Το σχέδιο για την κοινωνική αντιπαροχή ανέπτυξε η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Δόμνα Μιχαηλίδου σε συνέντευξή της στην Καθημερινή της Κυριακής.
Όπως εξήγγειλε η υπουργός, η δημιουργία ενός ικανού αποθέματος κοινωνικών κατοικιών, που θα παρέχονται με χαμηλό μίσθωμα σε ευάλωτα νοικοκυριά, θα ξεκινήσει αρχικά με τουλάχιστον 10 ακίνητα και οικόπεδα του Δημοσίου. Κατά την ίδια, το νομοσχέδιο αποτελεί «μία πρωτοποριακή σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα», θα προβλέπει «παραχώρηση οικοπέδων του Δημοσίου σε ιδιώτες αναδόχους για την ανέγερση κατοικιών, με υποχρέωση τουλάχιστον το 30% των αναγερθεισών οικιών να προορίζεται για κοινωνική κατοικία», η οποία θα «εκχωρείται για εκμίσθωση μόνο σε δικαιούχους της κοινωνικής κατοικίας».
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Έχετε μιλήσει πολύ για την κοινωνική αντιπαροχή ως εργαλείο αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης. Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες του έργου και σε ποια φάση βρίσκεται το σχέδιο νόμου;
Μέσα στην εβδομάδα που μας πέρασε καταθέσαμε το νομοσχέδιο για την Κοινωνική Αντιπαροχή. Το είχαμε εξαγγείλει εδώ και κάποιους μήνες και το δουλέψαμε πολύ, μελετώντας το στη λεπτομέρειά του. Με την ψήφισή του εγκαινιάζεται μια ριζικά νέα στεγαστική πολιτική, πιο ευέλικτη και αποτελεσματική.
Τι είναι η κοινωνική αντιπαροχή; Είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την δημιουργία ενός αξιόλογου αποθέματος κοινωνικών κατοικιών που θα διατίθενται με χαμηλό, κοινωνικό μίσθωμα σε ευάλωτα και οικονομικά ασθενέστερα νοικοκυριά. Είναι ένα έργο μακράς πνοής που σχεδιάστηκε για να κεντρίσει το ενδιαφέρον των επενδυτών, να αξιοποιηθούν ακίνητα του δημοσίου, να αυξηθεί το οικιστικό απόθεμα και να δημιουργηθεί ένα εθνικό απόθεμα κοινωνικών κατοικιών.
Η κοινωνική αντιπαροχή είναι μια πρωτοποριακή σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με κύριο φορέα υλοποίησης το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Με δύο λόγια: Οικόπεδα του δημοσίου θα παραχωρούνται σε ιδιώτες ανάδοχους για την ανέγερση σπιτιών με την υποχρέωση τουλάχιστον το 30% των ανεγερθέντων οικιών να προορίζεται για κοινωνική κατοικία. Πρόκειται για μια νέα μορφή κοινωνικής κατοικίας που θα αποτελεί μέρος σύγχρονων κτηρίων και θα εκχωρείται για εκμίσθωση μόνο σε δικαιούχους κοινωνικής κατοικίας.
Πρώτος στόχος μας είναι μέσω της διυπουργικής επιτροπής στεγαστικής πολιτικής να καταλήξουμε σε τουλάχιστον δέκα μεγάλα εμβληματικά οικόπεδα/ακίνητα του δημοσίου, ιδιοκτησίες διαφορετικών υπουργείων τα οποία θα διατεθούν για το σκοπό αυτό.
Η προστασία της ευαλωτότητας είναι βασικός πυλώνας του υπουργείου σας. Τι σημαίνει για σας προστασία ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και πώς σκοπεύετε να την ενισχύσετε;
Σωστά το είπατε! Η προστασία των ευάλωτων συμπολιτών μας είναι βασικός προορισμός του υπουργείου μας. Η δουλειά μας είναι να ενεργούμε για την ανακούφιση και την ενδυνάμωση αυτών των πολιτών, να παρέχουμε υποστηρικτικές υπηρεσίες για την κοινωνική τους ένταξη και την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Η προσπάθειά αυτή είναι συνεχής, δεν υπάρχει αρχίζω ή τελειώνω κάτι.
