Στη Βόρεια Ελλάδα εκτιμάται ότι υπάρχει πολύ σημαντικός αναξιοποίητος ορυκτός πλούτος, ενώ επίσης στην Ελλάδα βρίσκεται το 10% των κρίσιμων πρώτων υλών της ΕΕ ανέφερε στη συζήτηση στο DELPHI ECONOMIC FORUM IX, ο κ. Χρήστος Μπαλάσκας , Vice President, Commercial, Growth & External Relations Greece, Eldorado Gold Corporation, Greece.
Απαντώντας σε ερώτηση αν η ελληνική πολιτεία έχει αντιληφθεί την αναπτυξιακή διάσταση της αξιοποίησης των στερεών ορυκτών πόρων είπε ότι «θα έλεγα πως καθυστέρησε αλλά ναι, τόσο η Ελλάδα όπως και η Ευρώπη συνολικά έχουν κατανοήσει τη σημασία των κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών και γι’ αυτό γίνονται κινήσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, που αποσκοπούν στη μείωση της υπερβολικής εξάρτησης από τρίτες χώρες».
Συνεχίζοντας σημείωσε ότι «η ελληνική εξορυκτική βιομηχανία μπορεί να κινητοποιήσει επενδύσεις άνω του μισού δισ. με μακροπρόθεσμο στόχο την αύξηση της συμβολής της στο ΑΕΠ της χώρας από 3% που είναι σήμερα, παρά τις γεωστρατηγικές και ενεργειακές προκλήσεις. Λόγω των κρίσιμων τεχνολογιών που απαιτούνται για την απαλλαγή από τον άνθρακα, η ζήτηση για κρίσιμες πρώτες ύλες προβλέπεται να αυξηθεί δραστικά.
Η δραστηριότητα γύρω από τους ορυκτούς πόρους, ανέφερε, παραδοσιακά αποτελεί οδηγό οικονομικής ανάπτυξης, απασχόλησης (σε αστικά κέντρα αλλά κυρίως στην περιφέρεια), καινοτομίας, εμπορίου και τελικά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την ελληνική οικονομία. Μπορεί να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, συμβάλλοντας έτσι στις προσπάθειες της ελληνικής οικονομικής διπλωματίας, να ενισχύσει τις οικονομικές της σχέσεις με άλλες χώρες και περιοχές, να προωθήσει το εμπόριο και να οδηγήσει την ανάπτυξη σε αναξιοποίητες επενδυτικές ευκαιρίες.
Κλείνοντας τόνισε πως «η εδραίωση εμπιστοσύνης και η απόκτηση και διατήρηση της Social License to Operate (κοινωνική άδεια λειτουργίας) είναι όλο και μεγαλύτερη πρόκληση, με ένα διευρυνόμενο φάσμα ενδιαφερομένων μερών (stakeholders) και θεμάτων και το κλειδί είναι η μακροπρόθεσμη εστίαση στη δημιουργία αξίας πέρα από τη ζωή των μεταλλείων καθώς και η συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες για την από κοινού ανάπτυξη βιώσιμων και αμοιβαίως επωφελών λύσεων.»
Η κυκλική οικονομία είναι ήδη παρούσα στο εξορυκτικό κλάδο όχι επειδή «είναι μόδα» αλλά γιατί «αυτό χρειαζόμαστε» τόνισε στη συζήτηση για την συνεισφορά της του εξορυκτικού κλάδου στην Πράσινη Μετάβαση ο πρόεδρος της IMERYS GREΕCE κ. Αθανάσιος Κεφάλας επισημαίνοντας πρακτικές, ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις.
Μεταξύ άλλων, σημείωσε ότι «τα μέλη του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων υιοθέτησαν τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης ήδη από το 2006. Η κυκλική οικονομία είναι ήδη παρούσα στο κλάδο μας όχι επειδή “είναι μόδα” αλλά γιατί “αυτό χρειαζόμαστε” και, μεταξύ άλλων, εφαρμόζουν:
-“Όχι μία τρύπα στο έδαφος, όχι μια τρύπα στην κοινωνία”, όταν με την ολοκλήρωση της εξόρυξης η έκταση επιστρέφεται σε μεγάλο βαθμό στη προηγούμενη χρήση ή και σε μετα-μεταλλευτικές χρήσεις με υψηλότερη προστιθέμενη αξία.
-Αξιοποίηση «δευτερογενών κοιτασμάτων», δηλαδή κοιτασμάτων που δεν δημιουργήθηκαν από τις γεωλογικές διεργασίες αλλά είναι παραπροϊόντα παλιότερων διεργασιών. Παράδειγμα τέτοιας αξιοποίησης είναι η σχεδιαζόμενη ανάκτηση των σπανίων γαιών σκάνδιο και γερμάνιο από τα παραπροϊόντα της Ελληνικής μεταλλουργίας αλουμίνας-αλουμινίου.
Πέραν από τις μεγάλες ποσότητες μετάλλων που χρειάζονται για να υποστηριχθεί η μετάβαση στην Εποχή της Πράσινης Ενέργειας, μία σειρά από άλλα ορυκτά είναι κρίσιμα σε αυτή τη μετάβαση παρ’ όλο που αυτό δεν είναι τόσο γνωστό. Παράδειγμα τέτοιων ορυκτών είναι ο χαλαζίας που χρησιμοποιείται στην παραγωγή των φωτοβολταϊκών στοιχείων και των chips και ο γραφίτης που χρησιμοποιείται στις μπαταρίες ηλεκτροκίνησης.»
