουν εξειδικευμένες υπηρεσίες σε θεσμικούς επενδυτές και ιδιώτες.

Η ανάπτυξη νέων προϊόντων, σε συνδυασμό με την άνθηση της τεχνολογίας, δημιουργεί πληθώρα προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν οι τράπεζες, οι ανεξάρτητοι πάροχοι και οι fintech εταιρείες, που συνεχώς κερδίζουν έδαφος.

Με τη συνεχιζόμενη αύξηση των επενδυτικών επιλογών, το ρευστό χρηματοοικονομικό περιβάλλον, τους αναδυόμενους κινδύνους πάσης φύσεως και τις εξελισσόμενες ανάγκες αγοράς-πελατών, η αποτελεσματική διαχείριση περιουσίας έχει καταστεί στις μέρες μας ακόμη πιο πολύπλοκη.

Σε κάθε περίπτωση, κάθε διαχειριστής/μάνατζερ καλείται να παρέχει λύσεις για τις ξεχωριστές ανάγκες κάθε πελάτη με ποιοτικές υπηρεσίες, δημιουργώντας σχέσεις μακροχρόνιας εμπιστοσύνης. Στο πλήθος επενδυτικών επιλογών περιλαμβάνονται μετοχές, ομόλογα, διεθνή αμοιβαία κεφάλαια, δομημένα προϊόντα, παράγωγα κ.ά.

ΠΛΗΘΩΡΑ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

 ALPHA BANK: Με ολοκληρωμένη επενδυτική προσέγγιση

 Τη δυνατότητα επιλογής μέσα από μια σειρά ολοκληρωμένων επενδυτικών προϊόντων, από κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους επενδυτικούς οίκους στις μεγαλύτερες αγορές παγκοσμίως, παρέχει η Alpha Bank, μέσω της υπηρεσίας Alpha Bank Personal Banking. Η γκάμα επιλογών επεκτείνεται σε αμοιβαία κεφάλαια, χρηματιστηριακές υπηρεσίες, διεθνή ομόλογα.

Πιο αναλυτικά, η Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ, μέλος του ομίλου της Alpha Bank, διαθέτει πολυετή εμπειρία στη διαχείριση αμοιβαίων κεφαλαίων και χαρτοφυλακίων θεσμικών επενδυτών.

Σύμφωνα με την Ένωση Θεσμικών, κατείχε την πρώτη θέση σε μετοχικά Α/Κ εσωτερικού με 226 εκατ. ευρώ (31/12/2018) κεφάλαια υπό διαχείριση με 21 συνολικά αμοιβαία κεφάλαια που επενδύουν στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καλύπτοντας όλες τις κατηγορίες επενδύσεων. Για την ίδια περίοδο, τα συνολικά κεφάλαια υπό διαχείριση ανήλθαν σε 1,11 δισ. ευρώ ενώ κατείχε το 18,39% της αγοράς.

Παράλληλα, μέσω της Alpha Finance ΑΕΠΕΥ, προσφέρονται υπηρεσίες υψηλής ποιότητας για τις χρηματιστηριακές συναλλαγές, ταχύτητα στην εκτέλεση συναλλαγών, πολύπλευρη οικονομική ενημέρωση καθώς και εταιρικά και επιχειρηματικά νέα σε πραγματικό χρόνο, από έγκυρες πηγές.

ΕΘΝΙΚΗ ASSET MANAGEMENT ΑΕΔΑΚ: 1,4 δισ. ευρώ τα υπό διαχείριση κεφάλαια το 2018

Κεφάλαια θεσμικών και ιδιωτών πελατών διαχειρίζεται με επιτυχία από το 1972 η Εθνική Asset Management ΑΕΔΑΚ, μέλος της Εθνικής Τράπεζας.

Η εταιρεία διαθέτει ένα ευρύ φάσμα επενδυτικών προϊόντων, παρέχοντας μεγάλη ευελιξία στους επενδυτές, ώστε να δημιουργήσουν το προσωπικό τους χαρτοφυλάκιο.

