Στον Χρήστο Ν. Κώνστα
Η Αλεξάνδρα Πέτσα διευθύνει μία από τις μεγαλύτερες και πιο γνωστές ελληνικές δικηγορικές εταιρείες. Μαζί με τον συνεταίρο της, Νότη Σαρδελά, έχουν πετύχει μέσα σε λίγα χρόνια να αναδείξουν τη Δικηγορική Εταιρεία Σαρδελάς Πέτσα ως έναν κορυφαίο πάροχο νομικών υπηρεσιών που έχει κερδίσει την εκτίμηση και τον σεβασμό της επιχειρηματικής κοινότητας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Είναι δύσκολο να βρει κανείς αρκετό χρόνο για μια αναλυτική συζήτηση με την Αλεξάνδρα Πέτσα. Το τηλέφωνο χτυπά διαρκώς, οι απαιτήσεις της δουλειάς είναι διαρκώς επείγουσες και οι γνώσεις της, ιδιαίτερα σε θέματα μη εξυπηρετούμενων δανείων, κεφαλαιαγοράς και ακινήτων, είναι συνεχώς απαραίτητες για τη διευθέτηση των υποθέσεων της δικηγορικής εταιρείας…
Τον τελευταίο καιρό, οι μεγάλες προκλήσεις τόσο της κλιματικής κρίσης όσο και της προσπάθειας αξιοποίησης της αυξανόμενης εισροής κεφαλαίων και επενδύσεων στην ελληνική οικονομία και οι δραματικές αλλαγές που επιφέρουν στη λειτουργία των επιχειρήσεων, με νέες νομοθετικές παρεμβάσεις, ρυθμίσεις και εξελίξεις, αποτελούν έναν ακόμη τομέα έντονης δραστηριότητας της εταιρείας, αλλά και της ίδιας της διευθύνουσας εταίρου.
Μια συζήτηση με την Αλεξάνδρα Πέτσα, ακόμη και σε ώρες ή χώρο εκτός γραφείου, είναι δύσκολο να ξεφύγει από το αυστηρό επαγγελματικό πλαίσιο που θέτουν οι προκλήσεις των καιρών. Αναπόφευκτα, η συζήτησή μας ξεκινά από την πρόοδο, τις αδυναμίες αλλά και τα περαιτέρω βήματα που θα πρέπει να κάνει η Ελλάδα για να καταφέρει να επιταχύνει την πράσινη μετάβασή της.
Τι πρέπει να γίνει, κατά την άποψή σας, ώστε να επιταχύνουμε τα βήματα της ενεργειακής αυτονομίας;
Έχουν γίνει πολλά, πρέπει να γίνουν περισσότερα. Η Ελλάδα έχει πλέον αποδεδειγμένα τη δυνατότητα να αυξήσει σημαντικά τη διείσδυση των ΑΠΕ στο εγχώριο εθνικό μείγμα, να προωθήσει σημαντικά το πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης και δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης στις πρώην λιγνιτικές περιοχές, να απεξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα και την καύση λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές φυσικού αερίου και να καταστεί ενεργειακός κόμβος της Ευρώπης, αλλά φυσικά πρέπει να γίνουν τώρα τα επόμενα γρήγορα βήματα.
Η χώρα πρέπει να επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στον εκσυγχρονισμό, την επέκταση και την αναβάθμιση των δικτύων της, ιδιαίτερα στην αύξηση της χωρητικότητας και της μεταφορικής ικανότητάς τους. Μόνο έτσι θα μπορέσει να καταστεί εφικτή η υποδοχή όλων των υπό ανάπτυξη πράσινων έργων ηλεκτρικής ενέργειας.
Συναφής προς αυτό είναι η επιτάχυνση στη θέσπιση ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την περαιτέρω προώθηση της αδειοδότησης και εγκατάστασης μονάδων αποθήκευσης ενέργειας και η παροχή κινήτρων μέσω επενδυτικών ή/και λειτουργικών ενισχύσεων. Οι πρώτοι διαγωνισμοί ΡΑΕ έχουν δώσει ελπιδοφόρα μηνύματα. Επισημαίνω, ειδικότερα, τη βελτίωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και την αδειοδότηση.
