Μετά από 14 ολόκληρα χρόνια, ο Οίκος Moody’s αναβάθμισε την πιστοληπτική αξιοπιστία της Ελλάδας στα επίπεδα της επενδυτικής βαθμίδας όπως έχουν κάνει όλοι οι άλλοι μεγάλοι Οίκοι στον κόσμο.

Ο Moody’s αναβαθμίζοντας την πιστοληπτική της ικανότητα της Ελλάδας στο Βaa3 από Βa1, αξιολόγησε ως θετικές τις προοπτικές της χώρας.

• «Η αναβάθμιση αντανακλά την άποψή μας ότι το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας έχει πλέον μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε πιθανούς μελλοντικούς κλυδωνισμούς.
• Τα δημόσια οικονομικά βελτιώθηκαν πιο γρήγορα απ’ ό,τι περιμέναμε.
• Με βάση τις κυβερνητικές πολιτικές, τις θεσμικές βελτιώσεις που αποδίδουν καρπούς και ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον, περιμένουμε από την Ελλάδα να συνεχίσει να έχει σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα που θα μειώνουν σταθερά το υψηλό χρέος της χώρας.
• Επιπλέον, η υγεία του τραπεζικού τομέα συνεχίζει να βελτιώνεται, γεγονός που περιορίζει τον κίνδυνο ενός σχετικού πιστωτικού γεγονότος που θα μπορούσε να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο πιστωτικό προφίλ της χώρας».

Την τελευταία του δήλωση ως απερχόμενος ΥΠΟΙΚ εξέδωσε και ο Κωστής Χατζηδάκης, σχετικά με την αναμενόμενη αναβάθμιση από την Moody’s.

«Η σημερινή αναβάθμιση σηματοδοτεί το κλείσιμο ενός μεγάλου κύκλου για την ελληνική οικονομία και πιστοποιεί την επιστροφή της χώρας στην ευρωπαϊκή κανονικότητα.

Είναι αποτέλεσμα της συστηματικής προσπάθειας που έγινε τα τελευταία 5,5 χρόνια η οποία δεν ήταν εύκολη, εν μέσω διεθνών κρίσεων και γεωπολιτικής αστάθειας.

Και προφανώς αποτελεί επιτυχία όχι μόνο της κυβέρνησης, αλλά όλων των Ελλήνων.

Ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, με αφορμή την ανακοίνωση του οίκου Moody’sγια την ελληνική οικονομία, υπογράμμισε:

• «Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας και από την Moody’s,  αποτελεί μια ακόμα διεθνή επιβεβαίωση της συστηματικής και αποτελεσματικής δουλειάς που βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2019, του μεταρρυθμιστικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα της οικονομικής πολιτικής των κυβερνήσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη.
• Η Ελλάδα, παρά τις διεθνείς πολυεπίπεδες αναταράξεις, έχει αλλάξει σελίδα. Έχει αφήσει οριστικά πίσω της την κρίση χρέους και κινείται πλέον με συνεχείς ρυθμούς ανάπτυξης κατά πολύ υψηλότερους από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
• Με εξασφαλισμένη την εσωτερική πολιτική σταθερότητα και εξίσου σταθεροποιημένα μακροοικονομικά μεγέθη, η κυβέρνηση, χρησιμοποιώντας κάθε ευρώ από το σύνολο των χρηματοδοτικών και επενδυτικών εργαλείων που έχει στη διάθεσή της,επιταχύνει τη βελτίωση του φιλικού προς τις επενδύσεις περιβάλλοντος, ενισχύει τις εξαγωγές και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, κινητροδοτεί την καινοτομία, τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων και τη διεύρυνση της πρόσβασής τους στον τραπεζικό δανεισμό.
• Με σχέδιο, σύνεση και αποφασιστικότητα, μακριά από λαϊκισμούς πειραματισμούς και ‘’μαγικές συνταγές’’, στοχεύουμε στο μετρήσιμο αποτέλεσμα που θα διασφαλίσει τη βιώσιμη δυναμική της οικονομίας και την κοινωνική συνοχή με βελτίωση των εισοδημάτων για όλους».