Τα συνολικά κεφάλαια υπό διαχείριση κατά το τέλος του 2018 ανέρχονταν σε 1,4 δισ. ευρώ. Οι πελάτες της εταιρείας υπερβαίνουν τις 39.000, 65 εκ των οποίων είναι θεσμικοί. Η εταιρεία διαχειρίζεται συνολικά:

• 17 Αμοιβαία Κεφάλαια
• 3 NBG International Funds SICAV (Luxembourg)
• 1 NBG International Funds FCP (Luxembourg)

Η Εθνική Asset Management ΑΕΔΑΚ, εκτός από τη διαχείριση Α/Κ, προσφέρει:

• Διαχείριση Χαρτοφυλακίων Θεσμικών Επενδυτών
• Διαχείριση Χαρτοφυλακίων Ιδιωτών Επενδυτών
• Διαχείριση Χαρτοφυλακίων Συνταξιοδοτικών Ταμείων (Pension Funds) και Αμοιβαίων Κεφαλαίων Ασφαλιστικών Φορέων

Παρέχει, επίσης, προϊόντα και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των:

• Ασφαλιστικών/Συνταξιοδοτικών ταμείων
• Ασφαλιστικών εταιρειών
• Επιχειρήσεων

EUROBANK ASSET MANAGEMENT ΑΕΔΑΚ: Από θέση ισχύος

 Για ενδέκατη συνεχή χρονιά, η Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ διατήρησε την ηγετική της θέση στη Διαχείριση Κεφαλαίων στην Ελλάδα (κατάταξη βάσει του συνολικού ενεργητικού των υπό διαχείριση ΟΣΕΚΑ, σύμφωνα με τα ετήσια στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, 31/12/18).

Η θυγατρική της Eurobank, με συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια 3,6 δισ. ευρώ, δραστηριοποιείται στον χώρο της διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, στον οποίο κατέχει μερίδιο αγοράς 29,84% (σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, 31/12/18), θεσμικών χαρτοφυλακίων, παροχής υπηρεσιών επενδυτικών συμβουλών, καθώς και παροχής επενδυτικών λύσεων μέσω αμοιβαίων κεφαλαίων τρίτων παρόχων στην Ελλάδα και στις χώρες στις οποίες ο όμιλος έχει παρουσία.

Όπως σημειώνει η εταιρεία, η προσέγγιση στη διαχείριση κεφαλαίων έχει πάντα πελατοκεντρικό και δυναμικό χαρακτήρα, προσαρμόζοντας το φάσμα των προϊόντων και υπηρεσιών που παρέχει στο τρέχον χρηματοοικονομικό περιβάλλον.

Επιδίωξή της παραμένει, σταθερά, η εκπλήρωση των επενδυτικών στόχων των πελατών, χτίζοντας μαζί τους μακροχρόνιες σχέσεις, που βασίζονται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Τα συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια αναλύονται ως εξής: 1,9 δισ. ευρώ σε αμοιβαία κεφάλαια και 0,9 δισ. ευρώ σε υπό διαχείριση θεσμικά χαρτοφυλάκια.

Επιπροσθέτως, η εταιρεία επιβλέπει και 0,7 δισ. ευρώ σε αμοιβαία κεφάλαια συνεργαζόμενων επενδυτικών οίκων του εξωτερικού, διανεμόμενα μέσω του Private Banking της Τράπεζας Eurobank στην Ελλάδα, την Κύπρο και το Λουξεμβούργο, καθώς και μέσω λοιπών υποδιανομέων (στοιχεία 31/12/2018).

Η εταιρεία διαχειρίζεται συνολικά 57 αμοιβαία κεφάλαια, εκ των οποίων 16 έχουν έδρα στην Ελλάδα, 38 στο Λουξεμβούργο και 3 στην Κύπρο.

Υπήρξε η μοναδική ελληνική εταιρεία διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων και χαρτοφυλακίων με παρουσία στο Λουξεμβούργο, καθώς ο όμιλος Eurobank σύστησε το 2006 την Eurobank Fund Management Company (Luxembourg) SA, η οποία ανέθεσε στην Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ την επενδυτική διαχείριση των (LF) αμοιβαίων κεφαλαίων.