Πρέπει να τονιστεί η σημασία της υιοθέτησης νέου επικαιροποιημένου Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που θα λαμβάνει υπόψη και θα ενσωματώνει τα νέα δεδομένα. Πράγματι, το υπάρχον Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο, όταν υιοθετήθηκε το 2008, αποτέλεσε εκσυγχρονιστική τομή και σημαντικό κινητήριο μοχλό στον εξορθολογισμό και την αλματώδη ανάπτυξη των ΑΠΕ στη χώρα μας. Μάλιστα, η δικηγορική εταιρεία μας διαδραμάτισε εξαρχής καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία του όλου εγχειρήματος, ως νομικός σύμβουλος του μελετητή-συμβούλου για την εκπόνηση και υποβολή της σχετικής μελέτης στο ΥΠΕΧΩΔΕ.
Θεωρώ όμως ότι, όπως είναι λογικό, δεδομένης της παρόδου δεκαετιών και των σημαντικών επελθουσών εξελίξεων, έχει πλέον εξαντλήσει τα κανονιστικά όριά του. Ένα νέο ειδικό χωροταξικό, που με σαφή και καθαρό τρόπο θα καθορίζει, στη βάση των σύγχρονων δεδομένων, το πού μπορούν να εγκατασταθούν μονάδες ΑΠΕ, σεβόμενο την επιγενόμενη φέρουσα ικανότητα των περιοχών και τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά τους, είναι άμεση προτεραιότητα. Αυτό θα συμβάλει επίσης σημαντικά και στην κάμψη μέρους των έντονων κοινωνικών αντιδράσεων –κυρίως στις περιπτώσεις των αιολικών πάρκων– από τις τοπικές κοινωνίες…
Να ολοκληρωθεί, επιτέλους, το Εθνικό Κτηματολόγιο και να ενσωματωθούν οι νέοι δασικοί χάρτες. Όλα αυτά θα οδηγήσουν στην επιτάχυνση και απλούστευση των διαδικασιών επίλυσης και της εκδίκασης διαφορών αναφορικά με τις αιτήσεις ακύρωσης αδειών, που με τη σειρά τους συμβάλλουν στην αύξηση των επενδύσεων, ελληνικών και ξένων, στον χώρο.
Ας περάσουμε, τώρα, σε έναν τομέα στον οποίο γνωρίζω ότι έχετε μεγάλη εμπειρία και βαθιές γνώσεις. Η κυβέρνηση, διά του αρμόδιου υπουργού, έχει εκφράσει την πρόθεσή της να ενισχύσει τον ρόλο εναλλακτικών –μη τραπεζικών– πηγών χρηματοδότησης των ελληνικών επιχειρήσεων. Δεδομένου του ότι η εταιρεία σας συγκαταλέγεται στις κορυφαίες ελληνικές δικηγορικές εταιρείες στον τομέα των τραπεζικών και εν γένει χρηματοοικονομικών συναλλαγών και στον τομέα της κεφαλαιαγοράς, πώς βλέπετε αυτήν την εξέλιξη και τις θεσμικές προκλήσεις για την αποτελεσματική επίτευξή της;
Πράγματι, η συζήτηση αυτή υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια, και όχι μόνο αναφορικά με την ελληνική οικονομία, αλλά και με την ευρωζώνη γενικότερα. Στο επίκεντρο της συζήτησης –που είναι και το μεγάλο ζητούμενο– είναι η διεύρυνση της πρόσβασης όλο και περισσότερων επιχειρήσεων, ιδίως μικρομεσαίων και νεοφυών (startup), σε χρηματοδοτικές χορηγήσεις, η οποία είναι αναγκαία συνθήκη για τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας.