H ανάλυση του Moody’s

Τα τελευταία χρόνια, τα δημόσια οικονομικά της χώρας έχουν υπεραποδόσει σε σχέση με τις προσδοκίες μας, κάτι που αυξάνει την πεποίθηση ότι το ελληνικό χρέος θα παραμείνει σε πτωτικό μονοπάτι.

Οι βελτιώσεις οφείλονται τόσο σε περιορισμό των δαπανών, όσο και σε μεγάλη αύξηση των φορολογικών εσόδων, εν μέσω συνεχιζόμενων θεσμικών βελτιώσεων στη φορολογική συμμόρφωση και τις εισπράξεις.

Το 2024, η Ελλάδα παρήγαγε πρόσθετα φορολογικά έσοδα 2 δισ. ευρώ μέσω των προσπαθειών ελέγχου της φοροδιαφυγής. Η ψηφιοποίηση μεγάλης κλίμακας επίσης στηρίζει τη φορολογική συμμόρφωση. Ο δρόμος εκσυγχρονισμού της φορολογικής διοίκησης συνεχίζεται, κάτι που στηρίζει την εκτίμησή μας ότι η αύξηση των φορολογικών εσόδων θα παραμείνει ισχυρή μεσοπρόθεσμα, σημειώνει ο οίκος.

Κοιτάζοντας στο μέλλον, η Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει να παράγει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και αναμένουμε ότι θα παραμείνουν στο 2-2,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα. Αυτό θα πραγματοποιηθεί μέσω ενός συνδυασμού περιορισμού των δαπανών και σταθερής παραγωγής εσόδων.

Η τρέχουσα κατάσταση με το αυξημένο γεωπολιτικό ρίσκο στην Ευρώπη έχει λιγότερες επιπτώσεις στην Ελλάδα από ότι σε άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης.

Η Ελλάδα έχει πιάσει ή ξεπεράσει το στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ για πολλά χρόνια και η χώρα δεν έχει ιστορικό υποεπενδύσεων στην άμυνα με τον ίδιο τρόπο που βλέπουμε σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Γενικά, ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ έχει υποχωρήσει κατά περίπου 50 μονάδες βάσης από το υψηλό του το 2020 και έχει μειωθεί κατά περίπου 27 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τα επίπεδα προ Covid.

Η Moody’s εκτιμά ότι ανήλθε στο 156,1% του ΑΕΠ στα τέλη του 2024 και θα υποχωρήσει στο 148,3% και 140,6% το 2025 και το 2026  αντίστοιχα.

Η δομή χρέους της χώρας παραμένει ευνοϊκή, με μέση ωρίμανση στα 18,8 χρόνια, με το σύνολό του σε σταθερά επιτόκια.

Στα τέλη του 2024, η χώρα προκατέβαλε 7,9 δισ. ευρώ από το Greek Loan Facility (GLF), με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να προαναγγέλλει μια ακόμη πρόωρη αποπληρωμή 5 δισ. ευρώ φέτος.

Με την πληρωμή στα τέλη του 2024, η χώρα θα έχει ξεπληρώσει περίπου το 61% των εκκρεμών δανείων του GLF και στα επόμενα χρόνια στοχεύει να προπληρώσει το χρέος που ωριμάζει την περίοδο 2033-41.

Οι τράπεζες

Η ποιότητα του ενεργητικού συνέχισε να βελτιώνεται και θα συγκλίνει με τα επίπεδα της ΕΕ, αν και τα επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPEs) παραμένουν από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης των NPEs προήλθε από τις πωλήσεις χαρτοφυλακίου και τις τιτλοποιήσεις, μειώνοντας τον δείκτη σε περίπου 2,9% τον Δεκέμβριο του 2024 σε σύγκριση με μέσο όρο περίπου 2% για τις τράπεζες της ΕΕ.