Το σύνολο των υπό διαχείριση αμοιβαίων κεφαλαίων καλύπτουν τις κυριότερες κατηγορίες επενδύσεων, όπως χρηματαγοράς, ομολογιακά, μετοχικά, μικτά, σύνθετα και fund of funds.

Πρόκειται, επίσης, για την πρώτη εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων στην Ελλάδα που εντάσσεται στην παγκόσμια πρωτοβουλία PRI Initiative (Principles for Responsible Investment), η οποία υποστηρίζεται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου πλέγματος ενεργειών για την προώθηση μιας υπεύθυνης επενδυτικής πολιτικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας, διεθνώς.

ΠΕΙΡΑΙΩΣ ASSET MANAGEMENT ΑΕΔΑΚ: Με ολιστική προσέγγιση και εμπειρία

Με έδρα στην Αθήνα και πολυετή ιστορία στον χώρο, η Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ διαθέτει μία από τις πιο έμπειρες διαχειριστικές ομάδες, άριστη γνώση του περιβάλλοντος της επενδυτικής δραστηριότητας και της κεφαλαιακής αγοράς, πολύτιμη εμπειρία από τις αλλαγές και τις εξελίξεις στο ελληνικό και παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι, αλλά και μια πορεία συνεχούς εξέλιξης.

Ως θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς, είναι ο βασικός επενδυτικός πυλώνας του τομέα Piraeus Financial Markets, της πιο σύγχρονης δομής παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στη ΝΑ Ευρώπη.

Παράλληλα, στο πλαίσιο της πολιτικής του ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς για ολιστική προσέγγιση και συνεχή βελτίωση της εμπειρίας εξυπηρέτησης των πελατών της, αξιοποιεί μια σειρά από σημαντικές συνέργειες με τις υπόλοιπες εταιρείες του ομίλου.

Ειδικά για τον σύγχρονο Έλληνα επενδυτή, η Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ προσφέρει:

• Αμοιβαία κεφάλαια και υπηρεσίες διαχείρισης χαρτοφυλακίων (συνολικά κεφάλαια υπό διαχείριση άνω του 1 δισ. ευρώ) και την εμπειρία εξυπηρέτησης του συνόλου των πελατών ατομικής και συλλογικής διαχείρισης.
• Επαγγελματικές διαδικασίες και δοκιμασμένες στον χρόνο πολιτικές, που συμβάλλουν στη σωστή οργάνωση και την απερίσπαστη λειτουργία της, προς όφελος του επενδυτή.
• Μέγεθος και διάρθρωση που αποτελούν εγγύηση και βάση για διαρκή αναπτυξιακή πορεία, με εξελιγμένα επενδυτικά προϊόντα και υπηρεσίες εξυπηρέτησης.

EY: Αλλάζει πάροχο ένας στους τρεις πελάτες, κερδίζουν πόντους ανεξάρτητοι σύμβουλοι και fintech

 Ένας αυξανόμενος αριθμός πελατών σε υπηρεσίες διαχείρισης περιουσίας (Wealth Management) εμφανίζονται πρόθυμοι να πληρώσουν προκειμένου να έχουν τις απαιτούμενες χρηματοοικονομικές συμβουλές.

Ωστόσο, το είδος των συμβουλών που αναζητούν εξελίσσεται διαρκώς, καθώς το 33% των πελατών έχουν αλλάξει παρόχους τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό σχεδιάζει να αλλάξει κατά την επόμενη τριετία.

Αυτό προκύπτει από την πρόσφατη έκθεση της ΕΥ, 2019 Global Wealth Research, η οποία βασίζεται σε λεπτομερή έρευνα μεταξύ 2.000 πελατών υπηρεσιών διαχείρισης περιουσίας σε 26 χώρες και συνεντεύξεις με 50 στελέχη εταιρειών διαχείρισης περιουσίας.

Από την έρευνα προκύπτει ότι οι πελάτες υπηρεσιών διαχείρισης περιουσίας επιλέγουν να συνεργαστούν με πέντε διαφορετικούς τύπους παρόχων και όχι με έναν αποκλειστικό πάροχο ο οποίος θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις ποικίλες ανάγκες τους.