Εδώ και χρόνια, έχει γίνει απολύτως αντιληπτό, και στο επίπεδο της ευρωζώνης γενικά, ότι η επίτευξη αυτού του στόχου προϋποθέτει αφενός πάντοτε ένα ισχυρό και εύρωστο τραπεζικό σύστημα, αλλά και αφετέρου την ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης από άλλους μη τραπεζικούς φορείς, όπως ιδίως επενδυτικά funds παροχής πιστώσεων. Η τάση που επικρατεί στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά τις χορηγήσεις δανείων από μη τραπεζικούς φορείς είναι να εισέρχονται και να δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια και να δημιουργούν ειδικά επενδυτικά χαρτοφυλάκια, μέσω των οποίων παρέχουν δάνεια (κατά κανόνα με εξασφαλίσεις) σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και σε startups.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ, Λούις ντε Γκίντος, σε πρόσφατη ομιλία του, το μερίδιο των μη τραπεζικών ιδρυμάτων στα δάνεια έχει σχεδόν διπλασιαστεί μετά την κρίση του 2008 και πλέον πάνω από ένα στα τέσσερα ευρώ δανείων που χορηγούνται στην ευρωζώνη προέρχονται από μη τραπεζικούς φορείς. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η επικείμενη σημαντική θεσμική παρέμβαση επί του τομέα παροχής πιστώσεων σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης, αφού αναμένεται να υιοθετηθεί τον Φεβρουάριο η τροποποίηση της Οδηγίας σχετικά με τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (AIFMD), μέσω της οποίας επιδιώκεται το άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς διασυνοριακής παροχής πιστώσεων μέσω εναλλακτικών επενδυτικών κεφαλαίων.
Σε αντίθεση με την επικρατούσα πανευρωπαϊκή τάση και δυναμική, τόσο σε θεσμικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, το θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας, ακόμα, ουσιαστικά δεν επιτρέπει τη χορήγηση δανείων σε ιδρύματα που δεν κατέχουν τραπεζική άδεια.
Επομένως, θεωρώ ότι η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για επέκταση της παροχής τραπεζικής πίστης, δηλαδή δανείων, από μη τραπεζικά ιδρύματα, με βάση βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, είναι μια απολύτως θετική εξέλιξη, η οποία είναι εντελώς συμβατή με τα ευρωπαϊκά οικονομικά και θεσμικά δρώμενα και μπορεί να δώσει μεγάλη προώθηση στην ελληνική οικονομία, αλλά κυρίως, μεταξύ άλλων, να επιτύχει τη μεγιστοποίηση της διάχυσης των ωφελειών της αναπτυξιακής πορείας της χώρας και της αυξανόμενης εισροής κεφαλαίων και επενδύσεων στο σύνολο του επιχειρηματικού κόσμου.
Σε κάθε περίπτωση, αν κάτι μας έχει δείξει η εμπειρία μας, ως νομικών συμβούλων τόσο θεσμικών φορέων αλλά και επιχειρηματιών σε μεγάλο αριθμό χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, είναι ότι η επιτυχία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ολιστική προσέγγιση του ζητήματος των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Δηλαδή θα πρέπει οι νομοθετικές παρεμβάσεις να διευκολύνουν τόσο την πρόσβαση των δανειοληπτριών επιχειρήσεων σε αυτές (buy-side) όσο και την πρόσβαση των ενδιαφερόμενων παρόχων πιστώσεων στην ελληνική αγορά (sell-side), χωρίς έμμεσα κανονιστικά, φορολογικά κ.λπ. εμπόδια, που ευνοούν de facto κάποιους παρόχους πιστώσεων έναντι άλλων.
Και πού εντάσσετε τη δική σας εταιρεία, τη Δικηγορική Εταιρεία Σαρδελάς Πέτσα, σε αυτό το νέο επιχειρηματικό σκηνικό;
Έχουμε, πιστεύω, μια θετική συνεισφορά, μια διακεκριμένη διαδρομή τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό για την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών με επαγγελματική σοβαρότητα, επιστημονική αρτιότητα και αποτελεσματικότητα.