Αναφερόμενος στις ενεργειακές ανάγκες του εξορυκτικού κλάδου ο κ. Κεφάλας επεσήμανε ότι «τα λατομεία και τα μεταλλεία και ειδικά τα υπόγεια είναι σημαντικοί καταναλωτές ενέργειας, κυρίως ηλεκτρικής, για φωτισμό, αερισμό και ως ένα βαθμό για κίνηση. Η αντικατάσταση των ντηζελοκινητήρων θα οδηγήσει σε ανάγκη μεγάλων επενδύσεων σε ηλεκτροκίνητο εξοπλισμό αλλά και αυξημένης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Επίσης οι εγκαταστάσεις καθετοποίησης των ορυκτών πρώτων υλών είναι εντάσεως κατανάλωσης ενέργειας, ενώ η μεταλλουργία είναι η περισσότερο ευάλωτη βαθμίδα, μετρώντας σημαντικό αριθμό κλειστών πλέον εργοστασίων στην Ευρώπη.
Έχοντας να αντιμετωπίσει σημαντική άνοδο του κόστους και επομένως μείωση ανταγωνιστικότητας, απαιτείται η στήριξη της Ευρωπαϊκής και εγχώριας εξορυκτικής και μεταλλουργικής αλυσίδας αξίας με διασφάλιση επαρκούς και σε αποδεκτό κόστος ενέργειας.»
Αναφερόμενος στον κλάδο των αδρανών ο κ Δημήτρης Λιανός Plant Manager στην Heidelberg Materials Hellas S.A. επεσήμανε ότι «τα αδρανή υλικά είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον κλάδο των δομικών υλικών, του τσιμέντου και σκυροδέματος και των κατασκευών, οπότε, τον κλάδο των αδρανών υλικών πρέπει να τον βλέπουμε μέσα από το πρίσμα όσον αφορά τις επιπτώσεις του στην Ελληνική οικονομία.
Χωρίς τα αδρανή υλικά δεν θα υπήρχαν υποδομές, όπως αυτοκινητόδρομοι, λιμάνια, κτήρια, σιδηρόδρομος κλπ. Ανάπτυξη και Πράσινη μετάβαση χωρίς τον κλάδο των δομικών υλικών και κατασκευών δεν νοείται. Αποτελούν κινητήριο μοχλό της οικονομίας και συμβάλλουν ουσιαστικά στο ΑΕΠ της χώρας».
Ανέφερε επίσης ότι «η χρήση των υλικών κατεδαφίσεων-κατασκευών συμβάλλει στη μείωση της εξορυκτικής δραστηριότητας και στην εξοικονόμηση ορυκτών πόρων, στο μέτρο βέβαια που αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Αποτελούν βασικό πυλώνα της αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης των λατομείων αδρανών υλικών. Στην Ελλάδα υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο για την ανακύκλωση υλικών κατεδαφίσεων-κατασκευών, όμως τα επίπεδα ανακύκλωσής τους είναι ακόμα χαμηλά.
Ο κλάδος, σημείωσε, αντιμετωπίζει διαχρονικά προβλήματα, όπως:
– Απαιτούμενες αλλαγές του Λατομικού Νόμου
– Απλοποίηση και επιτάχυνση της Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης
– Ολοκλήρωση του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες
– Ευθυγράμμιση με το Ευρωπαϊκό πλαίσιο για περιοχές Natura 2000
– Επιτάχυνση των διαδικασιών ανάθεσης έργων υποδομής
Ο κλάδος, τόνισε, μπορεί να κινηθεί με ταχύτητα, είναι απαραίτητο όμως και η Πολιτεία από την πλευρά της να λάβει τα μέτρα εκείνα, ώστε να υλοποιηθούν τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης.
«Η εθνική προσπάθεια για την αξιοποίηση των Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών της χώρας βρίσκεται σε πλήρη εφαρμογή και ο ρόλος της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) σε αυτό το σχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) είναι πρωταγωνιστικός» δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής της ΕΑΓΜΕ κος Διονύσης Γκούτης και συνέχισε:
«Η ΕΑΓΜΕ θα είναι συνεργός και συνοδοιπόρος του ΥΠΕΝ για της επιτάχυνση της εκμετάλλευσης των ορυκτών της χώρας με κοινό στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας με την ανάπτυξη δράσεων για την αξιοποίηση Στρατηγικών και Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών, η οποία είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τη στήριξη της Πράσινης Συμφωνίας, αλλά και την Εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας.
Οφείλουμε να ερευνήσουμε και να αξιοποιήσουμε τις Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες της χώρας μας, ώστε να μπορέσουμε να μειώσουμε την εξάρτηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τρίτες χώρες.
Η ΕΑΓΜΕ του αύριο είναι ένας οργανισμός με κρίσιμη συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των προκλήσεων που σχετίζονται με το περιβάλλον και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η οποία όμως δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς τη διασφάλιση της εφοδιαστικής αλυσίδας των πρώτων υλών.
Το στρατηγικό σχέδιο που προγραμματίζει η ΕΑΓΜΕ για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες είναι ένα εκτεταμένο νέο ερευνητικό πρόγραμμα με αντικείμενο:
“ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ/ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ”,
Σκοπός του ερευνητικού αυτού έργου είναι η αξιολόγηση επιλεγμένων Δημόσιων Μεταλλευτικών Χώρων ως προς Κρίσιμες και Στρατηγικές Ορυκτές Πρώτες Ύλες, με στόχο την αύξηση των αποθεμάτων της χώρας σε ορυκτές πρώτες ύλες, πολύτιμα μέταλλα και μέταλλα απαραίτητα για την ενεργειακή μετάβαση.»