Καθώς δε ο κλάδος καλείται να αντιμετωπίσει την είσοδο νέων «παικτών» στην αγορά, τις νέες τεχνολογίες και τις μεταβαλλόμενες προσδοκίες των πελατών, οι διαχειριστές περιουσίας, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες και τις προσδοκίες των πελατών, θα πρέπει να αξιολογήσουν περαιτέρω τις υπηρεσίες τους και να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο με τον οποίο παρέχουν χρηματοοικονομικές συμβουλές.

Η συνεργασία με ανεξάρτητους συμβούλους και fintech αναμένεται να αυξηθεί

 Σύμφωνα με την έρευνα, η συνεργασία πελατών υπηρεσιών διαχείρισης περιουσίας με ανεξάρτητους συμβούλους αναμένεται να αυξηθεί κατά 18% τα επόμενα τρία χρόνια, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ευελιξία ως προς τις προτεινόμενες λύσεις και τις αμοιβές που προσφέρονται είναι πιο ελκυστική για τους πελάτες.

Ομοίως, το ποσοστό των ερωτηθέντων που εκτιμούν ότι θα χρησιμοποιήσουν fintech θα αυξηθεί, από 38% σήμερα, σε 45% την επόμενη τριετία. Αν και οι νεοεισερχόμενοι αυτοί «παίκτες» έχουν σχετικά χαμηλής αξίας περιουσιακά στοιχεία υπό διαχείριση (assets under management-AUM), η έρευνα δείχνει ότι ο αριθμός των ερωτηθέντων που χρησιμοποιούν τις fintech είναι παρόμοιος με όσους χρησιμοποιούν παραδοσιακούς διαχειριστές περιουσίας.

Η προτίμηση στις αναδυόμενες τεχνολογίες υπερβαίνει τις προβλέψεις του 2016. Τα ψηφιακά κανάλια εξελίσσονται ταχύτερα από το αναμενόμενο. Το 2016, μόνο το 20% των πελατών προέβλεπαν ότι θα προτιμούσαν να χρησιμοποιούν εφαρμογές στο κινητό για δραστηριότητες διαχείρισης περιουσίας.

Ωστόσο, η φετινή έρευνα δείχνει ότι το 41% των ερωτηθέντων ήδη επιλέγουν τις εφαρμογές στο κινητό ως το κύριο κανάλι για τη διαχείριση της περιουσίας τους. Το 1,4% των ερωτηθέντων προτιμούν ως το βασικό τους κανάλι διαχείρισης περιουσίας, σήμερα, τους ψηφιακούς «βοηθούς» και βοηθούς που ενεργοποιούνται με τη φωνή, ενώ το 9% δηλώνουν ότι θα προτιμούσαν αυτά τα κανάλια στο εγγύς μέλλον.

Η πορεία αυτή διαγράφει μια σημαντική διαφοροποίηση της δυναμικής της τεχνολογίας, ωστόσο ενδέχεται οι αριθμοί αυτοί να υποτιμούν σημαντικά την αναπτυξιακή δυναμική, ακριβώς όπως υποτιμήθηκαν οι προοπτικές ανάπτυξης των εφαρμογών στο κινητό το 2016.

Βέβαια, παρά την τεράστια ζήτηση για ψηφιακές λύσεις, κάποιοι εκ των συμμετεχόντων εξακολουθούν να επιθυμούν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση, καθώς το 25% των ερωτηθέντων προτιμούν την άμεση επαφή ή τις τηλεφωνικές κλήσεις ως κύριο μέσο επικοινωνίας, ενώ σχεδόν οι μισοί (42%) προτιμούν αυτές τις μεθόδους όταν λαμβάνουν χρηματοοικονομικές συμβουλές.

Οι πελάτες αναζητούν εναλλακτικά μοντέλα τιμολόγησης

 Συγκεκριμένα, σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες (46%) δεν είναι ικανοποιημένοι με τις αμοιβές που καταβάλλουν. Η δυσαρέσκεια που παρατηρείται είναι ιδιαίτερα υψηλή (66%) μεταξύ πελατών με πολύ μεγάλης αξίας περιουσιακά στοιχεία.

Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες (55%) θα ήθελαν οι διαχειριστές περιουσίας τους να χρησιμοποιούν μια μέθοδο πληρωμής που να εξασφαλίζει μεγαλύτερη διαφάνεια, αντικειμενικότητα και βεβαιότητα.

Σήμερα, η πιο κοινή μέθοδος τιμολόγησης είναι το ποσοστό επί της περιουσίας υπό διαχείριση. Ωστόσο, οι πελάτες προτιμούν περισσότερο μεθόδους σταθερής αμοιβής και ωριαίας υποστήριξης.

Οι μισοί από τους ερωτηθέντες επιλέγουν να μη χρησιμοποιούν συμβουλές και σχεδιασμό

 Οι διαχειριστές περιουσίας υποτιμούν την αξία της παροχής αξιόπιστων συμβουλών και υπηρεσιών σχεδιασμού και προϋπολογισμού. Παρατηρείται ότι, ενώ περισσότερο από το 80% των πελατών τους εκφράζουν ενδιαφέρον για αυτές τις υπηρεσίες, λιγότεροι από το 40% τις χρησιμοποιούν σήμερα. Επιπλέον, μόλις το 28% των ερωτηθέντων συζητούν θέματα αποταμίευσης με τον διαχειριστή περιουσίας τους, παρά το γεγονός ότι αποτελεί μια καλή ευκαιρία για τους διαχειριστές να εμπλακούν σε συζητήσεις με τους πελάτες τους για τον ημερήσιο προϋπολογισμό.

Αναφερόμενος στα ευρήματα της έρευνας, ο κ. Γιώργος Παπαδημητρίου, εταίρος και επικεφαλής του Χρηματοοικονομικού Τομέα της ΕΥ Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας, σχολιάζει: «Οι απαιτήσεις και οι προσδοκίες των πελατών διαχείρισης περιουσίας εξελίσσονται σε ένα ρευστό περιβάλλον. Ενώ οι πελάτες αποδέχονται την ανάγκη αξιόπιστων συμβουλευτικών υπηρεσιών, δεν τις αξιοποιούν πάντα. Συγχρόνως, αναζητούν πιο εξειδικευμένες λύσεις και στρέφονται προς λύσεις τεχνολογίας νωρίτερα απ’ ό,τι αναμενόταν. Οι εταιρείες διαχείρισης περιουσίας θα πρέπει να επανασχεδιάσουν το περιεχόμενο των υπηρεσιών τους, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις των πελατών, βασιζόμενοι στις εξελισσόμενες ανάγκες της αγοράς, αξιοποιώντας παράλληλα τις αναδυόμενες τεχνολογίες».

Επαγγελματικά ταμεία: Μοχλός ανάπτυξης και ασφαλούς αποταμίευσης

 Η κατακερματισμένη εποπτεία, ο υψηλός απαιτούμενος χρόνος αδειοδότησης και το υψηλό εποπτικό κόστος αποτέλεσαν σοβαρά «αγκάθια» στο να υπάρξει πρόοδος στη δημιουργία επιπλέον επαγγελματικών ταμείων. Παράλληλα, απαιτείται πολιτική βούληση, αλλαγή νοοτροπίας και η αποδοχή πως τα δημόσια ταμεία δεν θα μπορούν να καλύπτουν επαρκώς εσαεί τις συνταξιοδοτικές δαπάνες, πόσο μάλλον με την κατάσταση που διαμορφώνεται σε επίπεδο δημογραφικού.

Κάνοντας μια συνοπτική ιστορική αναδρομή, μπορούμε να πούμε πως στα πρώτα βήματα τα επαγγελματικά ταμεία δεν έτυχαν ιδιαίτερης απήχησης σε εργοδότες και εργαζομένους, δεδομένου του ότι δεν εξυπηρετούσαν τον στόχο της κοινωνικής ασφάλισης για αναδιανομή των εισοδημάτων, όπως έχει αποτυπωθεί στον δημόσιο λόγο.