Ειδικά στους κλάδους του Τραπεζικού και Χρηματοοικονομικού Δικαίου, του Δικαίου της Κεφαλαιαγοράς και Επενδυτικών Υπηρεσιών, του Δικαίου της Ενέργειας, της Ανάπτυξης και Αξιοποίησης Ακινήτων και των Συγχωνεύσεων και Εξαγορών, έχουμε υποστηρίξει με επιτυχία και αποτελεσματικότητα τους πελάτες μας σε μεγάλο αριθμό προβεβλημένων και σύνθετων διεθνών και εγχώριων συναλλαγών.
Έχουμε διεκπεραιώσει σύνθετες και καινοτόμες συναλλαγές, συμβουλεύοντας όλες τις ελληνικές τράπεζες, διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και μεγάλες επιχειρήσεις, και αυτό μας βοηθά στην εμβάθυνση και την ολοκληρωμένη ανάλυση περίπλοκων ζητημάτων.
Πώς καταφέρνει η δικηγορική σας εταιρεία να εξειδικεύεται σε τόσους περίπλοκους τομείς και ταυτόχρονα να προσφέρει εξατομικευμένη εξυπηρέτηση;
Κοιτάξτε, ο τρόπος της παροχής νομικών υπηρεσιών και υποστήριξης έχει αλλάξει ριζικά, κυρίως ως αποτέλεσμα των κοινωνικοοικονομικών εξελίξεων της τελευταίας δεκαετίας της κρίσης.
Είναι εύλογο ότι οι απαιτήσεις των επιχειρήσεων μέσα σε ένα ευμετάβλητο και σύνθετο οικονομικό περιβάλλον, που παράγει όλο και πιο λεπτομερείς και τεχνικούς νομοθετικούς κανόνες σε όλους τους κλάδους δραστηριότητας, είναι συνεχώς αυξανόμενες, τόσο από άποψης εξειδίκευσης και ποιότητας όσο και ταχύτητας ανταπόκρισης. Αυτό, νομοτελειακά, οδηγεί στην προτίμηση της αγοράς, ιδίως των επιχειρηματιών, για μεγάλες και οργανωμένες δικηγορικές εταιρείες, με εξειδικευμένους δικηγόρους, που έχουν τη δυνατότητα παροχής υποστήριξης σε όλους τους τομείς του δικαίου.
Καταρχάς, οι επιχειρήσεις απαιτούν πλέον ολοκληρωμένη νομική υποστήριξη για τις δραστηριότητες τους, δηλαδή υποστήριξη σε θέματα που απαιτούν εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία σε περισσότερα του ενός νομικά αντικείμενα ταυτόχρονα. Επίσης, και το κυριότερο, ο ρόλος του νομικού δεν περιορίζεται στην «κατόπιν εορτής» υποστήριξη, δηλαδή την παρέμβασή του εφόσον και εάν ανακύψει κάποιο νομικό θέμα, αλλά οι επιχειρηματίες ζητούν νομική υποστήριξη και πρόταση ήδη κατά τον αρχικό σχεδιασμό και το structuring του επιχειρηματικού στόχου τους.
Για παράδειγμα, επιχειρήσεις-πελάτες σπανίως θα ζητήσουν υποστήριξη για μια υπόθεση που αφορά μόνο το δίκαιο των ακινήτων ή της ενέργειας, κατά το στάδιο που έχει παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα. Συνήθως, αυτό που χρειάζονται είναι ο σχεδιασμός και η επίτευξη επιχειρηματικών projects ή συναλλαγών ή ο χειρισμός αντιδικιών, όπου για την υποστήριξή τους απαιτείται σύνθεση γνώσης και εμπειρίας πολλών διαφορετικών εξειδικευμένων τομέων του δικαίου των ακινήτων, των εμπορικών συμβάσεων, ενέργειας, χρηματοδοτήσεων, κεφαλαιαγοράς κ.λπ.