Ας μιλήσουμε ειδικά για τα Άτομα με Αναπηρία που εξαιτίας της αναπηρίας τους, βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό. Οι πολιτικές μας για την αναπηρία στοχεύουν στην κοινωνική τους ένταξη με όρους δικαιοσύνης. Αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα άνοιξε και έκλεισε το πρόγραμμα «Προσβασιμότητα κατ’ Οίκον». Τι κάνουμε με αυτό; Δίνουμε επιτέλους τη δυνατότητα στα άτομα με αναπηρία να κάνουν προσβάσιμο το σπίτι τους, το εξωχικό τους, τους κοινόχρηστους χώρους της πολυκατοικίας τους, το χώρο εργασίας τους ή συνδυασμό αυτών καλύπτοντας το σύνολο της δαπάνης μέχρι και €14.500, με το 50% να δίνεται προκαταβολικά. Η ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακή, οι αιτήσεις έφτασαν σε λίγες μόνο μέρες τις 5.500, ενώ έχει ήδη ανακοινωθεί η περαιτέρω χρηματοδότηση του προγράμματος με επιπλέον €10 εκατ.
Το πρόγραμμα του Προσωπικού Βοηθού, είναι η έμπρακτη μετάβαση από την επιδοματική λογική στην υποστήριξη της ανεξάρτητης διαβίωσης. Πλέον πάνω από 1.500 συμπολίτες μας χρηματοδοτούνται πλήρως για να έχουν ένα προσωπικό βοηθό της επιλογής τους που θα καλύπτει τις δικές τους ανάγκες. Να βγουν από το σπίτι, να πάνε στο πανεπιστήμιο ή στη δουλειά τους αλλά και μέσα στο σπίτι. Από το να μαγειρέψουν μέχρι να κάνουν μπάνιο. Ο προσωπικός βοηθός επιτρέπει στα άτομα με αναπηρία να σχεδιάζουν και να ζουν την καθημερινότητά τους όπως όλοι μας.
Τέλος θέλω να σταθώ στην ανάγκη επιστημονικής-θεραπευτικής παρέμβασης σε άτομα με αναπηρία όταν είναι ακόμη παιδιά. Και συγκεκριμένα στο τεράστιας σημασίας πρόγραμμα που χτίζουμε για την Πρώιμη Παρέμβαση. Μιας υπηρεσίας που μέσα στο φθινόπωρο θα ξεκινήσει να παρέχεται σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές στις ηλικίες από 0 έως 6 ετών. Χωρίς νομίζω υπερβολή, επισημαίνω ότι η πρώιμη παρέμβαση είναι η πιο αποτελεσματική ευκαιρία που έχουν αυτά τα παιδιά να αναπτύξουν στο έπακρο τις δυνατότητές τους και να φτάσουν ως ενήλικες μέχρι εκεί που μπορούν.
Σε τελική ανάλυση, την ευαλωτότητα δεν πρέπει να την προσεγγίζουμε παθητικά. Δεν αρκεί να δίνουμε επιδόματα. Χρειάζονται ενεργητικά μέσα ενδυνάμωσης που εν τέλει κατοχυρώνουν τα δικαιώματά τους στην πράξη, να έχουν τα εργαλεία και την υποστήριξη για να τα ασκήσουν. Αυτό για μας είναι μια μεγάλη πολιτική τομή που κάνουμε έχοντας μαζί μας τα μέλη του αναπηρικού κινήματος, την ΕΣΑΜΕΑ, το Δικτύου, φορείς και πολίτες που βιώνουν και γνωρίζουν τις ανάγκες τους.
Πώς διασφαλίζεται ότι οι κοινωνικές παροχές φτάνουν σε όσους πραγματικά τις έχουν ανάγκη, χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια;
Είναι δύο τα ερωτήματα. Πώς οι κοινωνικές παροχές φτάνουν στους πραγματικούς δικαιούχους και πώς μειώνουμε την περιττή γραφειοκρατία που ταλαιπωρεί τους πολίτες. Ας ξεκαθαρίσουμε επομένως κάποια πράγματα.
Από τη στιγμή που οι κοινωνικές παροχές δίνονται στοχευμένα σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, είναι θεμιτό και δίκαιο να θεσπίζονται κριτήρια ώστε οι παροχές να φτάνουν στους πραγματικούς δικαιούχους. Αυτό δεν γίνεται να το αποφύγουμε. Κανείς δεν μπορεί να αναγνωρίζεται κατά δήλωσή του, άτομο με αναπηρία, πολύτεκνος, ή δικαιούχος του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Είναι μια αναγκαία γραφειοκρατία, καθώς εγγυάται ότι οι παροχές πηγαίνουν στους πραγματικούς δικαιούχους.