Κάτι τέτοιο μπορεί να θεωρηθεί αίολο, ωστόσο, ας επισημανθεί ξανά πως πρόκειται για συμπληρωματική και όχι κύρια ασφάλιση.

Παράλληλα, στα προηγούμενα χρόνια της ευμάρειας φαίνεται πως δεν υπήρχε ιδιαίτερο κίνητρο για μια τέτοια ασφάλιση, καθώς: Το επίπεδο συνολικών συντάξιμων παροχών από τον πρώτο πυλώνα ασφάλισης (δηλαδή τα νομοθετικά καθεστώτα της κύριας και επικουρικής σύνταξης) ήταν κατά κανόνα γενναιόδωρο σε σχέση με το εισόδημα από την εργασία (προ κρίσης και μέχρι το 2009, το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης από τον πρώτο πυλώνα άγγιζε ή και ξεπερνούσε το 100%, το υψηλότερο ποσοστό σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ).

Κινητικότητα, ωστόσο, παρατηρείται το τελευταίο διάστημα όσον αφορά τα επαγγελματικά ταμεία. Είτε με την ίδρυση νέων είτε με το γεγονός πως πληθαίνουν οι δημόσιες παρεμβάσεις γύρω από αυτά. Κάτι φαίνεται να αλλάζει…

Τι είναι και τι προσφέρουν τα επαγγελματικά ταμεία

 Στον πυρήνα της φιλοσοφίας του τρόπου λειτουργίας των ΤΕΑ βρίσκεται η εξής επιδίωξη: Εκείνοι που δημιουργούν πλούτο μέσω της εργασίας τους –εργαζόμενοι και εργοδότες– και καταβάλλουν εισφορές, αυτοί να τις διαχειρίζονται και, εν τέλει, να τις απολαμβάνουν. Πρόκειται, πρακτικά, για μια μορφή κοινωνικής αυτοοργάνωσης και διακυβέρνησης.

Συγκεκριμένα, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (δεύτερος πυλώνας ασφάλισης) υιοθετούν τα καλύτερα στοιχεία του πρώτου πυλώνα, δηλαδή την ασφάλιση από το κράτος, και του τρίτου πυλώνα, την ιδιωτική ασφάλιση. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ένας συγκερασμός θετικών παραγόντων: του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και των στοιχείων αλληλεγγύης από τον πρώτο πυλώνα και των πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης και ελέγχου που συναντάμε στην ιδιωτική ασφάλιση, αντίστοιχα.

Πού βρισκόμαστε σήμερα

 Ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλισης στην Ελλάδα θεσπίστηκε με τον Ν. 3029/2002, δηλαδή αριθμεί ήδη 17 χρόνια λειτουργίας. Σήμερα, μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου 2019, λειτουργούν 23 Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης στη χώρα και στα σκαριά βρίσκεται ένα ακόμη νέο, ελληνικής συστημικής τράπεζας.

Συγκεκριμένα, τα 19 ΤΕΑ είναι προαιρετικής ασφάλισης (Ν. 3029/2002) και άλλα 4 ΤΕΑ υποχρεωτικής ασφάλισης (Ν. 4052/2012). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ), η αξία των περιουσιακών στοιχείων (ώς τις 30/9/2019) υπολογίζεται σε 1,6 δισ. ευρώ.

Τα τελευταία χρόνια η εικόνα είναι ενθαρρυντική, καθώς:

•  Μόνο το 2019 δημιουργήθηκαν πέντε νέα Ταμεία.
• Την τριετία 2016-2018 συστάθηκαν επίσης πέντε.
• Η δύσκολη οικονομική συγκυρία, το country risk και η αβεβαιότητα που επικράτησε στο οικονομικό περιβάλλον της χώρας δεν επέτρεψαν, όπως αποτυπώνεται στα στοιχεία, τη δημιουργία ΤΕΑ την τριετία 2013-2015.
• Τέλος, την τριετία 2010-2012 δημιουργήθηκαν δύο, την περίοδο 2007-2009 συστάθηκαν τρία ΤΕΑ, και τέσσερα Ταμεία την τριετία 2004-2006.

