της Σοφίας ΤΣΙΠΣΕ
Ο νόμος 3869/2010 είναι ο κατ’ εξοχήν νόμος που συνδέθηκε η ονομασία του με το όνομα φυσικού προσώπου που επί της υπουργίας του νομοθετήθηκε: Νόμος Κατσέλη και μετά την τροποποίηση του Νόμος Κατσέλη – Σταθάκη. Από το 2010 έως σήμερα έχει αλλάξει πολλές φορές τόσο ως προς τη διαδικασία όσο και ως προς τις ουσιαστικές του διατάξεις. Τις προσεχείς ημέρες αναμένεται η εκ νέου τροποποίησή του.
Οι τροποποιήσεις που αναμένεται να ισχύσουν είναι οι κάτωθι:
- Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 2 του Ν. 3869/2010, μετά τις τροποποιήσεις του Ν. 4336/2015 και του Ν. 4346/2015, προβλεπόταν η δυνατότητα να μπορεί ο οφειλέτης υπό προϋποθέσεις να αιτείται από το Ελληνικό Δημόσιο για τη μερική κάλυψη του ποσού της μηνιαίας δόσης που θα διευθετηθεί μέσω της διαδικασίας του νόμου, ύστερα από την έκδοση δικαστικής απόφασης. H παράγραφος αυτή του νόμου, ποτέ δεν τέθηκε σε εφαρμογή, όμως με τις αλλαγές που εξαγγέλθηκαν, αναμένεται να πάρει «σάρκα και οστά» η παρούσα πρόβλεψη για την επιδότηση της δόσης από το ελληνικό δημόσιο. Η διαδικασία επιδότησης θα μπορεί να γίνεται μέσω διαδικασιών που μπορούν να ξεκινήσουν και οι Τράπεζες, ακόμα και όταν ο οφειλέτης βρίσκεται σε άγνοια για την παρούσα δυνατότητα.
- Μέχρι σήμερα ο οφειλέτης είχε το βάρος απόδειξης , μέσω προσκόμισης μιας σειράς από έγγραφα, για να αποδείξει την οικονομική του κατάσταση, την ικανότητα αποπληρωμής, τις οφειλές του , τη μη δόλια περιέλευση κοκ. Η δε πιστώτρια Τράπεζα δεν ήταν υποχρεωμένη να προσκομίσει ουδένα σχετικό έγγραφο για την υποστήριξη των ισχυρισμών και των ενστάσεων της. Με την τροποποίηση που αναμένεται σε λίγο χρονικό διάστημα να γίνει, αίρεται η ανισομέρεια αυτή όσον αφορά το βάρος απόδειξης μέσω των προσεπικαλούμενων και προσκομιζόμενων σχετικών εγγράφων. Εφεξής θα υποχρεώνονται και οι Τράπεζες να προσκομίζουν σχετικά έγγραφα προς επίρρωση και στοιχειοθέτηση των ισχυρισμών τους.
Μία μεγάλη αλλαγή αφορά στους εγγυητές. Μέχρι σήμερα οι εγγυητές και οι πρωτοφειλέτες της ίδιας οφειλής, ενεργούσαν παράλληλα για την ρύθμιση των δανειακών τους υποχρεώσεων. Επιπλέον, επειδή η οφειλή είναι εις ολόκληρον, δηλαδή οφείλουν αφενός μεν ο εγγυητής ολόκληρο το οφειλόμενο ποσό και αφετέρου το ίδιο ισχύει και για τον πρωτοφειλέτη, υπήρξαν περιπτώσεις που η ρύθμιση της οφειλής για τον εγγυητή, δεν συνεπαγόταν αυτόματα και ρύθμιση της οφειλής για τον πρωτοφειλέτη. Με την αλλαγή του νόμου , έτσι όπως αυτή κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή, όταν ο εγγυητής ρυθμίσει την δανειακή του οφειλή, δύναται να υποκαταστήσει τον πρωτοφειλέτη στην οφειλή αυτή.
Με τον ισχύοντα νόμο, για την προστασία της κύριας κατοικίας λαμβάνεται υπόψη η αντικειμενική αξία του ακινήτου, και μάλιστα μας «υποχρέωνε» ο νόμος για την προσκόμιση φύλλου αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, το οποίο το εξέδιδε συμβολαιογράφος.
Μάλιστα, πολλές δικαστικές αποφάσεις ρύθμιζαν το δάνειο ως εξής: την αποπληρωμή του μέχρι το ύψος του 80% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Με την τροποποίηση του νόμου δεν θα δίνεται βάση στην αντικειμενική αξία του ακινήτου , αλλά στην εμπορική. Τούτο δε θα συνεπάγεται την υποχρέωση του οφειλέτη να προσκομίσει εκτίμηση του ακινήτου από πιστοποιημένο ουδέτερο εκτιμητή.
- Με την τροποποίηση του νόμου θα τεθεί στο επίκεντρο η πραγματική ικανότητα αποπληρωμών του οφειλέτη, μέσω της οποίας θα ρυθμιστούν οι δόσεις και θα εξαρτηθεί η διάσωση της κύριας κατοικίας. Η ικανότητα αποληρωμών αποτελεί μια αόριστη έννοια . Κατά συνέπεια θα πρέπει να γίνει ορισμένη και να σχηματιστεί δικανική πεποίθηση για αυτή, μέσω εγγράφων, μαρτύρων και γενικότερα μέσω της διαδικασίας απόδειξης.