Η γραφειοκρατία είναι εν προκειμένω οι πολλαπλές ασφαλιστικές δικλίδες που θέτει η δημόσια διοίκηση, αρκετές φορές καθ’ υπερβολή, ώστε να πιστοποιούνται οι πραγματικοί δικαιούχοι. Υπό αυτήν την έννοια, οφείλουμε να καταργήσουμε ό,τι είναι περιττό.
Η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ψηφιακή κάρτα αναπηρίας που θεσπίσαμε και που μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν στην ψηφιακή της μορφή τα άτομα με αναπηρία, να την επιδεικνύουν στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους όλης της χώρας. Σύντομα η κάρτα αναπηρίας θα διατίθεται στους δικαιούχους της και σε πλαστική μορφή που θα μπορούν να την χρησιμοποιούν και στα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Τέλος, η καθιέρωση της προπληρωμένης κάρτας επιδομάτων για 19 συνολικά επιδόματα είναι άλλο ένα δείγμα εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης και καλύτερης στόχευσης της επιδοματικής πολιτικής. Η πληρωμή των επιδομάτων μέσω προπληρωμένων καρτών απλοποιεί την διαδικασία απόδοσης στους δικαιούχους των ποσών που δικαιούνται και θωρακίζει την διαφάνεια των συναλλαγών.
Η ισότητα των φύλων είναι επίσης κύρια αρμοδιότητα του Υπουργείο σας. Ποιες είναι οι πολιτικές που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση των έμφυλων διακρίσεων τόσο στην εργασία όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον και ποιο είναι το αποτύπωμά τους στην κοινωνία;
Η πολιτική μας στα θέματα της ισότητας των φύλων είναι ένας συνδυασμός νομοθετικών παρεμβάσεων και υλοποίησης προγραμμάτων και δράσεων. Στόχος μας είναι να υψώσουμε ένα τείχος προστασίας ενάντια στη βία κατά των γυναικών, να εκλείψουν οι διακρίσεις στους χώρους εργασίας και να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για τις γυναίκες εκεί που δεν υπήρχαν.
Το τι σημαίνει δημιουργούμε ευκαιρίες φαίνεται με την ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας Women in Boards. Διασφαλίζεται πλέον με νόμου η ισόρροπη συμμετοχή των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων επιχειρήσεων σε ποσοστό 33%. Είναι σημαντικό; Ναι είναι! Αρκεί να λάβουμε υπόψιν μας ότι στην Ελλάδα το 2025 το ποσοστό των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις είναι 31% ενώ σε θέσεις CEO το αντίστοιχο ποσοστό είναι 20%.
Ευκαιρίες δημιουργεί και το πρόγραμμα «Σήμα Ισότητας Επιχειρήσεων» που διασφαλίζει στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που συμμετέχουν ότι κάθε πρόσληψη, προαγωγή ή καθορισμός αμοιβής θα διέπεται από την αρχή της ισότητας. Το ίδιο ισχύει όταν η πολιτεία μεριμνά για την ευαισθητοποίηση των εργαζομένων σε θέματα ισότητας και καταπολέμησης των διακρίσεων. Πολύ πρόσφατα, είχαμε μια ευχάριστη και ενθαρρυντική ανταπόκριση στο κάλεσμά μας από 80.000 και πλέον εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα που συμμετείχαν στο επιμορφωτικό πρόγραμμα ευαισθητοποίησης σε θέματα συμπερίληψης και σεβασμού της διαφορετικότητας.
Τέλος πολιτική ίσων ευκαιριών αυτή τη φορά στην εργασία είναι και τα προγράμματα που συμφιλιώνουν την οικογενειακή με την επαγγελματική ζωή. Το πρόγραμμα «Νταντάδες της Γειτονιάς» που πλέον αποκτά πανελλαδική εμβέλεια, αλλά και τα vouchers των βρεφονηπιακών σταθμών που δίνονται με διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια για να καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος των αναγκών είναι προγράμματα που πρωτίστως αφορούν τις γυναίκες και προστατεύουν το δικαίωμά τους στην εργασία.