Από την άλλη πλευρά, εντυπωσιακές είναι οι αποδόσεις σε αρκετές περιπτώσεις, με τη μέση ετήσια απόδοση για την περίοδο 2011-2018 να διαμορφώνεται στο 4,4%.

Η κατανομή των επενδύσεων στις οποίες στρέφονται τα ελληνικά ΤΕΑ αποτυπώνει μια στοχευμένη και συντηρητική διάθεση για μακροχρόνιες θετικές αποδόσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία για την περίοδο 2015-2017, τη μερίδα του λέοντος κατέχουν τα ομόλογα και τα αμοιβαία κεφάλαια.

Κατά τα άλλα, σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία ώς την 31 Δεκεμβρίου 2018 και τα Ταμεία που βρίσκονταν σε λειτουργία, συνολικά 155.484 ήταν ο αριθμός των ασφαλισμένων μελών σε ελληνικά επαγγελματικά ταμεία.

Μεγάλο το χάσμα με την ΕΕ

 Στον αντίποδα, μεγάλες παραμένουν οι διαφορές με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους, ως απόρροια διάφορων στρεβλώσεων, ελλιπούς ενημέρωσης ή άλλων δυστοκιών στο οικονομικό-πολιτικό περιβάλλον της χώρας όλα αυτά τα χρόνια.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η συνολική περιουσία των επαγγελματικών ταμείων του δεύτερου πυλώνα αυξήθηκε γρηγορότερα από το ΑΕΠ στις περισσότερες χώρες-μέλη. Ο σταθμισμένος μέσος όρος του λόγου της περιουσίας των επαγγελματικών ταμείων ως προς το ΑΕΠ ήταν ίσος με 133,36% το 2017 (125,73% το 2016). Στην Ελλάδα, ο λόγος αυτός διαμορφώθηκε στο φτωχό 0,8%, καταδεικνύοντας ότι υπάρχει μεγάλος χώρος για ανάπτυξη του κλάδου της επαγγελματικής ασφάλισης.

Άλλες διαφορές; Όπως αναφέρουν τα επίσημα στοιχεία της EIOPA (ώς το 2016), ο αριθμός των επαγγελματικών ταμείων ξεπερνά τις 155.400, ενώ τα συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαιά τους ξεπερνούν τα 3,8 τρισ. ευρώ, αποτελώντας το 24% του ΑΕΠ του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου.

Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως σε χώρες όπως η Ιρλανδία, η Μεγάλη Βρετανία και η Ολλανδία, τα υπό διαχείριση κεφάλαια των ταμείων αντιπροσωπεύουν πολύ υψηλά ποσοστά του ΑΕΠ, που κυμαίνονται από 34%, 68%, έως ακόμη και 184% –υπερβαίνει δηλαδή το ενεργητικό τους το ΑΕΠ της χώρας ολόκληρης.

Πρακτικά, οι Ευρωπαίοι συνταξιούχοι αντλούν το 50% του συνταξιοδοτικού τους εισοδήµατος από τον πρώτο κρατικό πυλώνα και το υπόλοιπο 25% από τον δεύτερο και τα επαγγελματικά ταμεία, στα οποία καταβάλλουν εισφορές κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.

 Εν κατακλείδι

 Η αδυναμία του διανεμητικού συστήματος του πρώτου πυλώνα αποτελεί, πλέον, μέγα ζήτημα, καθώς δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού. Η μη έγκαιρη ενίσχυση του πρώτου από τον δεύτερο πυλώνα οδηγεί σε αποσταθεροποίηση της κοινωνικής ασφάλισης και συνοχής, με αποτέλεσμα την αυξημένη ζήτηση κρατικών παρεμβάσεων και εγγυήσεων.

Η πρωτοφανής κρίση στη χώρα μας καθιστά επιτακτική την ανάγκη για συσσώρευση πόρων και κατεύθυνσή τους προς παραγωγικές εγχώριες επενδύσεις, με στόχο άμεσες και θετικές επιδράσεις στο ΑΕΠ, τα εισοδήματα και την απασχόληση.