Η κυβέρνηση έχει επεκτείνει το πρόγραμμα «Ηρακλής», το οποίο υπήρξε βασική πηγή μειώσεων των NPEs μέσω τιτλοποιήσεων (οι ομολογίες φέρουν κρατική εγγύηση).

Η επέκταση του «Ηρακλή» (γνωστή και ως «Ηρακλής III») θα ενισχύσει περαιτέρω τιτλοποιήσεις, κυρίως για τη μικρότερη τράπεζα Attica Bank και μικρότερα ποσά για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, σημειώνει ο οίκος.

Είναι αξιοσημείωτο, ωστόσο, ότι επειδή οι μειώσεις των NPEs προήλθαν από μεταφορές προβληματικών περιουσιακών στοιχείων, παραμένουν στην οικονομία, στα χέρια των servicers, ακόμη και αν βρίσκονται εκτός τραπεζικού τομέα.

Η επιμονή αυτών των NPLs αποτελεί τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και πηγή ενδεχόμενων υποχρεώσεων για την κυβέρνηση λόγω της κρατικής εγγύησης στα senior notes, αν και δεν έχει ενεργοποιηθεί καμία εγγύηση τα τελευταία πέντε χρόνια.

Οι μετρήσεις κεφαλαιακής επάρκειας βελτιώνονται επίσης λόγω της ισχυρής παραγωγής οργανικού κεφαλαίου, παρά τις πληρωμές μερισμάτων το 2024-25. Επιπλέον, η ποιότητα του κεφαλαίου βελτιώνεται λόγω της ισχυρής κερδοφορίας και της περαιτέρω (και επιταχυνόμενης) απόσβεσης αναβαλλόμενης πίστωσης φόρου (DTC).

Αναμένουμε ότι τα κέρδη θα παραμείνουν ισχυρά παρά την πίεση στα περιθώρια το 2025-26 λόγω της ανατιμολόγησης των δανείων σε χαμηλότερα επίπεδα εξαιτίας της μείωσης των επιτοκίων. Τα κέρδη θα υποστηριχθούν από τη μεσαία έως υψηλή μονοψήφια πιστωτική επέκταση, τον περαιτέρω εξορθολογισμό της βάσης κόστους και της αποτελεσματικότητας των τραπεζών μέσω πρωτοβουλιών ψηφιοποίησης και περισσότερων περικοπών προσωπικού.

Σταθερές προοπτικές

Οι σταθερές προοπτικές εξισορροπούν το γεγονός ότι ορισμένες από τις κύριες πιστωτικές προκλήσεις της Ελλάδας θα καθυστερήσουν να βελτιωθούν. Η ολοκλήρωση των θεσμικών διαρθρωτικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων και των οικονομικών μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη θα χρειαστεί χρόνο. Ενώ η οικονομική ανάπτυξη ήταν κυκλικά ισχυρή λόγω της πολύ ισχυρής υποστήριξης των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης, είναι πιθανό να επιβραδυνθεί μόλις ολοκληρωθεί η απορρόφηση αυτών των κεφαλαίων.

Τα δυσμενή δημογραφικά στοιχεία θα δημιουργήσουν «αντίθετους ανέμους» στην ανάπτυξη παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να αυξήσει τα ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό. Παρόλο που το χρέος έχει μειωθεί γρήγορα τα τελευταία χρόνια, θα παραμείνει ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο στην συγκεκριμένη βαθμίδα μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας.

Τούτου λεχθέντος, οι ελληνικές αρχές χρησιμοποιούν καλά τη θετική δυναμική που δημιουργείται από το Ταμείο Ανάκαμψης για να εφαρμόσουν σθεναρά πιστωτικές πολιτικές, μια επιλογή που μειώνει τους καθοδικούς κινδύνους για τις αξιολογήσεις που μπορεί να προκληθούν από αυτές τις οικονομικές και δημοσιονομικές αδυναμίες.