Παρά τις προαναγγελίες, δεν εφαρμόστηκαν οι αυξήσεις σε βασικά κοινωνικά επιδόματα, όπως το επίδομα παιδιού. Ποιοι ήταν οι λόγοι για την καθυστέρηση ή μη υλοποίηση αυτών των δεσμεύσεων;
Η συγκεκριμένη κυβέρνηση, με την σταθερή και σαφή καθοδήγηση του ίδιου του πρωθυπουργού, έχει αποδείξει επανειλημμένα το ειδικό και αυξημένο ενδιαφέρον της για την αναμόρφωση της επιδοματικής πολιτικής ώστε να γίνει πιο δίκαιη και αποτελεσματική. Ας θυμηθούμε ότι όλα τα προνοιακά επιδόματα αυξήθηκαν για πρώτη φορά μετά την οικονομική κρίση από τις κυβερνήσεις την Νέας Δημοκρατίας. Η πρώτη και ότι όταν ήμουν υφυπουργός εργασίας και κοινωνικών υποθέσεων καθιερώσαμε το επίδομα γέννησης παιδιού, που από τις 2.000 αρχικά είναι σήμερα 2.400 ευρώ για το πρώτο παιδί.
Όμως οι εξελίξεις, συχνά απρόοπτες, αναδιαμορφώνουν συνεχώς το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνονται και εκτελούνται οι αποφάσεις. Στην παρούσα συγκυρία η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός έκριναν ότι, λόγω της στεγαστικής κρίσης και της συνεχιζόμενης ακρίβειας έπρεπε να αναδιαταχτούν οι προτεραιότητες. Η επιστροφή σε ετήσια βάση ενός ενοικίου, η τακτική ετήσια οικονομική ενίσχυση των €250 προς τα άτομα με αναπηρία και πρόσφατα η οικονομική ενίσχυση των €200 προς τους δημόσιους υπαλλήλους που υπηρετούν σε νησιωτικές και ορεινές περιοχές απέκτησαν μεγαλύτερη βαρύτητα. Θα παραμείνουμε συνεπείς στις εξαγγελίες μας και θα κριθούμε για αυτό.
Το δημογραφικό είναι μια διαχρονική πρόκληση. Ποιες είναι οι πιο άμεσες παρεμβάσεις που σχεδιάζετε για τη στήριξη της οικογένειας και την ενίσχυση της γεννητικότητας;
Όλες οι πολιτικές του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας που στοχεύουν στην στήριξη της οικογένειας συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την δημογραφική πρόκληση. Υπάρχει άραγε κοινωνική πολιτική που δεν στηρίζει την οικογένεια; Μήπως η πρώιμη παρέμβαση που βοηθάει την οικογένεια να λειτουργεί καλύτερα; Ο προσωπικός βοηθός που ελευθερώνει την μάνα που ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με το ανάπηρο παιδί της; Δεν είναι αυτά πολιτικές που ακουμπούν το δημογραφικό αφού αφήνουν ελεύθερο και δημιουργικό χώρο στα μέλη μιας οικογένειας;
Επιπλέον, το επίδομα γέννησης, η προστασία της μητρότητας, η άδεια πατρότητας, η επέκταση της άδειας μητρότητας και στις ελεύθερες επαγγελματίες ή το ολοήμερο σχολείο είναι μέτρα που διευκολύνουν την απόφαση για δημιουργία οικογένειας.
Τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος, απαντούν κι αυτά στο δημογραφικό πρόβλημα. Κατανοούμε ότι οι νέοι άνθρωποι σήμερα νιώθουν ανασφάλεια στην προοπτική να κάνουν οικογένεια. Παρόλο που στη μεγάλη τους πλειοψηφία το επιθυμούν, γίνονται αναβλητικοί γιατί θέλουν να εξασφαλίζουν πρώτα δουλειά και σπίτι.
Όλες αυτές οι πολιτικές συνυφαίνουν ένα δίκτυ προστασίας γύρω από το θεσμό της οικογένειας και, όσο αυτό το δίκτυ ενισχύεται, τόσο πιο εύκολα αποφασίζουν οι νέοι να κάνουν οικογένεια.
Όμως, αυτό δεν φτάνει! Μέγιστη φιλοδοξία μας είναι οι πολιτικές αυτές να αναπτυχθούν αρκετά ώστε νέοι και νέες να υπερβεί τους φόβους και να νιώσει ότι η εργασία και η κοινωνική ζωή τους δεν απειλούνται από την δημιουργία οικογένειας. Νέοι και νέες να νιώσουν ότι, με την δική τους θέληση και την αρωγή της πολιτείας , θα πραγματοποιήσουν όλα τα όνειρά τους.