Εμείς κατέχουμε κορυφαία θέση στην ελληνική αγορά ως πάροχος ολοκληρωμένης νομικής υποστήριξης και υπηρεσιών, καλύπτοντας πλήρως όλο το φάσμα των παραδοσιακών τομέων του εμπορικού, αστικού και διοικητικού δικαίου, καθώς και των εξειδικευμένων αντικειμένων τα οποία απαιτούνται στις σύγχρονες εμπορικές συναλλαγές, π.χ. project financing, χρηματιστήριο, ανάπτυξη ακινήτων και ενεργειακών έργων, με μια αποτελεσματική οργάνωση σε εσωτερικές διευθύνσεις εξειδικευμένων ομάδων.
Για την πλήρη και αποτελεσματική κάλυψη των πελατών μας και τη διατήρηση της υψηλής ποιότητας των υπηρεσιών μας με την επιδιωκόμενη ταχύτητα ανταπόκρισης, διασφαλίζουμε τη στελέχωση των διευθύνσεων της εταιρείας μας, ανά τομέα δικαίου, με έμπειρους και εξειδικευμένους δικηγόρους και επικεφαλής διευθύνσεων οι οποίοι είναι αναγνωρισμένοι από την αγορά ως κορυφαίοι στο αντικείμενό τους. Έχουμε υιοθετήσει μια ευέλικτη δομή, που επιτρέπει τις άμεσες συνέργειες μεταξύ των εξειδικευμένων διευθύνσεων-ομάδων, ώστε να μεγιστοποιείται η δυνατότητα ταυτόχρονης διεκπεραίωσης διαφορετικών παραδοτέων, που αφορούν πολλαπλά workstreams.
Επίσης, επιπλέον των in-house διευθύνσεων, έχουμε αναπτύξει δίκτυο συνεργαζόμενων δικηγόρων οι οποίοι καλύπτουν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, καθώς και μακροχρόνιες και σταθερές συνεργασίες με εγνωσμένου κύρους αλλοδαπές δικηγορικές εταιρείες και νομικούς εμπειρογνώμονες, που καλύπτουν όλους τους τομείς του δικαίου σε όλες τις αλλοδαπές δικαιοδοσίες.
Θα ήθελα όμως, στο τέλος, εν τάχει, να προσθέσω κάτι πολύ σημαντικό. Ναι μεν είναι αναπόφευκτη και πλέον δεδομένη η μεγέθυνση και η ανάπτυξη εταιρικής δομής στους παρόχους νομικής υποστήριξης, πλην όμως δεν πρέπει να οδηγηθούμε στην «αποπροσωποποίηση» της νομικής υπηρεσίας. Ως τρίτης γενιάς δικηγόρος, θεωρώ ότι, πολύ περισσότερο από άλλες υπηρεσίες, η νομική υπηρεσία –να το πω πιο παραδοσιακά, η δικηγορία– είναι απολύτως συνυφασμένη με την έννοια της ιδιαίτερης εμπιστοσύνης του πελάτη στο πρόσωπο του δικηγόρου.
Για τον λόγο αυτό, έχουμε καταβάλει ιδιαίτερη φροντίδα, τόσο σε επίπεδο στελέχωσης και προσωπικής συμμετοχής όσο και σε επίπεδο οργάνωσης, ώστε το μέγεθος, η πληθώρα στελεχών και η εταιρική μας δομή να μην είναι σε βάρος του προσωπικού στοιχείου, αλλά να παρέχουμε πάντοτε εξατομικευμένη συμβουλή και υποστήριξη σε κάθε πελάτη ξεχωριστά, διασφαλίζοντας καινοτόμες πρακτικές και νομικά ασφαλείς λύσεις για αυτόν ανάλογα με τα δικά του χαρακτηριστικά, και αυτό είναι κάτι που μας αναγνωρίζεται στην αγορά.
Aπό το περιοδικό ΧΡΗΜΑ