Στις συνέπειες του δημογραφικού περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, και το ζήτημα της μακροζωίας –όπερ σημαίνει ανάγκη για περισσότερα χρόνια αποταμιεύσεων–, γεγονός που αλλάζει και το νόημα της συνταξιοδότησης: Δεν σηματοδοτεί απλά το πέρας του εργασιακού βίου, αλλά κι ένα νέο «ξεκίνημα» ή αναχρηματοδότηση προσωπικών μας στόχων.

Κατά συνέπεια, τα επαγγελματικά ταμεία δεν αποτελούν μόνο ένα ασφαλές αποταμιευτικό «καταφύγιο», αλλά ένα εργαλείο ανάπτυξης.

 Τι προσφέρουν τελικά-Γιατί να αποταμιεύσει κανείς μέσω ΤΕΑ 

Απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα

• Τα ΤΕΑ είναι πλήρως διαχωρισμένα και αυτοτελή, με ξεχωριστή νομική οντότητα και αποτελούν μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που λειτουργούν με όρους ιδιωτικού δικαίου, ως εκ τούτου κράτος ή εργοδότης δεν μπορεί να «αγγίξει» τα περιουσιακά στοιχεία του Ταμείου. Όλα τα περιουσιακά στοιχεία των ΤΕΑ τελούν υπό το όνομά του και ανήκουν στα ασφαλισμένα μέλη του.
• Η εποπτεία είναι αυστηρή και πολυεπίπεδη, καθώς τρεις διαφορετικές αρχές επιβλέπουν ένα ΤΕΑ: Το Υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων, η Εθνική Αναλογιστική Αρχή και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
• Ιδιαίτερα υψηλά είναι επίσης τα στάνταρ διακυβέρνησης και ελέγχων: π.χ λειτουργία εσωτερικού ελέγχου, ύπαρξη πιστοποιημένου διαχειριστή επενδύσεων, θεματοφύλακα και επιτροπής επενδύσεων, έλεγχος από ορκωτούς λογιστές, σύνταξη οικονομικών εκθέσεων ετησίως και υποβολή ανά τρεις μήνες κ.ά.
• Σημαντικά είναι τα φορολογικά κίνητρα ως αντιστάθμισμα των υψηλών κανονιστικών απαιτήσεων, καθώς αφορολόγητες είναι όλες οι εισφορές, τακτικές και έκτακτες. Αφορολόγητη είναι, επίσης, η παροχή εφάπαξ. Ως σύνταξη, φορολογείται κανονικά με βάση την κλίμακα εισοδήματος.
• Με στόχο την αποφυγή κινδύνων στις αποταμιεύσεις, εξαιτίας των αγορών, υιοθετείται η κάθε βέλτιστη πρακτική. Για παράδειγμα, η διαχείριση των επενδύσεων γίνεται μόνο μέσω πιστοποιημένων διαχειριστών και υπό την εποπτεία επιτροπής επενδύσεων. Για την ακρίβεια, απαιτείται σύνεση και επενδύσεις αποκλειστικά προς όφελος των ασφαλισμένων (διευθέτηση κάθε σύγκρουσης συμφερόντων). Ειδικότερα, έχουν ως στόχο όχι απλώς την κεφαλαιακή διασπορά, αλλά κυρίως τη «χρονική διασπορά», δηλαδή έναν μακροπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα, με στόχο οι σχετικοί κίνδυνοι να είναι διαχειρίσιμοι με βιώσιμο τρόπο.
• Όσον αφορά τους κινδύνους που ελλοχεύουν στις αποταμιεύσεις, λόγω του ύφους και του ρίσκου στις επενδύσεις που πραγματοποιούν τα ΤΕΑ, αξίζει να επισημανθεί πως: Η διαχείριση των επενδύσεων περιλαμβάνει επενδυτικά όρια για την προστασία των ασφαλισμένων. Για παράδειγμα, ώς 5% σε στοιχεία μη διαπραγματεύσιμα σε οργανωμένες αγορές, ώς 5% σε μετοχές της χρηματοδοτούσας επιχείρησης ή ώς 70% σε μετοχές και εταιρικά ομόλογα και ώς 30% σε ξένο νόμισμα.

 

Περιοδικό ΧΡΗΜΑ, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019