- Αν κατά την αποδεικτική διαδικασία διαπιστωθεί πως υπάρχει ανειλικρίνεια, ή δόλια αποσιώπηση ουσιωδών στοιχείων, τότε η αίτηση θα απορρίπτεται το δίχως άλλο. Οι δε οφειλέτες που θα τίθενται εκτός νόμου θα βαρύνονται με τόκους υπερημερίας, από το διάστημα που εισήλθαν στο καθεστώς προστασίας του νόμου και έκτοτε.
Σε περίπτωση δε που ο οφειλέτης δεν είναι συνεπής στην οριζόμενη ρύθμιση είτε της προσωρινής διαταγής , είτε της οριστικής απόφασης του Δικαστηρίου, τότε θα παύει το προστατευτικό μέτρο του νόμου της αναστολής των καταδιωκτικών μέτρων.
Μία προσπάθεια εντοπισμού των στρατηγικών κακοπληρωτών, οι οποίοι σπεύδουν να καρπωθούν τις ευεργετικές διατάξεις του νόμου, εις βάρος των εχόντων πραγματική ανάγκη, γίνεται μέσω της άρσης του τραπεζικού απορρήτου, όχι μόνο όσων θα υπαχθούν στο καθεστώς του νόμου, αλλά και αναδρομικά σε όσους έχουν ήδη αιτηθεί προστασίας και η αίτησή τους βρίσκεται σε εκκρεμοδικία.
Επιπροσθέτως αυστηροποιούνται οι διαδικασίες χορήγησης αναβολών, για να μην αντιμετωπίζεται άλλο το φαινόμενο : « στρίβειν δια της αναβολής».
Μία τροποποίηση για την οποία οφείλουν να μεριμνήσουν οι καθ ‘ ύλην αρμόδιοι και η οποία δεν έχει συζητηθεί ευρέως μέχρι σήμερα, παρ’ όλο που το πρόβλημα είναι υπαρκτό και σε μεγάλο εύρος είναι η εξής:
- Αφορά στα δάνεια με εγγύηση ελληνικού δημοσίου, που είναι κατά κύριο λόγο τα δάνεια παλλινοστούντων.
Όταν υπάρχει δάνειο με εγγύηση ελληνικού δημοσίου οι ληξιπρόθεσμες οφειλές δύνανται να ¨περάσουν¨ από το πιστωτικό ίδρυμα στην εφορία και αυτομάτως να αλλάξει η νομική φύση της απαίτησης και από δανειακή οφειλή να γίνει δημόσιο χρέος.
Μάλιστα πολλές από τις ληξιπρόθεσμες δόσεις οι οποίες περνούν από τα πιστωτικά ιδρύματα στην εφορία, δεν εμφανίζονται άμεσα σαν οφειλή στην εφορία.
Κατά συνέπεια έχουμε πολλές φορές το εξής άτοπο φαινόμενο:
- Το δικαστήριο να ρυθμίζει τη δανειακή οφειλή , οι ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις να έχουν περιέλθει στο ελληνικό δημόσιο, γεγονός το οποίο αγνοεί και το Δικαστήριο, αλλά και ο οφειλέτης , καθόσον δεν εμφανίζεται άμεσα η οφειλή στην εφορία!!!
Κατόπιν ενώ έχει προβεί σε έναν δικαστηριακό κυκεώνα ρυθμίσεων της οφειλής του , ο οφειλέτης παραμένει μετά από καιρό να οφείλει μία αρρύθμιστη οφειλή στην εφορία, η οποία μάλιστα είναι άμεσα απαιτητή, με κίνδυνο μάλιστα να χάσει την κύρια κατοικία του, που με τόσο κόπο προσπάθησε να περισώσει μέσω της διαδικασίας του νόμου Κατσέλη.
Να σημειωθεί πως συνήθως στη χορηγηθείσα προσωρινή διαταγή διατάσσεται η μη μεταβολή της νομικής φύσης της απαίτησης, και παρ’ όλα αυτά πολλές είναι οι φορές που αλλάζει η νομική φύση της απαίτησης παρά την απόφαση της προσωρινής διαταγής.
- Είναι αναγκαίο να υπάρξει ρητά μία πρόβλεψη για τα δάνεια με εγγύηση ελληνικού δημοσίου, προκειμένου να μην παρατηρούνται στο μέλλον τέτοια άτοπα φαινόμενα, που το μόνο που καταφέρνουν είναι να επιβαρύνουν τον ήδη βεβαρυμμένο οφειλέτη.
Βέβαιον είναι ότι ο κλοιός σφίγγει , οι διατάξεις για την υπαγωγή στην «ομπρέλα» του νόμου αυστηροποιούνται, και τα κριτήρια που τίθενται με τις αναμενόμενες τροποποιήσεις βασίζονται στην αντικειμενικότητα των προϋποθέσεων, με μοναδικό στόχο να περιοριστούν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, οι οποίοι μέχρι σήμερα με τον μανδύα εικονικών κριτηρίων ασκούσαν καταχρηστικώς αιτήσεις, εις βάρος των πραγματικά υπερχρεωμένων.
Η κα Σοφία Ν. Τσιπτσέ