Περιβάλλον

Η βαθμολογία του περιβαλλοντικού προφίλ της Ελλάδας «E-3» αντικατοπτρίζει την έκθεση της χώρας σε διάφορους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Ο αυξημένος κίνδυνος οφείλεται κυρίως στην υψηλή έκθεση σε πυρκαγιές, ζέστη και υδάτινο στρες.

Μια περαιτέρω αύξηση της συχνότητας και της σοβαρότητας αυτών των γεγονότων θα μπορούσε να αποδυναμώσει την οικονομία της χώρας και μέσω ενός συνδυασμού χαμηλότερων εσόδων και υψηλότερων δαπανών θα μπορούσε να επιβαρύνει ολοένα και περισσότερο τα δημόσια οικονομικά.

Η σταθερή οικονομική στήριξη από την ΕΕ για τον περιορισμό των οικονομικών επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών και την υποστήριξη της πράσινης μετάβασης αποτελεί μετριασμό της αυξημένης έκθεσης.

Η βαθμολογία του προφίλ κοινωνικού εκδότη «S-4» της Ελλάδας αντικατοπτρίζει κατά κύριο λόγο ένα δυσμενές δημογραφικό προφίλ, το οποίο θα επιβαρύνει τη μακροπρόθεσμη δυνητική αύξηση της παραγωγής της οικονομίας.

Οι ουσιαστικές συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια περιορίζουν τις δημοσιονομικές επιπτώσεις του δυσμενούς δημογραφικού προφίλ. Τα υψηλά ακόμη ποσοστά ανεργίας (αν και μειώνονται), ιδιαίτερα για τους νέους αποτελούν κοινωνικές προκλήσεις. Ωστόσο, οι βελτιωμένες οικονομικές προοπτικές μαζί με τις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και στην εκπαίδευση αναμένεται να βελτιώσουν τη λειτουργία της αγοράς εργασίας, παρέχοντας σημαντικούς μετριασμούς για τους προαναφερθέντες κοινωνικούς κινδύνους.

Τι μπορεί να βελτιώσει την αξιολόγηση

Ανοδική πίεση στις αξιολογήσεις Baa3 της Ελλάδας θα μπορούσε να προκύψει εάν βλέπαμε μια αυξανόμενη πιθανότητα ότι το μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό αυξάνεται πάνω από τις τρέχουσες προσδοκίες μας.

Ενώ οι βελτιώσεις σε τομείς όπως η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος ή η διαφοροποίηση της οικονομίας θα απαιτούσαν χρόνο, τα σημάδια επιτάχυνσης της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων θα ήταν πιστωτικά θετικά. Πιστωτικά θετικές θα ήταν και οι μειώσεις του χρέους της Ελλάδας που θα υπερβαίνουν σημαντικά τις τρέχουσες προσδοκίες μας.

Τι μπορεί να υποβαθμίσει την αξιολόγηση

Πτωτικές πιέσεις στην αξιολόγηση Baa3 της Ελλάδας θα μπορούσαν να προκύψουν εάν η πορεία πολιτικής που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια αντιστραφεί ή εάν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις δεν αποφέρουν την ανάπτυξη και τα δημοσιονομικά οφέλη που αναμένουμε επί του παρόντος.

Ειδικότερα, ενδείξεις διαρκούς, ουσιώδους επιδείνωσης της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης, σε συνδυασμό πιθανώς με απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού τομέα, θα πυροδοτούσαν δράση αρνητικής αξιολόγησης, όπως και μια οπισθοδρόμηση στις διαρθρωτικές μακροοικονομικές ή δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις.

Μια αξιοσημείωτη επιδείνωση των γεωπολιτικών κινδύνων στην Ευρώπη που παρέχει απτές αποδείξεις αποδυναμωμένης υποστήριξης από βασικούς συμμάχους, ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα ήταν επίσης πιστωτική αρνητική απουσία ισχυρών μέτρων μετριασμού σε εθνικό και/ή επίπεδο ΕΕ.